Współczesne metody korekcji WAD WZROKU

Skłonność do wad wzroku najczęściej dziedziczymy po rodzicach. Niestety, sami też możemy na nie zapracować, nie dbając o oczy. Na szczęście dziś jest wiele możliwości korekcji wad wzroku - krótkowzroczności, nadwzroczności, a także astygmatyzmu.

Spis treści

1. Oko - narząd doskonały
2. Wady wzroku
3. Badanie okulistyczne wykrywające wadę wzroku
4. Laserowa korekcja wad wzroku
5. Z chirurgicznej korekcji wad wzroku nie mogą skorzystać:

Gałka oczna przypomina kształtem małą kulkę. Wszelkie odstępstwa od tego kształtu (np. wydłużenie czy skrócenie) sprawiają, że gorzej widzimy przedmioty znajdujące się blisko lub daleko albo że obraz jest niewyraźny, miejscami zupełnie rozmyty - niezależnie od tego, czy patrzymy na statek płynący daleko na horyzoncie, czy przyglądamy się z bliska mrówce spacerującej swobodnie po dłoni.

Oko - narząd doskonały

Światło wpadające do oka dociera najpierw do rogówki. Jest to zewnętrzna soczewka oka. Ponieważ jest przezroczysta, widać przez nią tęczówkę oraz źrenicę. Składa się aż z pięciu warstw i odpowiada za ostrość widzenia. Dzięki temu, że jest wypukła, skupia promienie świetlne, te zaś padają pod odpowiednim kątem na leżącą tuż za nią soczewkę wewnętrzną. Soczewka jest niezwykle elastyczna. Minimalnie zmieniając swój kształt sprawia, że widzimy ostro zarówno przedmioty odległe, jak i te znajdujące się tuż przed nosem (to tzw. zdolność akomodacji).

Do soczewki przylega kolorowa tęczówka. Jest bardzo wrażliwa na światło. W ułamku sekundy rozszerza się - gdy jest bardzo jasno, i zwęża - kiedy jest ciemno. Dzięki temu zmienia się wielkość źrenicy i regulowana jest ilość światła padającego na siatkówkę. Siatkówka to warstwa wyściełająca tył gałki ocznej od środka. Ponad milion włókien nerwowych przyjmujących informacje z powierzchni całej siatkówki zbiera się w nerw wzrokowy. To on przekazuje informacje do mózgu, a ten interpretuje docierające do niego sygnały i “mówi”, co widzimy.

Wady wzroku

Żebyśmy wyraźnie widzieli, promienie świetlne, wpadające przez źrenicę do oka, powinny skupić się dokładnie na siatkówce. Nie zawsze tak się dzieje i wtedy mówimy o wadach wzroku.

• Nadwzroczność - promienie świetlne skupiają się za siatkówką. Dalekowidz lepiej widzi przedmioty z pewnej odległości, niż te, które znajdują się tuż przed nim. Do korekcji tej wady używa się soczewek skupiających. Ich moc określa się w dioptriach ze znakiem + (plus).

• Krótkowzroczność - promienie świetlne skupiają się przed siatkówką, dlatego krótkowidz wyraźniej widzi przedmioty znajdujące się blisko niego. Krótkowzroczność koryguje się soczewkami rozpraszającymi. Ich moc także określa się w dioptriach, ale ze znakiem - (minus).
• Astygmatyzm - zwykle towarzyszy krótko- lub nadwzroczności, ale bywa także samodzielną wadą. Z astygmatyzmem można się urodzić, ale wada ta może też powstać i ujawnić się w każdym wieku, bowiem kształt gałki ocznej zmienia się wraz z upływem czasu. Może dotyczyć tylko jednego oka lub obu jednocześnie. Przyczyną astygmatyzmu jest zwykle nieprawidłowa krzywizna rogówki. Jak można to sobie wyobrazić? Otóż, rogówka jest wycinkiem kuli. Powinna być równa i gładka. Niestety, nie zawsze tak jest. Czasem rogówka przypomina swym kształtem piłkę do rugby i przez to silniej załamuje światło w jednej płaszczyźnie (np. w pionie), a słabiej w innej (np. poziomie). Nie ma więc szansy, aby promienie świetlne spotkały się w jednym punkcie na siatkówce. Tworzą one nie punkt, tylko linię - skupiają się przed, na i za siatkówką. Widziany obraz może być np. rozciągnięty w pionie lub w poziomie (jak na filmie panoramicznym), a przy tym niewyraźny. Tę wadę koryguje się tzw. soczewkami cylindrycznymi. Moc takiej soczewki jest inna w przekroju poziomym, a inna w pionowym, np. -4,50/-2,50x180 st. oraz (opis dotyczy tej samej soczewki) -7,00/+2,50x90 st. Moc cylindrów określa się w dioptriach ze znakiem plus lub minus. Przy krótko- lub dalekowzroczności soczewki cylindryczne są wtapiane w sferyczne (rozpraszające albo skupiające).

Badanie okulistyczne wykrywające wadę wzroku

Żeby wykryć astygmatyzm, okulista bada ostrość wzroku i w dioptriach określa moc soczewek, a podczas tzw. komputerowego badania przygląda się samej rogówce i określa moc cylindrów.

Komputerowe badanie ma formę testu. Patrzymy przez okular i widzimy np. gwiazdkę lub drzewko, czyli punkt, na którym możemy skupić wzrok. To, czy punkt widzimy wyraźnie, czy nie, nie ma wpływu na wynik badania. Komputer w skomplikowany sposób przetwarza odbite od oka fale świetlne i daje wynik. Dowiemy się, jaką mamy wadę wzroku, czy dotyczy nas astygmatyzm i jakiego jest stopnia.

