Choroby odzwierzęce (zoonozy)

Chorobami przenoszonymi przez zwierzęta można się zarazić zarówno podczas zabawy w piaskownicy, sprzątania kociej kuwety, jak i w trakcie spaceru po osiedlowym skwerku. Co robić aby ustrzec się przed chorobami odzwierzęcymi: ornitozą, toksokarozą, toksoplazmozą, wścieklizną, szczurzą gorączką?

Choroby odzwierzęce (zoonozy) to choroby, które są roznoszone przez zwierzęta lub przenoszą się na człowieka poprzez kontakt bezpośredni ze zwierzęciem albo poprzez surowce pochodzenia zwierzęcego. Zdarza się również, choć rzadziej, że do ich przeniesienia dochodzi drogą powietrzną (do tych ostatnich należą np. toksoplazmoza, bruceloza, wścieklizna czy ptasia grypa).

Lista chorób odzwierzęcych:

• Argentyńska gorączka krwotoczna
• Babeszjoza
• Bąblowica
• Boliwijska gorączka krwotoczna
• Borelioza
• Brazylijska gorączka krwotoczna
• Bruceloza
• Chlamydofiloza
• Choroba Chagasa
• Choroba kociego pazura
• Choroba lasu Kyasanur
• Choroba skokowa owiec
• Choroby odkleszczowe
• Denga
• Giardioza (lamblioza)
• Gorączka doliny Rift
• Gorączka krwotoczna Ebola
• Gorączka krwotoczna krymsko-kongijska
• Gorączka Lassa
• Gorączka Oropouche
• Gorączka plamista
• Gorączka Q
• Gorączka Zachodniego Nilu
• Gruźlica człowieka
• Hantawirusowy zespół płucny
• Jersinioza
• Kleszczowe zapalenie mózgu
• Krowianka
• Leptospirozy
• Listerioza
• Nosacizna
• Omska gorączka krwotoczna
• Ornitoza
• Ospa małpia
• Ospa rzekoma krów
• Ospa owcza
• Porażenie kleszczowe
• Pryszczyca
• Ptasia grypa
• Różyca
• Surra
• Szczurza gorączka
• Świńska grypa
• Tasiemczyca
• Toksokaroza
• Toksoplazmoza
• Tularemia
• Tyfus plamisty
• Wąglik
• Wenezuelska gorączka krwotoczna
• Wścieklizna

Argentyńska gorączka krwotoczna

Argentyńska gorączka krwotoczna (ang. Argentine Hemorrhagic Fever, AHF; hiszp. FHA) występuje na powierzchni około 120 tys km² argentyńskiej pampy. Jest to choroba wirusowa, której rezerwuarem są gryzonie. Ludzie zarażają się w wyniku kontaktu ze zwierzętami i ich wydalinami, ale możliwa jest też transmisja wirusa między ludźmi drogą płciową lub krwiopochodną. Śmiertelność w przypadkach nieleczonych ocenia się na 10-15%.

Babeszjoza

Babeszjoza to jedna z wielu chorób przenoszonych przez kleszcze. Ilość zachorowań na babeszjozę nie jest duża, ale z roku na rok rośnie. Babeszjoza często towarzyszy boreliozie. Leczenie babeszjozy jest konieczne - dopóki babeszjoza nie zostanie wyleczona, terapia boreliozy nie będzie skuteczna. Babeszjoza może mieć szczególnie ciężki przebieg u chorych z zaburzeniami odporności. Leczenie babeszjozy polega na podawaniu leków przeciwmalarycznych (przeciwpierwotniakowych): chininy, atowakwonu i niektórych antybiotyków (klindamycyny, azytromycynya), przeważnie w terapii skojarzonej. Chorzy mogą wymagać przetoczeń krwi.

Bąblowica

Bąblowica (echinokokoza) to odzwierzęca choroba pasożytnicza, którą wywołuje niebezpieczny tasiemiec - bąblowiec. Można go wprowadzić do organizmu, jedząc niemyte jagody. Do grupy wysokiego ryzyka należą osoby mające bezpośredni kontakt z lisami lub miejscami ich bytowania czyli myśliwi, leśnicy, zbieracze runa leśnego, chrustu, rolnicy i garbarze skór. Larwy po dostaniu się do organizmu wybierają najważniejsze części ciała człowieka: wątrobę (w ponad 90 proc. przypadków), płuca i mózg i tam się zagnieżdżają. Wokół larw tworzy się torbiel, która powiększa się i uciska sąsiednie tkanki. Bąblowica wielojamowa przez ok. 10-15 lat nie musi dawać objawów. Niestety, często bąblowica mylona jest z nowotworem. Większość przypadków nieodpowiednio leczonych kończy się śmiercią.

