Prostata - prawdy i mity na temat gruczołu krokowego (stercza)

Prostata to gruczoł, który ma wpływ na płodność i ogólną kondycję mężczyzn. Zwykle jednak przypominamy sobie o niej, gdy sprawia kłopoty - powiększa się lub dochodzi do rozwoju raka prostaty. Co warto wiedzieć o prostacie (zwanej też gruczołem krokowym albo sterczem)?

Spis treści

1. Z wiekiem prostata przysparza coraz większych kłopotów
2. Dieta i styl życia nie mają wpływu na wzrost ryzyka chorób stercza
3. O przeroście prostaty świadczą kłopoty przy oddawaniu moczu
4. Nowotwór prostaty jest chorobą dziedziczną
5. Rak prostaty może długo nie dawać żadnych objawów
6. Tylko nowotwór powoduje podwyższenie antygenu PSA
7. Poziom PSA najlepiej badać zawsze w tym samym laboratorium

Z wiekiem prostata przysparza coraz większych kłopotów

PRAWDA. Prostata - normalnie przypominająca wielkością i kształtem kasztan - po 50. roku życia zaczyna się powiększać. Często na tyle, że uciska cewkę moczową i mężczyzna ma kłopoty z oddawaniem moczu.

Natomiast u panów po sześćdziesiątce wzrasta ryzyko raka stercza. W Polsce pod względem częstości występowania zajmuje on drugie miejsce po raku płuc. Ale problemy z  gruczołem krokowym miewają też młodzi mężczyźni - w ich przypadku najczęściej jest to zapalenie prostaty.

Dieta i styl życia nie mają wpływu na wzrost ryzyka chorób stercza

FAŁSZ. Większą skłonność do nowotworu stercza mają mężczyźni, którzy znacznie przybrali na wadze w wieku 20-22 lat, wcześnie rozpoczęli palić papierosy i spożywają w nadmiarze alkohol.

Ryzyko wzrasta przy diecie bogatej w tłuszcze i cholesterol, gdy jemy dużo mięsa oraz pełnotłustego mleka i jego przetworów. Właściwości ochronne ma zaś dieta obfitująca w warzywa i owoce.

Szczególnie pożądane w codziennym menu są: pomidory, zielona herbata, różowe winogrona, truskawki, maliny, groszek zielony, rozmaryn, czosnek oraz owoce cytrusowe.

O przeroście prostaty świadczą kłopoty przy oddawaniu moczu

PRAWDA. Przerost prostaty zwykle następuje powoli i na początku nie daje objawów. Ale rozrastający się gruczoł coraz silniej zaciska się wokół cewki moczowej i zaczynają się problemy.

W miarę jak stan się pogarsza, już samo rozpoczęcie oddawania moczu (mikcji) staje się coraz trudniejsze, a jego wypływ po prostu się urywa.

Czasem po wyjściu z toalety dochodzi do krępującego popuszczania, a mężczyzna ma uczucie, że mimo wysiłków pęcherz nie opróżnił się całkowicie.

Nowotwór prostaty jest chorobą dziedziczną

FAŁSZ. Nie wiadomo na pewno, dlaczego u jednych mężczyzn prostata rośnie wolno i do końca życia nie stwarza żadnych problemów, u innych zaś jej komórki ulegają degeneracji i rozwija się nowotwór.

Ale rodzinne występowanie raka (gdy chorował np. ojciec, stryj czy dziadek) powinno obudzić naszą czujność. Można bowiem odziedziczyć po przodkach predyspozycje do tej choroby. Wtedy koniecznie trzeba dbać o zdrowy styl życia i regularnie się badać.

Rak prostaty może długo nie dawać żadnych objawów

PRAWDA. Zanim utworzy się guz o objętości 1 ml, może upłynąć nawet 10 lat. Dopóki komórki rakowe nie wydostaną się poza gruczoł, nie ma dolegliwości utrudniających codzienne życie.

Aby potwierdzić obecność komórek nowotworowych, zwykle wykonuje się biopsję cienkoigłową. Gdy nie da ona ostatecznej odpowiedzi, przeprowadza się biopsję gruboigłową. Pobrany materiał bada się pod mikroskopem.

Bywa jednak, że te zabiegi również nie dają pewności co do stanu zdrowia. Wówczas wykonuje się dodatkowe specjalistyczne badania.

Stopień złośliwości nowotworu stercza określa się w 10-punktowej skali Gleasona.

Najczęstszym nowotworem gruczołu krokowego jest gruczolakorak. Stanowi on 95 proc. przypadków wszystkich nowotworów złośliwych stercza.

Ale złośliwość wszystkich określa się w tej skali. O małej złośliwości świadczy suma punktów 2-4, o średniej 5-7, a o dużej 8-10.

Tylko nowotwór powoduje podwyższenie antygenu PSA

FAŁSZ. PSA to swoisty antygen wytwarzany przez komórki stercza - te prawidłowe i te zmienione przez nowotwór. Stężenie PSA w krwi zależy od objętości gruczołu i rośnie z wiekiem.

Nie powinno być go więcej niż 4 ng/ml (w przypadku panów w wieku 70-79 lat dopuszczalne jest 6,5 ng/ml).

Młodzi, u których PSA ciągle utrzymuje się w granicach 4-10 ng/ml, powinni być w stałym kontakcie z urologiem.

Przekroczenie tej granicy może świadczyć o raku.

Ale wzrost PSA następuje nie tylko w przypadku choroby nowotworowej.

Tak dzieje się też, gdy dojdzie do łagodnego rozrostu lub zapalenia gruczołu krokowego.

Okresowe podwyższenie wskaźnika może być następstwem badania przez odbyt i zabiegów wykonywanych przez cewkę.

Poziom PSA najlepiej badać zawsze w tym samym laboratorium

PRAWDA. Laboratoria mogą stosować różne metody i testy do oznaczania poziomu antygenu.

Różnice w uzyskanych wynikach mogą być znaczne, a to wprowadza niepotrzebny niepokój.

Badanie można wykonać nieodpłatnie w każdym laboratorium, ale potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego lub urologa.

Prywatnie trzeba za nie zapłacić około 40-50 zł.

Anna Jarosz