ZAĆMA: jak leczyć zmętnienie soczewki

Jeśli miewasz olśnienia w jasnym świetle dziennym, a lepiej widzisz w pochmurne dni oraz o zmierzchu, możesz podejrzewać u siebie kataraktę, czyli zaćmę. Znacznie utrudnia ona normalne funkcjonowanie. Zaćmy można się pozbyć, zamieniając operacyjnie własną soczewkę w oku na sztuczną.

Gdyby soczewka nie była przezroczysta, można by ją było zobaczyć przez źrenicę - okrągły otwór w kolorowej tęczówce oka. Gdy oglądamy ją pod mikroskopem, widzimy, że jest zbudowana z koncentrycznych pierścieni. Dzięki swej budowie może skupiać promienie świetlne dokładnie na siatkówce, a od tego właśnie zależy, czy widzimy ostro przedmioty z daleka i z bliska. Jeśli z soczewką dzieje się coś złego, np. przy zaćmie zaczyna mętnieć, widzimy coraz gorzej. Gdy zupełnie zmętnieje - tracimy wzrok; odróżniamy jedynie dzień od nocy, światło od cienia.

Kiedy konieczna jest operacja zaćmy

Operować należy od razu, gdy tylko zaćma zacznie utrudniać życie. Kiedyś panował pogląd, że zaćma powinna "dojrzeć", czyli musi dojść do kompletnego zmętnienia soczewki, żeby wykonać operację. Teraz robi się ją w każdym stadium rozwoju choroby.
Zabieg jest prosty i trwa 25-35 minut. Można go przeprowadzić w warunkach ambulatoryjnych - po dwóch godzinach opiekun może nas zabrać do domu - lub w szpitalu, wtedy jesteśmy tam 1-3 dni. Jeśli zaćma dotyczy obu oczu, najpierw operuje się jedno, a po kilkunastu dniach drugie.
W usuwaniu zaćmy stosuje się dwie metody: wewnątrztorebkową i zewnątrztorebkową .Ta pierwsza, już niemal historyczna, polega na usunięciu zmętniałej soczewki wraz z torebką, w której się ona znajduje. Żeby oko potem dobrze widziało, trzeba nosić okulary, zwykle dość silne (o mocy ok. +10 dioptrii). Dzisiaj najczęściej stosuje się metodę zewnątrztorebkową oraz jej najnowszą wersję - fakoemulsyfikację.

Jak się odbywa operacja zaćmy

Oko można też znieczulić kroplami (to tzw. znieczulenie kroplowe). Następnie chirurg okulista zakłada na górną i dolną powiekę klamrę podtrzymującą. Potem wykonuje 3-4-milimetrowe nacięcia w górnej bocznej części gałki ocznej. Za pomocą emitującego ultradźwięki fakoemulsyfikatora - urządzenia przypominającego długopis zakończony cienką, krótką igłą - lekarz rozbija jądro soczewki i otaczające ją masy korowe, a następnie odsysa je. Przez nacięcie i tunelowy otwór wkłada do wnętrza oka sztuczną soczewkę. Zwykle jest zrobiona z hydrożelu lub silikonu i ma ăuszyÓ, dzięki którym łatwiej ją ustabilizować w odpowiedniej pozycji. Miękka i elastyczna, daje się zwinąć w rulonik łatwy do wsunięcia do torebki, która pozostała po usunięciu naturalnej soczewki. Chirurg prostuje sztuczną soczewkę i układa ją w pozycji, jaką pierwotnie zajmowała ta naturalna. Ostatni etap zabiegu to uszczelnienie rany na gałce ocznej albo - w niektórych przypadkach - założenie pojedynczego szwu. Na sam koniec na oko zakłada się sterylny opatrunek.

Po operacji zaćmy

Niestety, sztuczne soczewki nie akomodują, czyli nie mają możliwości przystosowywania się do patrzenia raz daleko, raz blisko. To dlatego po operacji zwykle musimy nosić okulary, ale są one znacznie słabsze. Przed operacją lekarz oblicza, jak silną soczewkę trzeba nam wszczepić. Gdy np. przed zabiegiem nosiliśmy szkła o mocy -10 dioptrii, soczewkę dobiera się tak, byśmy po zabiegu nosili szkła korekcyjne o mocy np. -3 dioptrii, a czytali z bliska bez okularów. Jeżeli natomiast przed operacją nasz wzrok był w normie, to moc soczewki oblicza się tak, żebyśmy po operacji dobrze widzieli z daleka, a do czytania używali szkieł np. od +2 do +3 dioptrii. Jeśli chcemy nosić soczewki kontaktowe, nie ma ku temu medycznych przeciwwskazań.

Po zabiegu

• Przez trzy dni lekarz codziennie kontroluje oko; potem indywidualnie wyznacza terminy kolejnych wizyt kontrolnych, np. po dwóch i sześciu tygodniach.
• Jeden dzień musimy nosić opatrunek. Potem, przez tydzień zakładamy go na noc i wychodząc na dwór.
• Nie wolno dotykać oka ani ręką, ani chusteczką, by go nie zainfekować.
• Możemy normalnie się poruszać, kręcić głową, schylać bez obawy, że soczewka wypadnie. Jednak przez 2-3 tygodnie nie powinniśmy wykonywać prac wymagających dużego wysiłku. Jeśli cierpimy na zaparcia, lepiej zażyjmy łagodne środki przeczyszczające, by nie napinać mięśni.
• Oko przyzwyczaja się do sztucznej soczewki przez 4-6 tygodni.

miesięcznik "Zdrowie"