Boliwijska gorączka krwotoczna

Boliwijska gorączka krwotoczna (ang. Bolivian Hemorrhagic Fever, BHF) to choroba wirusowa, wywoływana przez wirusa Machupo (MACV) z rodziny Arenaviridae i występuje endemicznie na terytorium Boliwii. Rezerwuarem są gryzonie Calomys callosusa, a do zarażenia u ludzi dochodzi drogą wziewną, poprzez kontakt z rozpyloną zawiesiną moczu gryzoni. Prawdopodobna jest także możliwość przenoszenia choroby pomiędzy ludźmi drogą powietrzną i pokarmową, a także seksualną i krwiopochodną. Obecnie stosuje się jedynie leczenie objawowe. Śmiertelność ocenia się na 5 do 30%. Przebycie choroby powoduje uzyskanie odporności.

Borelioza

Borelioza (łac. borreliosis, morbus Lyme), inaczej choroba z Lyme, krętkowica kleszczowa, to najbardziej znana choroba odkleszczowa, która jednocześnie jest stosunkowo nową chorobą - rozpoznaje się ją od drugiej połowy lat 80. XX wieku. Boreliozę wywołują bakterie zaliczane do krętków - Borrelia burgdorferi - odkryte w 1982 roku przez W. Burgdorfera oraz Borrelia garinii, Borrelia afzelii, Borrelia japonica.

Borelioza, bez względu na rodzaj i stopień zaawansowania atakuje tkankę łączną, mięśniową i nerwową. Pierwsze objawy choroby (faza wczesna miejscowa, ograniczona) rozwijają się w ciągu 1-3 tygodni od ukąszenia. W obrębie boreliozy wyróżniamy 3 fazy kliniczne: wczesną miejscową (ograniczoną), wczesną rozsianą i późną. Niestety, żaden z dostępnych testów nie może w 100 proc. wykluczyć ani potwierdzić boreliozy. Boreliozę leczy się antybiotykami. U niektórych chorych leczenie boreliozy trwa półtora roku, a u innych zaledwie kilka tygodni.

Brazylijska gorączka krwotoczna

Brazylijska gorączka krwotoczna znana jest dopiero od 1994 roku. Wywołuje ją RNA wirus Sabiá (SABV), który jest zaliczany do arenawirusów Nowego Świata (kompleks Tacaribe), najprawdopodobniej przenoszony przez gryzonie. Zakażenia laboratoryjne wystąpiły poprzez aspirację cząsteczek wirusa drogą wziewną. manifestuje się objawami rzekomogrypowymi, zapaleniem spojówek, bólami brzucha, biegunką, nudnościami i wymiotami, które prowadzą do odwodnienia. W kolejnym etapie dochodzi do wystąpienia ognisk krwotocznych i martwiczych, a następnie do zgonu. Leczenie jedynie objawowe.

Bruceloza

Bruceloza (gorączka śródziemnomorska, maltańska, kozia, gibraltarska, choroba Banga) to przewlekła odzwierzęca choroba bakteryjna, wywoływana przez bakterie z gatunku Brucella, której nosicielami są zwierzęta hodowlane: krowy, świnie, kozy, owce, a także wielbłądy, psy, zające i gryzonie: myszy, szczury i wiewiórki. Choroba nie daje jednoznacznych i łatwych do zdiagnozowania objawów. Dolegliwości podobne do grypy występują zazwyczaj do ośmiu tygodni od zakażenia. Chory jest osłabiony, męczy go gorączka, zwłaszcza w nocy skarży się na zlewne poty, dokuczają mu bóle głowy i bóle stawów. Dolegliwości te mogą pojawiać się i znikać, stąd brucelozę nazywa się czasem falującą gorączką. Choroba może przejść w postać przewlekłą z nawrotami, która powoduje zmiany w kościach i narządach miękkich. Infekcja bakteriami Brucella rzadko bywa dla człowieka śmiertelna, ale choroba i leczenie trwają długo, ponieważ bakterie namnażają się wewnątrzkomórkowo. W trakcie leczenia podaje się antybiotyki doustne lub w postaci zastrzyków, które są bardziej skuteczne w postaci ostrej choroby.

Chlamydofiloza

Chlamydofiloza jest wywołana przez bakterie z rodziny Chlamydiaceae - chorują na nią bydło, koty, ptaki (w ich przypadku nosi nazwę papuzica, ornitoza albo psitakoza) i ludzie. U każdego z gatunków wywołuje nieco inne objawy. W przypadku ludzi jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży. Terapia tetracyklinami (np. doksycykliną) zwykle przynosi oczekiwane efekty.

