Gruczoł krokowy - stercz - budowa, funkcje i choroby

Prostata, zwana inaczej sterczem lub gruczołek krokowym, jest bardzo ważnym narządem. Z posiadania prostaty - gruczołu niewielkiego, bo mającego wielkość kasztana – mężczyźni do pewnego etapu życia nie zdają sobie zwykle w ogóle sprawy. Inaczej dzieje się już jednak w średnim wieku, kiedy to u większości przedstawicieli płci męskiej dochodzi do powiększenia stercza. Jak jednak w ogóle zbudowany jest gruczoł krokowy i jakie są jego funkcje? Jakie wyróżnia się choroby prostaty?

Spis treści

1. Prostata - budowa
2. Prostata - unaczynienie i unerwienie
3. Prostata - funkcje
4. Prostata - choroby
5. Prostata - badania
6. Męski zabójca? Prostata - Najprościej mówiąc

Prostata (inaczej stercz, gruczoł krokowy, ang. prostate) to narząd spotykany wyłącznie u mężczyzn, który zaliczany jest do struktur układu rozrodczego. Nazwa tego organu wywodzi się od greckiego słowa prostátēs, które w dosłownym tłumaczeniu oznacza strażnik.

Prostata, podobnie jak większość innych narządów rozrodczych męskich, znajduje się w obrębie miednicy. Gruczoł ten jest naprawdę niewielki - jego typowe wymiary to około 4 x 3 x 2,5 cm, waga prostaty wynosi zaś zwykle od 7 do 16 gramów (średnio wynosi ona 11 gramów).

Wielkością i kształtem stercz porównywany jest do orzecha włoskiego lub kasztana.

Prostata znajduje się pod pęcherzem moczowym, od dołu styka się ona zaś z przeponą moczowo-płciową. Przednia część gruczołu krokowego skierowana jest ku spojeniu łonowemu, tylna jego część sąsiaduje natomiast z odbytnicą. Istotną strukturą, która przebiega przez prostatę, jest cewka moczowa - w obrębie gruczołu znajduje się jej część sterczowa.

Prostata - budowa

Cały gruczoł otoczony jest zbudowaną z tkanki łącznej torebką gruczołu krokowego, na której zlokalizowany jest splot żylny gruczołu krokowego. W obrębie prostaty wyróżnia się dwa płaty - prawy oraz lewy, które połączone są ze sobą węziną (określa się ją czasem jako płat środkowy). Płaty prostaty dzielone są dodatkowo na płaciki - w obrębie każdego z nich wyróżniane są płacik dolno-tylny, dolno-boczny, górno-przyśrodkowy oraz przednio-przyśrodkowy.

Jeżeli zaś chodzi o budowę wewnętrzną gruczołu krokowego, to zbudowany jest on z 30 do 50 gruczołów, które odpowiedzialne są za produkcję wydzielanych przez niego substancji. Produkowane przez stercz związki - za pośrednictwem przewodzików gruczołu krokowego, których liczba sięga od 20 do 25 - transportowane są do cewki moczowej.

W innym jeszcze podziale prostaty wyróżnia się cztery jej strefy, którymi są:

• strefa przednia (spoidło przednie), pozbawiona utkania gruczołowego, zbudowana z tkanki mięśniowej i włóknistej
• strefa obwodowa, stanowiąca większość gruczołu
• strefa centralna, w której znajdują się przewody wytryskowe
• strefa przejściowa, najmniejsza, która bezpośrednio otacza cewkę moczową

Prostata - unaczynienie i unerwienie

Zaopatrujące prostatę naczynia tętnicze wywodzą się od tętnic pęcherzowych dolnych oraz tętnicy odbytniczej dolnej.

Krew żylna z gruczołu najpierw kieruje się ku wspomnianemu tutaj wcześniej splotowi żylnemu gruczołu krokowego, a następnie odpływa ona do splotów żylnych (pęcherzowego i odbytniczego) oraz do większych naczyń żylnych (żyły sromowej zewnętrznej i żyły biodrowej wewnętrznej).

