Zapalenie narządów miednicy mniejszej atakuje głównie młode kobiety

Zapalenie przydatków, czyli zapalenie narządów miednicy mniejszej - to zespół chorób zapalnych jajników i jajowodów, a także zapalenie błony śluzowej macicy, ropień jajowodowo-jajnikowy i zapalenie otrzewnej miednicy. Chorują głównie aktywne seksualnie kobiety pomiędzy 15. a 30. rokiem życia. Jakie są przyczyny i objawy stanu zapalnego miednicy mniejszej? Jak przebiega leczenie zapalenia przydatków?

Spis treści

1. Zapalenie przydatków - jak dochodzi do zakażenia?
2. Zapalenie przydatków - objawy
3. Zapalenie przydatków - leczenie
4. Przewlekłe zapalenie przydatków
5. Zapalenie przydatków - zasady profilaktyki
6. Zapalenie przydatków - powikłania

Zapalenie przydatków (zapalenie narządów miednicy mniejszej, pelvic inflammatory disease – PID) to cała grupa chorób zapalnych. Nie wyodrębnia się zapalenia jajnika i zapalenia jajowodów jako oddzielnych jednostek chorobowych, ponieważ stan zapalny z łatwością przenosi się z jednego narządu na drugi (są położone blisko siebie i zaopatrywane przez praktycznie te same naczynia w krew i chłonkę). Z tego względu mówi się zawsze o zapaleniu przydatków, choć nie jest to określenie precyzyjne.

Zapalenie przydatków - jak dochodzi do zakażenia?

Przyczyną choroby jest zakażenie bakteriami beztlenowymi i tlenowymi, takimi jak gronkowce, paciorkowce, dwoinki rzeżączki, chlamydie. Wędrują one do przydatków dwiema drogami: wstępującą i zstępującą.

Droga wstępująca to 90 proc. przypadków. Drobnoustroje przedostają się do przydatków przez pochwę i macicę. Do zakażenia dochodzi, gdy kanał szyjki macicy jest rozwarty.

Sytuacja taka zachodzi:

• w czasie miesiączki
• po porodzie
• po poronieniu
• po wyłyżeczkowaniu macicy
• po różnych zabiegach ginekologicznych
• tuż po założeniu wewnątrzmacicznej wkładki antykoncepcyjnej

Droga zstępująca to 10 proc. przypadków. Bakterie wraz z krwią lub chłonką docierają do przydatków z istniejących w organizmie ognisk zapalnych, np. w zębach, migdałkach, wyrostku robaczkowym.

Zapalenie przydatków - objawy

Symptomy ostrego zapalenia przydatków pojawiają się po kilku dniach do około tygodnia od zakażenia - to zależy od patogenu.

Charakterystycznym objawem choroby jest nagły skurczowy ból po obu stronach podbrzusza oraz nasilający się ból podczas stosunku. Czasami promieniuje do pachwin i ud. Towarzyszą mu osłabienie, gorączka lub stan podgorączkowy.

Niekiedy pojawiają się także nudności, wymioty (wskutek podrażnienia otrzewnej), biegunka, które mogą wprowadzić kobietę w błąd. Takie bowiem objawy w połączeniu z bólem brzucha kojarzą się bardziej z układem pokarmowym niż rozrodczym.

Ale o tym, że o niego właśnie chodzi, rozstrzyga badanie ginekologiczne. Jest bardzo nieprzyjemne, bo nawet delikatne dotknięcie szyjki macicy, nie mówiąc już o poruszaniu nią na boki, sprawia ogromny ból. Na ogół badanie to wystarczy, aby ginekolog postawił diagnozę.

Zapalenie przydatków - leczenie

Zapalenie przydatków leczy się antybiotykami o szerokim spektrum działania, które zwalczają wiele typów bakterii. Można też prowadzić terapię skojarzoną, podając kilka leków.

Jednocześnie stosuje się preparaty doustne i dopochwowe. Kuracja nimi trwa zazwyczaj 7-10 dni.

Dodatkowo przyjmuje się niesterydowe leki przeciwzapalne o działaniu przeciwbólowym (np. z ibuprofenem, paracetamolem).

Czasami, ze względu na nasilony stan zapalny i duże dolegliwości, leki (antybiotyki oraz specyfiki przeciwbólowe) trzeba podawać dożylnie. W takiej sytuacji konieczna jest hospitalizacja.