Choroba Chagasa

Choroba Chagasa (trypanosomatoza) to zakażenie wywoływane przez pasożyta Trypanosoma cruzi, należącego do świdrowców. Choroba Chagasa występuje głównie w krajach Ameryki Południowej. Choroba Chagasa przez lata potrafi przebiegać dość łagodnie i bezobjawowo, a jej pierwsze objawy są mylone z przeziębieniem. Po ok. 10-20 latach u ponad 35 proc. zakażonych rozwija się kolejna faza choroby Chagasa, mająca postać przewlekłą. U osób zarażonych ryzyko śmierci wzrasta od dwóch do trzech razy. Wśród zarażonych ryzyko chorób kardiologicznych zwiększa się aż siedemnastokrotnie. Nie ma szczepionki ani leku chroniącego przed zakażeniem w niebezpiecznych rejonach świata. Samo leczenie choroby jest skuteczne głównie w jej pierwszej fazie, która może być często przeoczona i potraktowana jako zwykła choroba wirusowa.

Choroba kociego pazura

Choroba kociego pazura wywoływana jest przez bakterie Gram-ujemne Bartonella henselae i Bartonella clarridgeiae - najczęściej przenoszą je młode koty, dużo rzadziej psy, króliki, a nawet wiewiórki. Występuje na całym świecie. Badania wykazały, że aż 50 procent zdrowych kotów jest nosicielem bakterii wywołujących tę chorobę. Wylęga się ona w organizmie człowieka ugryzionego lub podrapanego przez kota (rzadziej inne zwierzę) od 1 do 8 tygodni. Zwykle choroba nie ma ostrego przebiegu - mija w ciągu około 10 dni, niezależnie od tego, czy podano antybiotyki. Węzły chłonne zmniejszają się po kilku tygodniach. Jeśli przebieg jest ostrzejszy - konieczne jest podanie antybiotyku - azytromycyny.

Choroba lasu Kyasanur

Choroba lasu Kyasanur (ang. Kyasanur forest disease) to odkleszczowa choroba wirusowa, choć można się nią zarazić również przez bezpośredni kontakt z małymi gryzoniami, ryjówkami, nietoperzami czy małpami. Wywołującego ją wirusa KFDV (Kyasanur forest disease virus) z rodziny Flaviviridae, przenoszą przede wszystkim kleszcze Haemaphysalis spinigera. Choroba lasu Kyasanur występuje endemicznie w indyjskim stanie Karnataka, przede wszystkim w okręgu Shivamogga (dawniej Shimoga) i regionie Kanara. Pierwsze objawy przypominają grypę, dochodzą do nich dolegliwości żołądkowe. Może wystąpić łagodne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, rzadko śpiączka. Śmiertelność w przebiegu zakażenia ocenia się na 3% do 5% przypadków. Leczenie objawowe, szczepionki nie opracowano.

Choroba skokowa owiec

Choroba skokowa owiec (łac. Encephalomyelitis ovis) to ostra zakaźna wirusowa choroba zwierząt (chorują owce, kozy, bydło, świnie, alpaki, psy) i ludzi, wywoływana przez wirusa choroby skokowej owiec (ang. louping ill virus, LIV - wirus RNA z rodzaju Flavivirus, z rodziny Flaviviridae). Przenoszą go kleszcze z gatunku Rhipicephalus appendiculatus i kleszcza pospolitego. U zwierząt wirus atakuje głównie móżdżek, u człowieka mózg. Choroba skokowa owiec może być chorobą śmiertelną. Nie ma skutecznego leczenia, ale są szczepienia.

Choroby odkleszczowe

Choroby odkleszczowe to grupa chorób, które są przenoszone przez kleszcze. Najbardziej znanymi są borelioza, babeszjoza, bartonelloza, erlichioza (anaplazmoza granulocytarna), tularemia, gorączka Q, neoehrlichioza, gorączka plamista Gór Skalistych, dur powrotny, kleszczowa gorączka Kolorado. Jednak lista chorób odkleszczowych jest znacznie dłuższa. Większość z nich występuje na całym świecie, jednak niektóre diagnozuje się tylko w określonych krajach, np. w Stanach Zjednoczonych.

Denga

Gorączka denga (breakbone fever), należy do grupy gorączek krwotocznych - grupy chorób, których wspólną cechą jest występowanie skazy krwotocznej. Zachorowania odnotowuje się w Azji Południowo-Wschodniej, Afryce Subsaharyjskiej, Ameryce Środkowej i Południowej oraz na wyspach Oceanii. Wirusa dengi z grupy Flaviviridae (serotypy 3 i 4) przenoszą komary Aedes aegypti (komar egipski), rzadziej inne komary rodzaju Aedes. Choroba nie przenosi się z człowieka na człowieka. Leczenie jest objawowe i polega głównie na przeciwdziałaniu skutkom skazy krwotocznej. Co ważne, od niedawna jest dostępna szczepionka.

