Zanik pochwy to realny problem. Kogo może dotknąć zanikowe zapalenie pochwy?

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) jest częstą dolegliwością u kobiet po menopauzie i znacznie obniża jakość ich życia, zwłaszcza tego seksualnego. Zanik pochwy może pojawić się także u młodszych kobiet - najczęściej tych z problemami hormonalnymi. Jakie są przyczyny i objawy zanikowego/atroficznego zapalenia pochwy? Na czym polega leczenie tego schorzenia?

Spis treści

1. Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - przyczyny
2. Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - objawy
3. Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - diagnoza
4. Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - leczenie

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy, starcze zapalenie pochwy) oznacza stopniowe zmniejszanie się grubości nabłonka ścian pochwy, które w końcu doprowadza do jej zaniku. Zanik pochwy zwykle obserwuje się u kobiet po menopauzie, lecz można go rozpoznać także u tych młodszych - z zaburzeniami hormonalnymi. Ocenia się, u że 1/3 kobiet w okresie okołomenopauzalnym i u 1/2 w okresie pomenopauzalnym występują tzw. objawy pochwowe spowodowane atrofią pochwy.

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - przyczyny

Główną przyczyną atrofii pochwy jest hipoestrogenizm, czyli niedobór estrogenów. Hormony te, w prawidłowym stężeniu, pomagają w utrzymaniu prawidłowego dopływu krwi do tkanek pochwy, utrzymują elastyczność jej ścian oraz pobudza produkcję naturalnych substancji nawilżających.

Ponadto estrogeny pomagają chronić pochwę przed zakażeniami bakteryjnymi. W przypadku ich niedoboru dochodzi do zmniejszenia się liczby komórek tworzących błonę śluzowa pochwy, a także do zmniejszenia nawilżenia jej ścian (w wyniku obniżenia ilości i jakości wydzieliny pochwowej). W konsekwencji nabłonek jest coraz cieńszy, a pochwa skraca się i zwęża. Ponadto w pochwie mogą namnażać się szkodliwe bakterie.

Najczęściej poziom estrogenów zmniejsza się po menopauzie (między 50. a 70. rokiem życia, kiedy jajniki przestają produkować te hormony). 

Zanik pochwy może być również wynikiem zmniejszenia lub zahamowania wydzielania estrogenów po operacji usunięcia jajników, uszkodzenia jajników poprzez radioterapię i chemioterapię czy trucizny środowiskowe, np. palenie tytoniu. Atrofia pochwy może być także skutkiem ubocznym stosowania leków anty-estrogenowych z grupy SERM (w leczeniu osteoporozy) lub z grupy SSRI (w leczeniu depresji).

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - objawy

• suchość pochwy;
• podrażnienie i swędzenie pochwy, a także swędzenie sromu;
• nieprawidłowe upławy;

SPRAWDŹ>> O czym świadczy kolorowa wydzielina z pochwy?

• skłonność do tworzenia się wybroczyn i nadżerek nabłonka, nawet przy najmniejszym, minimalnym urazie pochwy (z powodu suchości jest bardziej narażona na wszelkie uszkodzenia);
• ból i uczucie pieczenia przy chodzeniu;
• dolegliwości ze strony układu moczowego: silne parcie na pęcherz, ból podczas oddawania moczu, nietrzymanie moczu, krwiomocz, częstomocz;

U kobiet, które współżyją, dodatkowo pojawiają się:

• dyspareunia, czyli ból w czasie stosunku;
• krwawienie lub plamienie z pochwy po stosunku;

Warto wiedzieć, że objawy te są bardziej nasilone u kobiet chorych na cukrzycę i tych bardzo szczupłych (kobiety z niską masą ciała mają obniżone stężenie estrogenów we krwi). Z badań naukowców wynika także, że u aktywnych seksualnie kobiet objawy zanikowe w pochwie nie występują lub są mniej nasilone niż u kobiet niewykazujących aktywności seksualnej. Dzieje się tak, ponieważ podczas współżycia zwiększa się przepływ krwi przez narządy miednicy małej.

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - diagnoza

W czasie badania ginekologicznego lekarz ocenia wydzielinę pochwową, ciągłość i grubość nabłonka pochwy, zabarwienie jej ścian, a także pH i cytologiczny indeks dojrzałości (opisuje odsetek głównych rodzajów komórek kolejnych warstw nabłonka pochwy: powierzchownych, pośrednich i przypodstawnych).

Zanikowe/atroficzne zapalenie pochwy (atrofia pochwy) - leczenie

Celem leczenia jest uzupełnienie niedoboru estrogenów, co osiąga się dzięki hormonalnej terapii zastępczej, w skład której wchodzą leki stosowane w odpowiednio niskich dawkach. Terapii nie stosuje się u kobiet, które przeszły raka piersi, ponieważ estrogeny mogą pobudzić ponowny wzrost komórek nowotworowych.

W przypadku niewielkich zmian zanikowych pochwy sprawdzają się produkty nawilżające dopochwowe z kwasem hialuronowym i lubrykanty. Jeśli objawy są bardzo dokuczliwe, lekarz może zlecić stosowanie estrogenów miejscowo - w formie kremów, maści lub żelu. Pomagają one zlikwidować suchość i swędzenie pochwy, a także wzmacniają jej elastyczność. Można również używać estrogenów w formie krążków dopochwowych. Efekty są widoczne po kilku tygodniach terapii estrogenem.

Ponadto należy nosić przewiewną bieliznę i używać preparatów przeznaczonych specjalnie do higieny miejsc intymnych (bezwzględnie należy unikać drażniących środków higienicznych o intensywnym zapachu). Ponadto należy zrezygnować z palenia papierosów i wykluczyć z jadłospisu alkohol, czekoladę, paprykę czy pieprz, gdyż nasilają one objawy chorobowe.

Czytaj też:

• 8 zasad higieny intymnej
• Infekcje intymne: rzęsistkowica, grzybica, chlamydioza, waginoza, opryszczka
• Infekcje intymne - profilaktyka grzybicy pochwy i bakteryjnego zapalenia pochwy
• Bakteryjne infekcje pochwy: objawy, przyczyny, leczenie

Zobacz galerię 7 zdjęć

Monika Majewska