Potem okulista zakłada nam na nos specjalną oprawkę, w której może wymieniać szkła korekcyjne. Mając do dyspozycji wynik badania komputerowego i kasetę z soczewkami o różnej mocy, zmienia je do momentu, aż dobrze odczytamy wskazane przez lekarza optotypy (to różnej wielkości cyfry lub litery poustawiane w rzędach). Szkła dopasowuje oddzielnie dla każdego oka.

Jeżeli okulista podejrzewa astygmatyzm, czasem wykonuje badanie zwane keratometrią. Przypomina ono badanie komputerowe wzroku, z tym że w tym wypadku komputer sporządza “mapę” rogówki - wskazuje, w których miejscach jest ona np. bardziej wypukła, a gdzie bardziej wklęsła - po czym “dobiera” soczewki cylindryczne do jej kształtu w jednym i w drugim oku. Potem optyk dopasuje szkła w okularach lub soczewki kontaktowe (tzw. toryczne).

Laserowa korekcja wad wzroku

Coraz więcej osób korzysta z laserowej korekcji wad wzroku. W przypadku astygmatyzmu okuliści polecają laserową korekcję, gdy wada przekroczyła 6 dioptrii lub utrudnia normalne funkcjonowanie, bo towarzyszy np. dużej krótko- czy nadwzroczności. Zabieg na jednym oku kosztuje 1,5-2,5 tys. zł.

• Fotokeratektomia refrakcyjna – PRKMetodą tą można korygować wady +/-7 dioptrii i astygmatyzm nie większy niż +/-1,5-2 dioptrie. Przed zabiegiem dostajemy środki przeciwbólowe i uspokajające, a do oka aplikuje się nam krople znieczulające. Następnie lekarz mechanicznie usuwa nabłonek rogówki, a potem laserem ekscimerowym modeluje jej zewnętrzne warstwy z dokładnością do 1 mikrona. PRK trwa ok. 10 minut. Na zakończenie zabiegu lekarz nakłada opatrunek w postaci soczewki kontaktowej, którą trzeba nosić do czasu odnowienia nabłonka rogówki.Przez kilka godzin po operacji możemy odczuwać silny ból, a przez kilka następnych dni możemy mieć światłowstręt i kłopoty z ostrością widzenia. Z tych powodów nie operuje się obu oczu jednocześnie, ale odczekuje się co najmniej 2 tygodnie do korekcji drugiego oka. Po zabiegu stosujemy antybakteryjne krople, które mają zapobiec infekcji oka. Ostateczny kształt rogówki ustala się mniej więcej po pół roku od operacji i dopiero wtedy można w pełni ocenić jej efekty. Po korekcji tą metodą w 95-98 proc. przypadków można obejść się bez okularów.
• LASIKMetoda ta może być stosowana do korekcji krótkowzroczności nawet do -15 dioptrii, nadwzroczności do +6 dioptrii oraz astygmatyzmu do +/-6 dioptrii. Obie gałki oczne można operować jednocześnie. Przed zabiegiem dostajemy środki przeciwbólowe i uspokajające, a oko jest znieczulane. Następnie wokół rogówki lekarz zakłada mały pierścień, po którym porusza się przyrząd zwany mikrokeratomem. Nadcina on zewnętrzny płatek rogówki tak, by powstała cieniutka klapka (ruch przypomina nacięcie czubka ugotowanego jajka). Chirurg odchyla ją, a laser modeluje znajdujące się pod nią głębsze warstwy rogówki. Na koniec zabiegu klapka rogówki wraca na swoje miejsce. Wszystko to trwa 15-30 minut. Przez kilka godzin po zabiegu możemy odczuwać ból i może nas “coś” uwierać w oku. Dolegliwości te mijają jednak w ciągu doby i powraca ostrość widzenia. Przez jakiś czas po operacji trzeba stosować antybakteryjne krople do oczu, ale ryzyko infekcji jest dużo mniejsze niż w przypadku PRK, bo wierzchnie warstwy rogówki chronią jej zmienione wnętrze jak dobry opatrunek.
• LASEKTo odmiana metody LASIK. Obiema można korygować wady wzroku tej samej wielkości. Obie gałki oczne można operować jednocześnie. Po znieczuleniu i unieruchomieniu oka lekarz zakłada na rogówkę niewielki pierścień. Nabłonek rogówki jest oddzielany za pomocą specjalnej substancji, a następnie odchylany przez chirurga, który laserem kształtuje rogówkę. Następnie klapka nabłonka wraca na swoje miejsce. Zabieg trwa około 20 minut. Aż do zagojenia się oczu trzeba nosić opatrunki w postaci specjalnych soczewek kontaktowych i stosować krople antybakteryjne. Przez kilka, kilkanaście godzin po zabiegu możemy odczuwać ból. Ostrość widzenia powraca po tygodniu - do tego czasu nie można pracować ani prowadzić samochodu.

Z chirurgicznej korekcji wad wzroku nie mogą skorzystać:

chorzy na jaskrę, zaćmę, bakteryjne i wirusowe zapalenia oczu, cukrzycę, zespół suchego oka, silne alergie oraz ci, którzy mają zmiany lub zwyrodnienia siatkówki z predyspozycjami do jej odwarstwiania, trwałe pourazowe uszkodzenie rogówki w postaci blizn, przyjmują leki upośledzające gojenie (tzw. kortykosteroidy),

• osoby, które mają niestabilną wadę wzroku tzn. uległa ona zmianie w ciągu 12 miesięcy przed leczeniem. Gdy wada ma skłonność do pogłębiania się, operacja mogłaby przynieść przejściową poprawę,
• osoby, które nie mają 20 lat lub ukończyły 65 rok życia.

miesięcznik "Zdrowie"