Giardioza (lamblioza)

Giardioza, lamblioza (łac. giardiosis) to odzwierzęca choroba pasożytnicza jelita cienkiego wywoływana przez pierwotniaki z gatunku Giardia intestinalis (ogoniastek jelitowy), występująca w umiarkowanych szerokościach geograficznych. Objawy ostrego zakażenia pojawiają się 1-3 tygodnie i są niespecyficzne - zależą od wieku i stanu wydolności układu odpornościowego, a także rodzaju szczepu lamblii. Leczenie powinno objąć nie tylko osoby chore (mające objawy), ale i bezobjawowych nosicieli, u których wykryto pasożyty.

Gorączka doliny Rift

Gorączka doliny Rift (RVF, enzootyczne zapalenie wątroby) to zakaźna gorączka krwotoczna, choroba wirusowa owiec, bydła i ludzi, która występuje głównie w Afryce Wschodniej. RNA-wirusa RVW należącego do rodzaju Phlebovirus rodziny Bunyaviridae przenoszą komary, zaliczanych do 6 rodzajów, a także od much Culicoides i Simulium. Duża część z nich może przenosić wirusy na zwierzęta domowe. Gorączka doliny Rift zwykle przebiega łagodnie i rzadko daje powikłania, ale w ciężkich przypadkach dochodzi do objawów krwotocznych i zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Gorączka krwotoczna Ebola

Gorączka krwotoczna Ebola (ang. Ebola hemorrhagic fever, EHF), choroba, często śmiertelna, wywołana przez wirus Ebola (ang. Ebola virus disease, EVD), który należy do rodzaju Ebolavirus - RNA-wirusów z rodziny Filoviridae. Od 1976 roku, kiedy po raz pierwszy opisano gorączkę krwotoczną Ebola, doszło do kilku epidemii, z których największa rozpoczęła się w 2013 roku, trwała 2 lata i pochłonęła 8235 ofiar śmiertelnych. Chorych leczy się objawowo, szczepionki na razie nie wynaleziono.

Gorączka krwotoczna krymsko-kongijska

Gorączka krwotoczna krymsko-kongijska inaczej gorączka krwawiących oczu, to choroba wywoływana przez wirus CCHF (Crimean-Congo hemorrhagic fever), który przenoszą kleszcze (głównie z rodzaju Hyalomma). Wirusem można się zarazić także przez kontakt z tkankami, krwią oraz płynami ustrojowymi osoby zarażonej oraz podczas kontaktu z zakażonymi zwierzętami oraz mięsem. Początkowe objawy przypominają grypę, z czasem dochodzą krwawe wymioty i biegunki, krwawienie z układu pokarmowego, wylewy do błon śluzowych (m.in. oczu), krwawienie z nosa i wysypka przechodząca w krwawe wybroczyny. Śmiertelność u osób hospitalizowanych wynosi 40 proc., śmierć następuje po około dwóch tygodniach. Leczenie objawowe, choć podaje się też rybawirynę dożylnie, jak i doustnie.

Gorączka Lassa

Gorączka Lassa to gorączka krwotoczna, występująca w państwach Afryki Zachodniej wywoływana przez wirusa z rodziny arenawirusów (Arenaviridae). Choroba rozprzestrzenia się poprzez gryzonie oraz bezpośrednio z człowieka na człowieka. Choroba w większość przypadków (80%) jest bezobjawowa, w pozostałych dochodzi do komplikacji. Rocznie umiera około 5000 osób. Wczesne leczenie dożylnymi wlewami rybawiryny prowadzi do sukcesu terapeutycznego.

Gorączka Oropouche

Gorączka Oropouche występuje w brazylijskiej Amazonii, a wywołują ją buniawirusy OROV z rodzaju Orthobunyavirus, przenoszone przez krwiopijne muchówki Culicoides paraensis. Stosuje się leczenie objawowe, większość chorych wraca do pełnego zdrowie.

Gorączka plamista

Gorączka plamista to cała grupa ostrych, zakaźnych chorób odkleszczowych, należąca do riketsjoz - wywoływana przez bakterie riketsje Rickettsia rickettsii. Gorączki plamiste występują na całym świecie od Australii poprzez Azję Południową i Południowo-Wschodnią, poprzez południową Europę po Afrykę. Dla każdej z gorączek plamistych charakterystyczna jest wysoka gorączka i wysypka. Leczenie polega na podaniu antybiotyków.

