Pacjent z podejrzeniem jaskry. Obserwacja w kierunku jaskry

Należy zdawać sobie sprawę z tego, że już sam fakt, iż pacjent jest obserwowany w kierunku jaskry i że regularnie poddaje się badaniom specjalistycznym, w znaczący sposób zmniejsza ryzyko ślepoty z powodu jaskry. Większość przypadków ślepoty występuje bowiem u pacjentów, którzy nie byli regularnie badani okulistycznie.

Spis treści

1. Obserwacja ciśnienia wewnątrzgałkowego i ocena nerwu wzrokowego
2. Jaskra - zobacz jakie są jej objawy
3. Jaskra [wideo]

Wobec kogo i kiedy rozpoczyna się obserwację w kierunku jaskry? Pacjent obserwowany w kierunku jaskry to osoba dorosła, u której stwierdza się w badaniu okulistycznym objawy mogące budzić podejrzenie o tę chorobę. Objawami tymi są:

• ciśnienie wewnątrzgałkowe powyżej 22 mmHg
• nieprawidłowy wygląd nerwów wzrokowych (poszerzenie zagłębienia, widoczna blaszka sitowa, nieprawidłowy wynik badania tomografii laserowej HRT)
• nieprawidłowy obraz warstwy włókien nerwowych siatkówki, stwierdzony w badaniu polarymetrii laserowej GDx
• jaskrowe nieprawidłowości stwierdzane w badaniu pola widzenia FDT.

Ważny jest również dokładny wywiad z pacjentem, w którym należy się m.in. dowiedzieć, czy w rodzinie pacjenta były wcześniej zachorowania na jaskrę, czy pacjent jest zdrowy, czy leczy się z powodu jakiś chorób ogólnoustrojowych, lub czy ma naczyniowe czynniki ryzyka w postaci migrenowych bólów głowy, marznących rąk i stóp, niskiego ciśnienia tętniczego lub przewlekłego narażenia na stres.

Obserwacja ciśnienia wewnątrzgałkowego i ocena nerwu wzrokowego

Jeżeli u pacjenta zostanie stwierdzone podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, to nie jest to jeszcze wystarczający objaw, aby rozpoznać jaskrę i ją leczyć. Badania kliniczne dowodzą jednak, że im wyższe jest ciśnienie w oku i im dłużej się ono utrzymuje, tym większe jest niebezpieczeństwo rozwinięcia się jaskry. W takich przypadkach zalecane jest wykonanie szczegółowej oceny nerwu wzrokowego.

Złoty standard to wykonanie badań HRT, GDx, OCT, GCL i pola widzenia w technologii FDT i monitorowanie parametrów uzyskanych w tych badaniach. Jeżeli stwierdza się pogarszanie się wyników w kolejnych badaniach, to wskazane jest włączenie leczenia. Rozróżnienie między nadciśnieniem ocznym i jaskrą nie jest łatwe i może go dokonać tylko wyspecjalizowany okulista, jedynie po bardzo wnikliwej obserwacji w pewnym okresie czasowym. Nie ma szczegółowych wytycznych co do tego, kiedy włączyć leczenie i często zależy to od doświadczenia lekarza prowadzącego.

Jaskra - zobacz jakie są jej objawy

Jeżeli u pacjenta stwierdza się prawidłowe ciśnienie w oczach, ale obraz nerwu wzrokowego jest podejrzany jaskrowo, to taki pacjent również powinien być zakwalifikowany do grupy pacjentów obserwowanych w kierunku jaskry i regularnie badany w tym kierunku. Jeżeli parametry nerwu wzrokowego uzyskane w badaniach HRT, GDx, OCT, GCL ulegają pogorszeniu w kolejnych badaniach kontrolnych, pacjent powinien mieć włączone leczenie pomimo prawidłowego ciśnienia w oczach. Badania kliniczne dowodzą, że obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego bez względu na to, jakie było ciśnienie wyjściowe znacząco zmniejsza ryzyko rozwoju jaskry i związanej z nią ślepoty.

Stwierdzenie powtarzających się ubytków w polu widzenia, które spełniają kryteria uszkodzenia jaskrowego przyjęte przez Europejskie Towarzystwo Jaskrowe, zawsze powinno być wskazaniem do włączenia leczenia bez względu na wysokość ciśnienia w oku.

Zmianom jaskrowym w polu widzenia towarzyszą odpowiadające im zmiany w nerwie wzrokowym. Jeśli nerw wzrokowy jest prawidłowy, to lekarz prowadzący musi poszukiwać innych niż jaskra przyczyn ubytków w polu widzenia. Należy przy tym uwzględniać możliwość nieprawidłowego wykonania badania pola widzenia, czy to wskutek błędów popełnianych podczas badania przez osobę je wykonującą, czy też przez brak odpowiedniej współpracy ze strony pacjenta w trakcie badania.

W obserwacji pacjenta podejrzanego o jaskrę istotny jest również pomiar grubości rogówki, czyli wykonanie badania pachymetrii. Cienka rogówka jest czynnikiem złym prognostycznie i taki pacjent powinien być poddany częstszym kontrolom. Wynik pomiaru grubości rogówki ma ponadto wpływ na interpretację wysokości ciśnienia wewnątrzgałkowego i często umożliwia weryfikację wstępnego rozpoznania i podjęcie decyzji o włączeniu leczenia lub o odstawieniu leków.

Na podstawie wszystkich przeprowadzonych badań, lekarz okulista musi określić ryzyko wystąpienia jaskry u pacjenta. Należy razem z pacjentem zastanowić się nad tym, czy stopień ryzyka rozwoju jaskry usprawiedliwia niedogodności związane z leczeniem. Niepotrzebne włączenie leczenie naraża pacjenta na skutki uboczne stosowanych leków, obciążenie psychiczne związane z rozpoznaniem choroby oraz na koszty finansowe. Należy rozważyć czy ryzyko rozwoju jaskry jest większe niż obciążenia związane z terapią. Istotna jest również chęć współpracy pacjenta z lekarzem lub jej brak, ponieważ jeśli pacjent nie zgłasza się do kontroli, znacznie zwiększa się ryzyko nierozpoznania wczesnych zmian jaskrowych, jeśli takie się pojawią.

Jaskra [wideo]

Jaskra rozwija się powoli, często bezobjawowo. Jaskrę wykrywa się zazwyczaj przypadkiem, podczas badania wzroku u okulisty czy dobierania okularów. Jakie są przyczyny tej choroby i jak rozpoznać pierwsze objawy jaskry? Posłuchaj naszego eksperta prof. Iwony Grabskiej-Liberek, ordynator oddziału okulistyki Szpitala Klinicznego im. W. Orłowskiego w Warszawie