Chłonka z prostaty transportowana jest do węzłów chłonnych biodrowych wewnętrznych. Włókna nerwowe, które zaopatrują gruczoł krokowy, wywodzą się natomiast ze splotu miednicznego.

Czytaj też: Prostata - prawdy i mity na temat gruczołu krokowego (stercza)

Prostata - funkcje

Choć na co dzień mężczyźni raczej w ogóle nie myślą o tym, jakie są funkcje prostaty, to tak naprawdę gruczoł ten odgrywa wyjątkowo ważną rolę w funkcjonowaniu układu rozrodczego.

Przede wszystkim produkuje on wydzielinę o kwaśnym charakterze (mającą zwykle pH około 6,5), która zawiera wiele istotnych dla plemników substancji - zwiększają one ich przeżywalność, jak i pozytywnie wpływają na ruchliwość męskich komórek rozrodczych. Wydzielina ta, jak już wcześniej wspomniano, transportowana jest przewodzikami gruczołu krokowego do cewki moczowej - odbywa się to podczas ejakulacji.

Ogólnie produkowana przez prostatę treść stanowi nawet aż do 30% całej objętości wydobywającego się z prącia podczas ejakulacji nasienia i obecne są w niej m.in.:

• węglowodany proste
• różne białka i enzymy (m.in. swoisty antygen sterczowy, PSA)
• cynk

Prostata - choroby

O posiadaniu gruczołu krokowego mężczyźni przekonują się zazwyczaj wtedy, kiedy wystąpi u nich któraś z chorób prostaty. Tak naprawdę, niestety, u większości przedstawicieli płci męskiej w trakcie życia rozwija się w końcu jedno z tych schorzeń - mowa tutaj o łagodnym przeroście prostaty.

Ze względu na to, że dość często powiększeniu w przebiegu choroby ulega część prostaty otaczająca cewkę moczową, podstawowym objawem tego problemu są trudności z oddawaniem moczu (w postaci m.in. oddawania moczu przerywanym strumieniem, konieczności częstego odwiedzania toalety czy znacznych trudności z zapoczątkowaniem mikcji).

Czytaj też: Częstomocz - przyczyny. O czym świadczy częste oddawanie moczu?

Problemem, który należy różnicować z łagodnym przerostem gruczołu krokowego, jest rak prostaty – niestety obie te jednostki mogą prowadzić do występowania podobnego rodzaju dolegliwości, dlatego też w razie stwierdzenia u siebie dolegliwości sugerujących powiększenie stercza, pacjent bezapelacyjnie powinien udawać się do lekarza.

Czytaj też: Powiększona prostata - przyczyny, objawy, leczenie

Inną jeszcze, również spotykaną chorobą prostaty, jest zapalenie gruczołu krokowego – przebiegać ono może w postaci ostrej i przewlekłej i zazwyczaj spowodowane jest ono przez bakterie.

Prostata - badania

W diagnozowaniu chorób prostaty wykorzystywanych jest kilka różnych badań. Podstawowym z nich jest badanie per rectum - dzięki temu, że gruczoł sąsiaduje z odbytnicą, lekarz jest w stanie drogą tego właśnie badania ocenić wstępnie strukturę prostaty, jak i stwierdzić istnienie w jej obrębie jakichś zmian o charakterze guzków.

Jak nietrudno się domyślić, badanie to ma pewne ograniczenia - z tego powodu, w razie jakichkolwiek wątpliwości, pacjentom zlecane są dodatkowe badania, np.: są USG przezodbytnicze, a czasami również i biopsja prostaty.

Cenne jest oznaczanie stężenia we krwi PSA, czyli swoistego antygenu sterczowego.

Czasami zlecane są pacjentom badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny miednicy mniejszej - takowe są przeprowadzane szczególnie u osób z podejrzeniem nowotworu złośliwego prostaty (pozwalają one ocenić rozległość nowotworu oraz to, czy nacieka ona jakieś inne narządy).

Czytaj też: Badania prostaty. Mężczyźni powinni robić te badania profilaktyczne prostaty

Męski zabójca? Prostata - Najprościej mówiąc

Źródło: youtube.com/Najprościej Mówiąc