Gorączka Q

Gorączka Q to jedna z riketsjoz - ostra choroba zakaźna wywołana przez bakterie - riketsje Coxiella burneti. Głównym źródłem zakażenia dla człowieka są zwierzęta hodowlane: krowy, owce, kozy oraz psy, koty i kleszcze. U człowieka rozróżnia się gorączkę Q o ostrym lub przewlekłym przebiegu. Zachorowanie jest szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży - zagraża zarówno im, jak i rozwijającemu się płodowi. Leczenie gorączki Q opiera się na antybiotykoterapii.

Gorączka Zachodniego Nilu

Gorączka Zachodniego Nilu to ostra choroba wirusowa, przenoszona przez komary, wywoływana przez wirus Zachodniego Nilu (WNV) zaliczany do rodzaju Flavivirus rodziny Flaviviridae. Wirus ten występuje w krajach Azji Zachodniej, Afryki, Europy oraz Bliskiego Wschodu oraz w Ameryce Północnej. Zakażenie wirusem WNV drogą wertykalną może przenieść się na płód. Odnotowano też przypadki transmisji wirusa podczas transfuzji krwi i przeszczepu oraz zakażenia laboratoryjne. Łagodnie przebiegające zakażenie daje objawy podobne do grypy, w wersji gwałtownej powoduje poważne powikłania, również neurologiczne. W ciężkich przypadkach umiera nawet 35 procent hospitalizowanych z powodu gorączki Zachodniego Nilu.

Gruźlica człowieka

Gruźlica (łac. tuberculosis, TB - tubercule bacillus), wywoływana przede wszystkim przez Mycobacterium tuberculosis (M. TB), przenoszona jest głównie przez ssaki, przede wszystkim zwierzęta dzikie. Gruźlica atakuje najczęściej płuca (gruźlica płucna), lecz również może atakować ośrodkowy układ nerwowy, układ limfatyczny, naczynia krwionośne, układ kostno-stawowy, moczowo-płciowy oraz skórę. W leczeniu gruźlicy coraz większym problemem jest pojawienie się szczepów prątków lekoopornych.

Hantawirusowy zespół płucny

Hantawirusowy zespół płucny (ang. Hantavirus pulmonary syndrome), występujący na obszarze obu Ameryk, wywołany zakażeniem hantawirusami, które są przenoszone przez gryzonie. Początkowo objawy są niespecyficzne, przypominają przeziębienie, co utrudnia postawienie diagnozy, a co za tym idzie skuteczne leczenie. Gdy dochodzi do obrzęku płuc i niewydolności oddechowej, nawet przy zachowaniu wszystkich procedur postępowania przeciwwstrząsowego, śmiertelność wynosi 40%-60%.

Jersinioza

Jersinioza to przenoszona przez zwierzęta (świnie i inne zwierzęta domowe oraz dzikie, a także ptactwo) choroba zakaźna, powodowana przez bakterie Yersinia enterocolitica i Y. pseudotuberculosis (pałeczki rodencjozy, głównie serotypów I i III). Występuje Ameryki, Europy, północnej, centralnej i wschodniej Azji, południowej Afryki oraz Australii. Wywołuje ostre lub przewlekłe dolegliwości przewodu pokarmowego. Zwykle stosuje się agresywną antybiotykoterapię. W przypadku ok. 10% chorych dochodzi do powikłań.

Kleszczowe zapalenie mózgu

Kleszczowe zapalenie mózgu może skończyć się śmiercią. Oczywiście nie każdy kleszcz jest zakażony, ale niestety o tym można się przekonać najwcześniej dopiero w kilka dni po kontakcie z tym pajęczakiem. Symptomy odkleszczowego zapalenia mózgu mogą początkowo przypominać przeziębienie lub grypę. Ale gdy po kilkunastu dniach dołączą do nich objawy neurologiczne (zaburzenia świadomości, zawroty głowy, drgawki) i wystąpi wysoka gorączka, lekarz nie będzie mieć wątpliwości, z jaką chorobą ma do czynienia. Przed odkleszczowym zapaleniem mózgu chroni szczepionka.

Krowianka

Krowianka (łac. variola vaccinia) wywoływana albo przez wirusa krowianki (VACV, poxvirus officinale) który atakuje bydło domowe i świnie, albo wirusa ospy krów (CPXV, poxvirus bovis) lub wirusa ospy kotów (u ludzi). Wszystkie one należą do rodziny Orthopoxvirus. Wirus krowianki o niewyjaśnionym pochodzeniu używany był do szczepień przeciwko ospie prawdziwej. Człowiek choruje rzadko, dotychczas opisano około 150 zachorowań. Leczenie objawowe, rokowania dobre.

