Daltonizm: wada wzroku spowodowana nieprawidłową budową siatkówki

Daltonizm to dziedziczna wada wzroku, wynikająca z nieprawidłowej budowy siatkówki. Dotyka niemal wyłącznie mężczyzn. Potocznie uważa się, że daltonista nie widzi w ogóle żadnych kolorów, a daltonizm nazywa się ślepotą barw. Tymczasem najczęściej daltonista nie rozpoznaje koloru zielonego, bądź myli go z kolorem czerwonym.

Spis treści

1. Daltonizm: przyczyny
2. Rodzaje daltonizmu
3. Daltonizm: diagnoza
4. Daltonizm: leczenie

Daltonizm to wada wzroku, której nazwa pochodzi od nazwiska angielskiego chemika i fizyka Johna Daltona, który zauważył, że pewne kolory postrzega inaczej niż pozostali ludzie: przedmioty zielone widzi jako czerwone. Dalton opisał swoją wadę wzroku, ale nikt ze współczesnych mu lekarzy nie potrafił wyjaśnić, dlaczego tak się dzieje. Dopiero badania przeprowadzone w 1994 r. w Londyńskim Instytucie Okulistycznym wykazały, że zaburzenia w rozróżnianiu barw powodowała nieprawidłowa budowa siatkówki tzn. nie zawierała ona jednego z trzech fotoreceptorów, odpowiedzialnego właśnie za widzenie koloru czerwonego.

Daltonizm: przyczyny

Daltonizm w większości przypadków to  wrodzona choroba dziedziczna. Gen odpowiedzialny za wystąpienie daltonizmu zlokalizowany jest w chromosomie X. W kodzie genetycznym mężczyźni mają tylko jeden chromosom X (XY), tymczasem kobiety mają aż dwa (XX). Dlatego też to panowie częściej mają problemy z rozpoznawaniem koloru zielonego i czerwonego. Szacuje się, że wadę tę może mieć jeden na ośmiu mężczyzn, gdy u kobieta jedna na sto jest daltonistką. Zdarza się, że daltonizm diagnozuje się u dziecka, a rodzice są jedynie nosicielami choroby, która u nich się nie objawia. Czasami daltonizm może pojawić się po wypadku lub urazie głowy, gdy dojdzie do uszkodzenia nerwu wzrokowego lub siatkówki. Może też być efektem ubocznym niektórych leków i związków chemicznych, a także chorób przewlekłych np. cukrzycy. W tych sytuacjach mamy do czynienia z daltonizmem nabytym.

Rodzaje daltonizmu

Czasami objawy choroby są łagodne i chory sam nie zdaje sprawy, że jest daltonistą. Istnieje kilka rodzajów daltonizmu, które powodują różne zaburzenia widzenia barw. Najbardziej powszechny jest  dichromatyzm (gdy brakuje jednego z fotoreceptorów). Taka osoba całkowicie nie rozpoznaje koloru czerwonego lub zielonego. Przy trichromatyzmie występują  różnice w czułości czopków w siatkówce, co z kolei ma wpływ na obniżenie nasycenia jednego z kolorów. Najcięższą odmianą, na szczęście występującą bardzo rzadko  jest monochromatyzm. Poza kolorami białym i czarnym daltonista nie rozróżnia żadnej innej barwy.

Daltonizm: diagnoza

Czasem brak rozróżniania kolorów można zauważyć już podczas zabawy z dzieckiem. Zazwyczaj jednak daltonizm diagnozuje się podczas okresowych badań okulistycznych, gdyż daltonista na ogół nie ma innych problemów ze wzrokiem. Do diagnozy stosuje się specjalny test graficzny. Najczęściej są to tzw. tablice Ishihary. Przedstawiają one liczby, które składają się z małych kółek danego koloru na tle utworzonym przez kółka innej barwy. Każde oko bada się oddzielnie. Osoba zdrowa odczyta liczby prawidłowo, daltonista nie. W przypadku potrzeby wykonania dokładniejszych badań wykorzystuje się przyrząd nazywany anomaloskopem. Zadaniem pacjenta jest porównanie dwóch barw.

Daltonizm: leczenie

Nie ma metody, która pozwoliłaby na całkowite wyleczenie daltonizmu wrodzonego. Zaburzenia barw można korygować za pomocą okularów wyposażonych w specjalne soczewki korygujące. Umożliwiają one dostrzeżenie barw czerwonej, zielonej i pochodnych. Taka możliwość dotyczy jedynie osób z częściowym daltonizmem. Niedawno medyczny świat obiegła informacja o możliwości leczenia daltonizmu za pomocą terapii genowej, a zdolność widzenia udało się przywrócić małpom. Być może właśnie leczenie daltonizmu za pomocą genów stanie się przyszłością okulistyki.