Zespół suchego oka (ZSO): przyczyny, objawy, leczenie

Zespół suchego oka to schorzenie polegające na niedostatecznym wydzielaniu łez lub zaburzeniach w składzie poszczególnych warstw filmu łzowego. Leczenie zespołu suchego oka koncentruje się na przywróceniu prawidłowego nawilżenia oczu. Sprawdź, jak szuka się przyczyny zespołu suchego oka i jak dobiera się odpowiednie leczenie.

Spis treści

1. Zespół suchego oka (ZSO): przyczyny
2. Zespół suchego oka (ZSO): objawy
3. Zespół suchego oka (ZSO): badania
4. Zespół suchego oka (ZSO): leczenie

Zespół suchego oka, czyli zaburzenia filmu łzowego, może być prowokowany przez małą ilość łez lub też przez ich nieprawidłowy skład. O tym, co jest przyczyną, może zdecydować lekarz po dokładnym zbadaniu oczu. Wtedy też można podjąć decyzję o tym, jakie leczenie zespołu suchego oka będzie w danym przypadku najlepsze.

Zespół suchego oka (ZSO): przyczyny

Powstawaniu zespołu suchego oka sprzyjają:

• wiek - po 40 roku życia oczy naturalnie wydzielają mniej łez
• zmiany hormonalne u kobiet po menopauzie
• hormonalna antykoncepcja - może zmniejszać ilość łez i modyfikować ich skład
• zanieczyszczenie powietrza
• klimatyzacja
• noszenie soczewek kontaktowych
• palenie papierosów
• pływanie w chlorowanej wodzie
• długotrwała praca przy komputerze
• choroby ogólnoustrojowe, m.in. cukrzyca, schorzenia tarczycy i reumatyczne (zwłaszcza reumatoidalne zapalenie stawów), kolagenozy, trądzik różowaty, nowotwory złośliwe
• blizny spojówkowe powstałe np. po zapaleniach, oparzeniach chemicznych lub termicznych

Zespół suchego oka (ZSO): objawy

Łzawienie nawilża gałkę oczną, oczyszcza ją z bakterii i kurzu, a także sprawia, że ostro widzimy. Gdy łez jest w oku za mało lub mają nieprawidłowy skład, może się rozwinąć zespół suchego oka (ZSO).

Typowe objawy tej dolegliwości to podrażnienie oczu, wrażenie "piasku pod powiekami". Czasem, przejściowo, pojawia się widzenie jak przez mgłę. Rzadziej dokucza światłowstręt, swędzenie, a częściej - uczucie zmęczenia i ciężkości powiek.

Dolegliwości nasilają się w ciągu nocy, gdyż wtedy naturalnie wydziela się mniej łez. Rano trudno jest otworzyć powieki.

Objawy mogą być silniejsze w sytuacjach, gdy rzadko mrugasz, np. pracując przy komputerze, albo gdy powietrze jest zbyt suche, bo wieje wiatr lub pracujesz w pokoju z klimatyzacją czy długo prowadzisz klimatyzowane auto.

Objawy mogą się nasilać, gdy przebywasz w pomieszczeniach, gdzie jest dużo kurzu, parujących substancji chemicznych, dymu z papierosów.

Zespół suchego oka (ZSO): badania

Gdy zgłosimy się do okulisty, lekarz przeprowadzi 2 testy, które ułatwią postawienie diagnozy.

Test Schirmera pozwala ocenić, ile łez produkuje oko w ciągu 5 minut. Okulista umieszcza pod dolną powieką prawego oraz lewego oka paseczki bibuły o standardowej szerokości i długości. Na paseczkach znajduje się podziałka, dzieląca je na 5-milimetrowe odcinki. Czeka 5 minut, aż bibułka nasiąknie łzami. Jeśli jest zamoczona na długości ponad 15 mm, oko jest dobrze nawilżone. Wynik od 6 do 14 mm mieści się w granicach normy (obliguje nas do częstszych okulistycznych kontroli), ale poniżej 5 mm - świadczy o tym, że łez produkujemy zbyt mało.

Test jakości łez pozwala sprawdzić, jak długo łza pozostaje na powierzchni oka. Siadasz przed tzw. biomikroskopem, a okulista wpuszcza do worka spojówkowego kroplę specjalnego barwnika. Oświetlając gałkę oczną wiązką niebieskiego światła, prosi nas o mrugnięcie. Od tego momentu nie mrugaj. Lekarz mierzy czas między ostatnim mrugnięciem a pojawieniem się na powierzchni gałki ocznej miejsc, na których nie ma już barwnika. Jeśli barwnik spływa z oka za szybko, świadczy to o tym, że film łzowy pozostaje na oku zbyt krótko, żeby było ono dobrze nawilżone. Gdy mierzony czas przekracza 10 sekund, wszystko jest w porządku. Jeżeli jest krótszy - cierpisz na ZSO.

Zespół suchego oka (ZSO): leczenie

Jedną z metod leczenie ZSO jest zamknięcie punktów łzowych. Zabieg trwa kilka minut. Po wpuszczeniu do oczu znieczulających kropli okulista zakłada do kanalików łzowych mikroskopijne koreczki.

Ujście kanalika znajduje się na brzegu dolnej powieki, więc lekarzowi łatwo jest się tam dostać. W każdym oku mamy 2 kanaliki łzowe: górny i dolny. Zazwyczaj wystarczy włożyć koreczek do dolnego.

W zależności od nasilenia objawów i stopnia zaawansowania choroby lekarze mogą zastosować koreczki czasowe. Są zbudowane z hydrożelu, kolagenu lub materiału syntetycznego i powoli (przez 1-12 tygodni) rozpuszczają się w kanalikach łzowych.

Koreczki stałe wybiera się w cięższych przypadkach ZSO lub gdy jego powodem są schorzenia ogólnoustrojowe, np. cukrzyca, kolagenozy, choroby tarczycy. Stały korek można nosić przez kilka lat, a nawet przez całe życie.

W środku koreczków znajdują się małe otworki, które pozwalają normalnie funkcjonować kanalikom łzowym. Odpływ łez jest jednak mniejszy, dzięki czemu gałka oczna jest lepiej nawilżona.

Poprawę odczuwamy już w dniu zabiegu. Do kontroli musimy się zgłosić po tygodniu, a następnie po miesiącu. Okulista oceni, czy zatyczki dobrze się trzymają (są tak zbudowane, by nie mogły się przesunąć lub wypaść) i czy gałka oczna jest lepiej nawilżona.

Często przyczyną przerywania się filmu łzowego (jego nieprawidłowego przylegania do oka) jest niewłaściwa praca gruczołów Meiboma, które znajdują się w brzegach powiek.

Gruczoły te mogą się zatkać wydzielanym przez siebie tłuszczem (lipidem) lub wydzielać go za mało lub za dużo. Wówczas pojawia się pieczenie oczu i śwatłowstręt.

Aby uwolnić się od dolegliwości, konieczne jest systematyczne oczyszczanie brzegów powiek.

Można to zrobić kompresami z 3-procentowego roztworu kwasu bornego.

Należy go podgrzać do 45ºC i przyłożyć kompresy na 15 minut na oczy. Następnie masujemy powieki, aż pojawi się na nich kropla tłuszczu. Wycieramy powieki kompresem. Do czyszczenia powiek można też stosować jałowe jednorazowe chusteczki.

miesięcznik "Zdrowie"