Leptospirozy

Leptospirozy, krętkowice, choroba Weila - grupa chorób odzwierzęcych wywołanych przez krętki z rodzaju Leptospira, roznoszone przez zwierzęta domowe i dzikie, szczególnie gryzonie i bydło, a także świnie, konie i psy. W przebiegu leptospirozy może dojść do zaburzeń krążeniowych, uszkodzenia naczyń lub zmian w narządach miąższowych, układzie nerwowym i mięśniach. Leczenie trwa nawet kilka tygodni, stosuje się penicylinę, tetracyklinę, chloramfenikolem lub cefalosporyny.

Listerioza

Listerioza to choroba zakaźna, wywoływana przez bakterie Listeria monocytogenes. Jest niebezpieczna, bo 20 do 30 procent infekcji kończy się śmiercią. Listeria jest szczególnie groźna dla kobiet w ciąży. Jej rezerwuarem są zwierzęta - owce, świnie, bydło, konie, zające, króliki, kury, świnki morskie, szynszyle, które również chorują. Najczęstszą przyczyną zakażenia listerią w przypadku ludzi jest żywność, przede wszystkim mięso i wędliny, ale także nabiał. Niezdiagnozowana w porę listerioza może doprowadzić do zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie wsierdzia lub też sepsy. Jedyną metodą leczenia listeriozy jest antybiotykoterapia.

Nosacizna

Nosacizna (łac. Malleus, ang. glanders) to przewlekła zakaźna i zaraźliwa choroba, wywoływana przez pałeczkę nosacizny. Chorują przede wszystkim zwierzęta nieparzystokopytne (najczęściej konie), ale również kotowate i inne mięsożerne. U ludzi występuje bardzo rzadko, przed odkryciem antybiotyków była choroba śmiertelną.

Omska gorączka krwotoczna

Omska gorączka krwotoczna jest wywoływana jest przez wirusa OHFV (Omsk hemorrhagic fever virus) z rodziny Flaviviridae. Wektorem OHFV są kleszcze Dermacentor reticulatus, Dermacentor marginatus, Ixodes persulcatus. Na początku trzeciego tygodnia u większości zarażonych pojawiają się zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego, pozostali zarażeni wracają do zdrowia. Leczenie tylko objawowe. Śmiertelność w przebiegu zakażenia ocenia się na 1-10% przypadków.

Ornitoza

Ornitoza to inaczej choroba papuzia. Można się nią zarazić od zainfekowanych chlamydiami egzotycznych ptaków, nie tylko papug, ale niekiedy także kaczek, gęsi, kanarków, mew. Człowiek zakaża się, wdychając kurz zawierający bakterie (znajdują się one w wydalinach i na piórach ptaków). Zachorować można też po udziobaniu przez zakażonego ptaka. Objawy infekcji bardzo przypominają zapalenie płuc - pojawia się gorączka, kaszel łącznie z odkrztuszaniem wydzieliny, a ponadto ból głowy, gardła, bóle mięśniowe.

Ospa małpia

Ospa małpia (ang. monkeypox) to rzadka choroba zakaźna odzwierzęca, wywołana przez wirus ospy małpiej należący do rodzaju Orthopoxvirus, do rodziny Poxviridae i podrodziny Chordopoxvirinae. Jest przenoszony przez wiewiórki. Po raz pierwszy zdiagnozowano ją u człowieka w 1970 roku w Zairze, ale wirus rozprzestrzenia się na cały świat - 2003 pojawiła się w USA a w 2018 - w Wielkiej Brytanii. Objawy choroby są podobne jak w ospie prawdziwej i osie wietrzenej. Leczenie tylko objawowe.

Ospa rzekoma krów

Ospa rzekoma krów (łac. Pseudovariola bovum) to choroba zakaźna bydła domowego, u ludzi wywołująca stosunkowo niegroźne objawy. Charakterystyczne dla niej są tzw. guzki dojarek - zmiany skórne o typie guzków powstające w miejscu kontaktu z wymieniem zwierzęcia zakażonego wirusem rzekomej ospy krowiej.

Ospa owcza

Ospa owcza u człowieka (głównie hodowców owiec i kóz, rolników) powoduje niegroźną zoonozę pod postacią pojedynczych guzków z wgłębieniem w części środkowej, które są wypełnione treścią ropną, zlokalizowanych głównie na dłoniach. Wywołują ją wirusy z rodzaju Capripoxvirus z rodziny Poxiviridae.

