Niedoczynność jąder: objawy, przyczyny i leczenie hipogonadyzmu męskiego

Osłabione libido, brak pociągu seksualnego, osłabienie wzwodów i erekcji aż do ich zaniku – te objawy mogą stanowić o dramacie niejednego mężczyzny. Jedną z przyczyn może być niedoczynność jąder inaczej hipogonadyzm męski. Jeśli się jej nie wykryje w porę, skutki są poważne. Mężczyźnie dotkniętemu niedoczynnością jąder grozi bezpłodność.

Spis treści

1. Niedoczynność jąder – przyczyny
2. Niedoczynność jąder – rozpoznanie choroby
3. Leczenie niedoczynności jąder

Niedoczynność jąder może ujawnić się w okresie pokwitania. Objawami dostrzegalnymi dla otoczenia jest opóźnienie albo brak dojrzewania płciowego: prącie i jądra pozostają małe jak u dziecka, nie rozwija się owłosienie łonowe ani zarost na twarzy, młody człowiek nie przechodzi mutacji, nie okazuje popędu seksualnego, nie ma wzwodów i erekcji. Odczuwa natomiast zmiany nastroju, ogólne zmęczenie i osłabienie, ma bladą i suchą skórę. Zaburzeniom tym może towarzyszyć wysoki wzrost i nieproporcjonalnie długie nogi.

Gdy niedoczynność jąder dotknie dojrzałych mężczyzn, zanika ich libido i płodność, powiększają się piersi, tkanka tłuszczowa odkłada się w okolicach bioder, zanikają mięśnie i owłosienie ciała, ton głosu staje się wyższy, pojawiają się zmienne nastroje i ogólne osłabienie. Zespół tych objawów nazywany jest eunuchoidyzmem, a ich nasilenie jest proporcjonalne do stopnia niedoczynności jąder.

Niedoczynność jąder – przyczyny

Przyczyny niedoczynności jąder mogą być umiejscowione w samych jądrach – spowodowane jest to wrodzonym ich niedorozwojem. Organizm wytwarza wtedy co prawda hormony męskie, ale jądra nie produkują plemników. W takiej sytuacji zaburzenie nazywane jest hipogonadyzmem pierwotnym.

O hipogonadyzmie wtórnym mówimy, gdy niedoczynność jąder jest objawem zaburzeń pracy innych organów lub gruczołów np. podwzgórza, mózgu, przysadki. Aktywność płciowa i zdolność do rozrodu kierowane są bowiem układem w ośrodkowym systemie nerwowym. Jądra w takiej sytuacji zbudowane są co prawda prawidłowo, ale nie są pobudzane przez organizm, więc nie działają, a w rezultacie nawet zanikają.

Wśród przyczyn niewydolności jąder lekarze doszukują się różnych czynników. Mogą to być: wrodzony brak lub niedorozwój jąder w dzieciństwie (też wnętrostwo, czyli niezstąpienie jąder), uszkodzenia mechaniczne, napromieniowanie promieniami Roentgena, przebyte choroby (odra, świnka, rzeżączka, kiła, gruźlica) a także cukrzyca, przewlekłe zatrucia (w tym także alkoholizm), stany niedożywienia, nowotwory, przepuklina.

Hipogonadyzm wtórny zazwyczaj występuje w wyniku uszkodzenia przysadki mózgowej bądź innych zmian chorobowych w podwzgórzu np. guzy, torbiele, urazy, procesy zapalne. Hipogonadyzm może być także objawem starzenia się organizmu i przekwitania (andropauzy) i pojawić się po 50. roku życia.

Niedoczynność jąder – rozpoznanie choroby

Właściwego rozpoznania choroby może dokonać tylko lekarz w specjalistycznej placówce medycznej na podstawie oceny całokształtu zmian, a przede wszystkim po zapoznaniu się z wynikami badań. Aby stwierdzić lub wykluczyć niedoczynność jąder, laboratoryjnie określa się stężenie testosteronu, hormonów LH i FSH i prolaktyny we krwi oraz sprawdza się, czy w nasieniu są  plemniki. Bada się też morfologię chromosomów i robi USG jąder.

Leczenie niedoczynności jąder

Leczenie choroby polega na długotrwałym przyjmowaniu farmaceutycznych preparatów hormonalnych – testosteronu i gonadotropin. Leczenie farmakologiczne może być wsparte przez zabieg chirurgiczny usunięcia jądra (jeśli w uszkodzeniu tylko jednego tkwi przyczyna). Zdrowe jądro zazwyczaj zastępuje w wypełnianiu swoich funkcji jądro zniszczone lub usunięte.