Należy skrupulatnie przestrzegać zaleceń ginekologa, które dotyczą nie tylko przyjmowania leków, ale też stworzenia organizmowi dobrych warunków do pokonania infekcji. Posłuchaj go zatem, gdy ci radzi, abyś przez kilka dni poleżała w łóżku pod ciepłą kołdrą, unikała wysiłku fizycznego, powstrzymała się od współżycia płciowego do następnej miesiączki, a przynajmniej do końca kuracji.

Po skończonej terapii koniecznie wybierz się na wizytę kontrolną do ginekologa, aby ocenił, czy leczenie skończyło się sukcesem i możesz już wrócić do codziennych zajęć.

Przewlekłe zapalenie przydatków

Zdarza się, że ostre zapalenie przydatków nie zostanie całkowicie wyleczone, bo np. przerwałaś kurację, niewłaściwie dobrano leki albo za wcześnie wróciłaś do współżycia seksualnego. Wówczas ostra postać choroby zmienia się w formę przewlekłą, czego sygnałem mogą być ból przy stosunku i zaburzenia miesiączkowania.

W przydatkach wciąż tli się stan zapalny i gdy dojdzie do obniżenia odporności (np. wskutek przeziębienia czy przemoczenia nóg), choroba powraca w ostrej postaci. Wówczas wykonuje się posiew wymazu z szyjki macicy, aby sprawdzić, jakie drobnoustroje są przyczyną infekcji, i podać leki ukierunkowane na ich zwalczanie.

Jeśli badanie wykaże, że przyczyną stanu zapalnego są dwoinki rzeżączki lub chlamydie, konieczne jest leczenie partnera, ponieważ może być on źródłem zakażenia. Scenariusz nawrotów zapalenia przydatków czasami bywa jednak inny.

Po przebyciu tej infekcji możesz stać się na nią podatna. Wtedy, aby uniknąć jej powrotów, przestrzegaj zasad profilaktyki.

Zapalenie przydatków - zasady profilaktyki

• Jeśli często zmieniasz partnerów, skłaniaj ich do używania prezerwatywy, aby zminimalizować ryzyko zakażenia.
• Pamiętaj o wizycie kontrolnej po porodzie, aby lekarz ocenił, czy szyjka macicy prawidłowo się zamknęła.
• Po poronieniu, wyłyżeczkowaniu macicy i innych zabiegach ginekologicznych przez 4 tygodnie zachowaj wstrzemięźliwość płciową, nie chodź na basen, kąp się pod prysznicem zamiast w wannie, aby zminimalizować ryzyko zakażenia.
• Unikaj seksu podczas miesiączki.
• Staraj się utrzymać prawidłową florę bakteryjną pochwy. To twoja ochrona miejsc intymnych przed drobnoustrojami chorobotwórczymi.
• Nie lekceważ żadnych stanów zapalnych w organizmie.
• Przy skłonności do zapalenia przydatków rozważ stosowanie antykoncepcji hormonalnej. Nie tylko hamuje owulację, lecz także zagęszcza śluz szyjkowy, który staje się barierą nie do pokonania dla plemników i zarazków.

Zapalenie przydatków - powikłania

Bardzo ważne jest, by nie dopuścić do powikłań po zapaleniu narządów miednicy mniejszej, bo mogą one prowadzić do ciąży pozamacicznej, a nawet niepłodności.

Jeśli wcześnie zgłosisz się do lekarza i będziesz skrupulatnie przestrzegać zasad zaleconej kuracji, ryzyko takich powikłań zapalenia przydatków będzie niewielkie.

Konsekwencje stanu zapalnego ponoszą najczęściej jajowody. Mogą stać się niedrożne w wyniku powstania w nich zrostów lub wodniaków (wypełniają się płynem), uszkodzenia rzęsek biorących udział w transporcie komórki jajowej i zarodka w kierunku macicy.

Jeśli zmiany te dotyczą obu jajowodów, a próby ich udrożnienia się nie powiodły, szansę na macierzyństwo daje tylko zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro).

Warto też pamiętać, że wskutek niedrożności jajowodu niekiedy rozwija się ciąża pozamaciczna, która stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety.

Stan zapalny może także pozostawić ślad w jajniku, np. w postaci ropnej torbieli. Taka torbiel również zmniejsza szanse na macierzyństwo, ponieważ trzeba ją usunąć wraz z fragmentem tego narządu. A wtedy przestaje on pełnić swoją podstawową funkcję (wytwarzać komórki jajowe) lub też jest ona ograniczona.

Czytaj też: Zespół bólowy miednicy mniejszej - przyczyny, objawy i leczenie

miesięcznik "Zdrowie"