Porażenie kleszczowe

Porażenie kleszczowe (paraliż kleszczowy) to reakcja na neurotoksynę (wykazującą podobieństwo do działania toksyny botulinowej) wstrzykiwaną przez niektóre kleszcze. Dochodzi do niego, gdy kleszcz żeruje w ciele człowieka od 4 do 7 dni i znika po jego usunięciu. Choroba występuje u ludzi w każdym wieku, ale najczęściej rozpoznaje się ją u dzieci poniżej 8. roku życia. Paraliż kleszczowy przebiega zazwyczaj bez gorączki, czasem temperatura ciała może być nieznacznie podwyższona Nie obserwuje się nudności ani wymiotów. Okres właściwego porażenia przebiega pod postacią postępującego osłabienia siły mięśniowej i porażenia mięśni.

Pryszczyca

Pryszczyca (zaraza pyska i racic) to wysoce zaraźliwa choroba parzystokopytnych, wywoływana przez wirus pryszczycy Picornavirus aphtae. W przypadku zwierząt, leczenie pryszczycy jest zabronione - wybija się wszystkie sztuki - nie tylko chore, ale nawet tylko podejrzane o chorobę. Chronić zwierzęta można szczepieniami. W przypadku ludzi zarażenie jest bardzo rzadkie, a przebieg choroby łagodny.

Ptasia grypa

Ptasia grypa (influenza ptaków) to występujące na całym świecie, wśród wszystkich gatunków, zakażenie wirusem grypy typu A. Co ważne, wirusa może także występować u łaskunów, tygrysów, świń, kotów, psów i ludzi. Najgroźniejsze i najbardziej zaraźliwe są dwa szczepy - H5 i H7. Ludzie mogą się zarazić ptasią grypą przez bliski kontakt z chorymi ptakami lub ich mięsem, odchodami czy piórami. Należy pamiętać, że od wirusa ptasiej grypy pochodził najprawdopodobniej wirus hiszpanki.

Różyca

Różyca (łac. rhusiopathia suum) lub erysipeloid (łac. erysipelas suum) to wywoływana przez włoskowca różycy (Erysipelothrix rhusiopathiae) bakteryjna zakaźna choroba świń, która może być groźna również dla ludzi. Przebieg choroby nie jest przyjemny, ale zwykle stan ogólny chorego jest dobry, do sepsy dochodzi niezwykle rzadko. W leczeniu stosuje się antybiotyki.

Surra

Surra to pasożytnicza choroba odzwierzęca, którą wywołuje świdrowiec Evansa (Trypanosoma evansi), przenoszony przez bąki i inne owady. Chorują konie, koniowate, bydło i wielbłądy, które w jej wyniku umierają po kilku tygodniach od zarażenia. Wśród ludzi pierwszy wypadek zachorowania odnotowano w 2004 roku u rolnika w Indiach i wciąż mało wiadomo na temat jej przebiegu.

Szczurza gorączka

Szczurza gorączka wywoływana jest przez bakterie (Streptobacillus moniliformis i Spirillum minus), których nosicielami są zdrowe szczury. Do zakażenia dochodzi w wyniku ukąszenia przez tego gryzonia. Choroba (zależnie od bakterii, które są jej przyczyną) objawia się nawracającymi bólami stawów, a po jakimś czasie zapaleniem wsierdzia albo stanem zapalnym w miejscu ukąszenia i obrzękiem pobliskich węzłów chłonnych, nawracającą gorączką i wysypką.

Świńska grypa

Świńska grypa wywoływana jest przez wirus wirus grypy A, przy czym najczęściej są to szczepy H1N1, H1N2, H3N2, H3N1 i H2N3. Choroba atakuje układ oddechowy świń, a jej objawy u ludzi są takie, jak w przypadku grypy wywołanej przez inne wirusy. Większość chorych wraca do zdrowia, ale w przypadku powikłań, może dojść do zgonu. Można podawać leki przeciwwirusowe.

Tasiemczyca

Tasiemczyca to pasożytnicza choroba odzwierzęca, wywoływana przez tasiemce, przede wszystkim przez tasiemca nieuzbrojonego, tasiemca uzbrojonego, tasiemca karłowatego, bruzdogłowca szerokiego, tasiemca bąblowcowego i tasiemca pchlego. Objawy tasiemczycy bywają niespecyficzne. Leczenie zależy od typu i lokalizacji robaka. Leczenie zakażenia przede wszystkim farmakologiczne, choć bywa konieczna interwencja chirurgiczna, w zależności od tego gdzie umiejscowił się tasiemiec.

