Stosowanie się chorego na jaskrę do zaleceń lekarza

Jaskra to choroba przewlekła, która wymaga długotrwałej współpracy między pacjentem a lekarzem okulistą. Zalecane leczenie jest zwykle długotrwałe i wymaga częstych kontroli, dlatego stosowanie się pacjenta do zaleceń lekarza jest bardzo ważne dla sukcesu terapeutycznego. Jest kluczowe, żeby pacjent dobrze rozumiał, na czym polega jego choroba, w jakim jest stadium zaawansowania, na czym ma polegać leczenie i jakich korzyści może się spodziewać po leczeniu, a czego nie może oczekiwać.

Spis treści

1. Zespół białego fartucha
2. Jak rozpoznać jaskrę?
3. Dlaczego pacjenci nie stosują się do zaleceń lekarskich?
4. Jak można poprawić współpracę pacjenta z lekarzem?
5. Jaskra - sposoby leczenia jaskry

Uważa się, że około 10 proc. uszkodzenia jaskrowego i związanej z tym ślepoty jest spowodowane tym, że pacjenci nie przyjmują regularnie leków i nie zgłaszają się na wizyty kontrolne. Chorzy na jaskrę to często ludzie w starszym wieku, którzy mają problemy z pamięcią lub problemy fizyczne, powodujące trudności w zakraplaniu leku. Obok nieumiejętności aplikacji leku, problemy stworzyć może podawanie nadmiernej ilości leku do worka spojówkowego (co może nasilać ogólnoustrojowe działania niepożądane), a także samowolne stosowanie kropli, których lekarz nie zalecił, nieprawidłowy czas podawania kropli i nieregularność w ich stosowaniu.

Zespół białego fartucha

W literaturze opisywany jest „zespół białego fartucha”, polegający na tym, że w perspektywie zbliżającej się wizyty nagle rośnie pilność pacjenta w stosowaniu się do zaleceń lekarskich. Mniej więcej tydzień przed wizytą u lekarza pacjent zaczyna regularnie przyjmować leki, ale to się kończy już w kilka dni po wizycie. Można w ten sposób wytłumaczyć część niepowodzeń w leczeniu jaskry.

Pomimo istnienia bardzo wygodnych dla pacjentów schematów leczenia, uwzględniających jedynie jednokrotną w ciągu doby aplikację leku, jak również mimo znacznie lepszego dostępu do wiedzy na temat choroby i pomimo licznych akcji informacyjnych i profilaktycznych, od ponad 25 lat nie rejestruje się poprawy wskaźnika współpracy pacjenta z lekarzem.

Dane są zatrważające. Według Europejskiego Towarzystwa Jaskrowego (EGS) wskaźnik pacjentów dobrze współpracujących z lekarzem w leczeniu jaskry stale plasuje się w przedziale 30-70 proc. i jest zaskakujący nie tylko dla lekarzy, ale również dla pacjentów. Badania wykazały, że pacjenci często przeceniają swoją współpracę z lekarzem i oceniają ją jako dobrą, podczas kiedy w istocie tylko częściowo przestrzegają zaleceń lekarza prowadzącego.

Jak rozpoznać jaskrę?

Dlaczego pacjenci nie stosują się do zaleceń lekarskich?

Europejskie Towarzystwo Jaskrowe za przeważające uważa cztery podstawowe grupy przyczyn:

1.    Czynniki związane z sytuacją życiową (ważne wydarzenia w życiu pacjenta, tryb życia związany z częstymi podróżami)2.    Czynniki związane z leczeniem (koszty leków, nieprzyjemne objawy niepożądane)3.    Czynniki związane z osobą pacjenta (słabe zrozumienia choroby, występowanie chorób współistniejących)4.    Czynniki związane ze wsparciem (słaba komunikacja z lekarzem prowadzącym)Ponadto wpływ mają również dodatkowe czynniki, takie jak:

• płeć (gorzej współpracują mężczyźni)
• stan zaawansowania choroby (pacjenci z mniejszym uszkodzeniem jaskrowym zwykle słabiej stosują się do zaleceń lekarza)
• trudności z zakraplaniem leku i brak pomocy innych osób

Jak można poprawić współpracę pacjenta z lekarzem?

1. Pacjent musi zadbać o to, aby lekarz bardzo dokładnie i zrozumiale wyjaśnił mu na czym polega jaskra i jej leczenie. Czasami konieczne jest, aby lekarz skontaktował się z rodziną pacjenta i zmobilizował jej członków do opieki nad chorym.2. Pacjent musi zrozumieć, że celem terapii nie jest poprawa widzenia, ale zatrzymanie postępu zaniku nerwu wzrokowego. Często zdarza się, że kiedy pacjent nie stwierdza poprawy widzenia, przerywa leczenie. 3. Pacjent powinien poznać możliwe działania niepożądane leków i zawsze mieć możliwość skontaktowania się z lekarzem prowadzącym w razie ich wystąpienia. Właściwa i pełna empatii ze strony lekarza relacja z pacjentem stanowi podstawę do poprawy współpracy ze strony pacjenta.4. Ilość stosowanych leków i częstość ich podawania powinny być ograniczone do niezbędnego minimum. Skomplikowane schematy podawania leków znacznie zmniejszają stosowanie się pacjentów do zaleceń.5. Pacjent musi nauczyć się prawidłowej techniki podawania leku (właściwe zakroplenie, zamknięcie powiek, ucisk na punkty łzowe, odstęp czasowy pomiędzy podawaniem różnych kropli), co zmniejsza w znacznym stopniu występowanie działań niepożądanych i nieprzyjemnych objawów z nimi związanych.

Współpraca pacjenta z lekarzem i właściwe stosowanie się pacjenta do zaleceń lekarskich mają ogromny wpływ na efektywność leczenia w jaskrze i mogą zapobiec jej progresji. Nawet najlepsze leki nie działają, jeśli nie są przyjmowane.

Jaskra - sposoby leczenia jaskry