Zgorzel Fourniera: przyczyny, objawy, leczenie

Zgorzel Fourniera (ZF) to zapalenie moszny dotykające również penisa, pachwin czy pośladków, które może rozprzestrzeniać się, doprowadzać do martwicy tkanek miękkich. Jakie są przyczyny i objawy zgorzeli Fouriera? Jak przebiega leczenie?

Spis treści

1. Zgorzel Fourniera - przyczyny
2. Zgorzel Fourniera - objawy
3. Zgorzel Fourniera - czynniki predysponujące
4. Zgorzel Fourniera - rozpoznanie
5. Zgorzel Fourniera - leczenie
6. Zgorzel Fourniera - leczenie wspomagające

Zgorzel Fourniera (ZF, ang. Fournier gangrene) jest wywoływana przez różne drobnoustroje, głównie bakterie tlenowe i beztlenowe. Choć częstotliwość występowania tej choroby jest niewielka, w wielu przypadkach prowadzi do śmierci.

Zgorzel Fourniera - przyczyny

Za zgorzel Fourniera odpowiadają zakażenia wieloma patogenami, m.in. bakteriami tlenowymi, beztlenowymi, czy nawet grzybami. Spośród nich najczęstsze są E.coli, Bacterioides, gronkowce oraz paciorkowce β-hemolizujące.

Początek zakażenia wiąże się najczęściej z uszkodzeniem powłok skórnych (okolic narządów płciowych) przez które patogeny mogą wnikać do organizmu.

W zgorzeli Fourniera dochodzi do zapalenia, następczej zakrzepicy naczyń oraz martwicy tkanek.

Bakterie tlenowe aktywują kaskadę krzepnięcia, co prowadzi do agregacji płytek krwi. Bakterie beztlenowe produkują heparynazy oraz gaz, który powoduje charakterystyczny objaw krepitacji, inaczej trzeszczenia. Zakrzepica naczyń krwionośnych wiedzie do rozwoju martwicy tkanek.

Zgorzel Fourniera - objawy

Na początku zgorzeli Founiera pojawiają się niespecyficzne objawy:

• osłabienie
• wysoka temperatura
• dreszcze
• nudności
• wymioty

Może towarzyszyć im ból w okolicy krocza, swędzenie oraz pieczenie.

Występuje tachykardia z uwagi na podwyższoną temperaturę, rozchwianie glikemii, dochodzić może do zapaści naczyniowej. Zaczerwieniona, bolesna moszna, wsytępujące rany, to dość charakterystyczne objawy zgorzeli Founiera.

Zgorzel Fourniera - czynniki predysponujące

Czynniki predysponujące do zgorzeli Fourniera to:

• płeć - martwica Fourniera występuje głównie u mężczyzn, około 10% przypadków dotyczy kobiet
• cukrzyca - ze względu na zastój moczu może dochodzić do częstszych infekcji dróg moczowych. Przy hiperglikemii obniża się odporność komórkowa, a więc układ immunologiczny nie spełnia swoich funkcji i nie broni w prawidłowy sposób przed atakującymi drobnoustrojami. Dochodzi także do zaburzeń krążenia krwi i utrudnionego gojenia się ran, a takie warunki sprzyjają rozwojowi martwicy.
• alkoholizm
• niedożywienie
• przewlekła steroidoterapia
• chemioterapia

Zgorzel Fourniera - rozpoznanie

Do ważnych badań zlecanych przez lekarza należą:

• badanie bakteriologiczne - podczas zaopatrzenia rany pobierany zostaje płyn oraz fragmenty tkanki do badania. Służy to identyfikacji drobnoustroju powodującego zakażenie, w celu wyboru właściwego antybiotyku.
• morfologia krwi
• badanie mocznika, kreatyniny
• badanie elektrolitów
• INR, PT, PTT – należy zbadać przedoperacyjnie

Do badań obrazowych, z których lekarz może skorzystać w diagnostyce zgorzeli Fourniera należą:

• badanie RTG jamy brzusznej i miednicy
• USG (pojawianie się cienia hiperakustycznego świadczy o obecności gazu)
• tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny - stosowane rzadko

Zgorzel Fourniera - leczenie

Najważniejsze w leczeniu martwicy Fourniera jest wycięcie zmian martwiczych, nacinanie ropni, drenaż oraz podanie antybiotyków drogą dożylną.

Chirurgiczne usunięcie tkanek jest niezbędne, ponieważ antybiotyki nie zadziałają na miejsce zmienione martwiczo. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Może pojawić się konieczność wykonywania kolejnych zabiegów.

Zgorzel Fourniera - leczenie wspomagające

Terapia tlenem hiperbarycznym oraz terapia podciśnieniowa znacznie poprawiają wyniki leczenia pacjentów ze zgorzelą Fourniera.

Wysoka zawartość tlenu we krwi w trakcie leczenia hiperbarycznego hamuje rozprzestrzenianie się bakterii. Dzięki temu antybiotyki zyskują więcej czasu do działania. Wczesne zastosowanie tej metody zmniejsza śmiertelność w zgorzeli Fourniera oraz zwiększa prawdopodobieństwo redukcji rozwoju martwicy.

Terapia podciśnieniowa polega natomiast na zastąpieniu zwykłego opatrunku takim, w którym zapewniona zostaje przestrzeń do wytrworzenia podciśnienia i usuwania tworzącego się wysięku. Istotne jest także stosowanie miejscowych leków po zabiegu chirurgicznym.

Natalia Młyńska