Toksokaroza

Toksokaroza to dość częste wśród dzieci zakażenie glistami pochodzenia zwierzęcego. Winowajcą są larwy nicieni jelitowych - glista psia (Toxocara canis) lub glista kocia (Toxocara cati). Ich jaja obecne są w piasku lub na nieumytych warzywach rosnących w zanieczyszczonej ziemi. Na szczęście, aby doszło do zakażenia, do organizmu musi się dostać bardzo duża ilość jaj lub wyklutych z nich larw. Objawów często nie ma wcale lub są nieznaczne: podwyższona temperatura, kaszel, osłabienie. Ale larwy mogą dotrzeć do wątroby, płuc, oczu, czyniąc tam spustoszenie.

Toksoplazmoza

Toksoplazmoza jest wywoływana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Człowiek (i wszystkie inne ssaki) oraz ptaki to żywiciele pośredni pierwotniaka, natomiast kot domowy (i niektóre inne kotowate) są ostatecznym żywicielem tego pasożyta. Zarazić się można przez zjedzenie zakażonego mięsa (owiec, bydła, ptactwa), przez kontakt z odchodami kotów,  drogą kropelkową, poprzez zarażenie śródmaciczne czy przez transplantację organu, a także, pijąc niepasteryzowane mleko od zakażonych kóz. Pasożyty znajdują się we krwi, więc u zakażonych kobiet w ciąży może dojść do zakażenia płodu. Przedostają się też do mięśni, gdzie pozostają zakaźne przez wiele lat.

Tularemia

Tularemia (dżuma gryzoni, choroba zajęcza, królicza gorączka) to odzwierzęca choroba zakaźna, wywoływana przez pałeczkę Francisella tularensis. jest bardzo zakaźna, ale nie przenosi się z człowieka na człowieka. W Polsce ogniska endemiczne tularemii występują głównie na północy kraju (w okolicach Białegostoku, Gdańska, Bydgoszczy, Szczecina) oraz w okolicach Poznania. Objawy choroby zależą od postaci zakażenia. W leczeniu stosuje się antybiotyki. Tularemia może zostać wykorzystana jako broń biologiczna.

Tyfus plamisty

Tyfus plamisty (dur plamisty, dur wysypkowy) to obecnie bardzo rzadka choroba zakaźna, wywoływana przez bakterie Rickettsia prowazekii - riketsje przenoszone przez wszy i pchły. Kiedyś tyfus plamisty pochłaniał miliony ofiar i choć nadal w krajach rozwijających się notowane jest kilka tysięcy przypadków zachorowań, to W Europie ostatnie zachorowania notowane były w latach 60. XX wieku. W roku 1971 dur wysypkowy został skreślony w Polsce z listy tzw. chorób kwarantannowych.

Wąglik

Wąglik (anthrax) jest ostrą chorobą odzwierzęcą, wywołaną przez bakterię - laseczkę wąglika (Bacillus anthracis). Przetrwalniki laseczek wąglika w warunkach tlenowych mogą przetrwać w ziemi nawet kilkadziesiąt lat. W zależności od sposobu zakażenia u ludzi wyróżniamy skórną, płucną, żołądkowo-jelitową postać wąglika oraz posocznicę o ciężkim przebiegu. Leczenie wąglika polega na podawaniu dużych dawek antybiotyków.Od lat prowadzone są badania prowadzone są badania nad możliwością użycia wąglika jako broni biologicznej.

Wenezuelska gorączka krwotoczna

Wenezuelska gorączka krwotoczna jest wywoływana przez, zaliczany do arenawirusów Nowego Świata (kompleks Tacaribe), RNA wirus Guanarito. Wirus przenoszony jest przez gryzonie, do zakażenia ludzi dochodzi poprzez kontakt ze zwierzętami bądź ich odchodami. Śmiertelność w przebiegu choroby ocenia się na 25%, leczenie wyłącznie objawowe.

Wścieklizna

Wścieklizna to choroba, którą można się zarazić wskutek ukąszenia przez wściekłe zwierzę, najczęściej chore psy domowe. Wścieklizna występuje najczęściej wśród lisów, wiewiórek, szczurów i innych gryzoni. Objawy choroby u człowieka są takie same jak u zwierząt. To... atak wścieklizny z postępującym porażeniem całego ciała, wstrętem do wody. Ale u niektórych zwierząt  zamiast pobudzenia może wystąpić apatia – to tzw. postać wścieklizny utajonej. Uwaga, bez pomocy lekarskiej choroba trwa 2–6 dni i prowadzi do śmierci! Jeśli więc podejrzewasz, że zwierzę, które cię ugryzło, jest chore, natychmiast skontaktuj się z lekarzem. A gdy masz częste kontakty z dzikimi zwierzętami, zaszczep się przeciw wściekliźnie.

Agnieszka Paculanka