WYPADANIE MACICY: przyczyny, objawy, leczenie

Ciągły ucisk, ból w dole brzucha i okolicy krzyża, częste stany zapalne i nawracające infekcje dróg moczowych – to objawy obniżenia narządów rodnych lub prościej – wypadania macicy. Obniżenie narządów płciowych jest spowodowane rozciągnięciem mięśni podtrzymujących pochwę, odbytnicę i pęcherz moczowy, co najczęściej zdarza się po porodzie. Jak leczy się wypadanie macicy? Czy operacja to jedyne wyjście?

Spis treści

1. Wypadanie macicy: przyczyny
2. Wypadanie macicy: objawy
3. Wypadanie macicy: metody operacyjne

Wypadanie macicy, czyli jej przemieszczenie się do pochwy jest spowodowane osłabieniem mięśni miednicy. Jeżeli schorzenie jest bardzo zaawansowane, może nawet dojść do wysunięcia się macicy na zewnątrz. W skrajnych przypadkach dochodzi do tzw. wynicowania pochwy, czyli jakby wywinięcia się jej na lewą stronę. Do genetycznych przyczyn obniżenia narządów płciowych zalicza się wrodzone zaburzenia metabolizmu kolagenu.

Wypadanie macicy: przyczyny

Rozciągnięte i osłabione mięśnie mają zwykle te kobiety, które urodziły duże dziecko (powyżej 4 kg), rodziły często lub miały bardzo ciężkie porody. U pań w okresie menopauzy obniżenie narządów miednicy spowodowane jest niedoborem estrogenów – ich brak zmniejsza jędrność i elastyczność tkanek. Jednak przypadłość ta może dotyczyć także kobiet, które wykonywały ciężką pracę fizyczną, np. dźwigały ciężary, pracowały w polu lub uprawiały męskie sporty, np. podnoszenie ciężarów.

Wypadanie macicy: objawy

Kobiety, u których doszło do obniżenia narządów miednicy, zazwyczaj skarżą się na uczucie parcia lub ból w pochwie, trudności w oddawaniu moczu albo stolca i wyraźny dyskomfort podczas współżycia. Z upływem czasu pojawiają się zaparcia, hemoroidy, nietrzymanie moczu (u 20 proc. kobiet) i nawracające zakażenia dróg moczowych. Za część tych kłopotów odpowiadają uchyłki pęcherza i jelita grubego, czyli wpuklenia do światła pochwy tylnej ściany pęcherza i/lub przedniej ściany odbytnicy. W uchyłku pęcherza moczowego może zalegać mocz, co sprzyja zakażeniom dróg moczowych, a te objawiają się pieczeniem podczas oddawania moczu oraz częstym parciem. Uchyłek odbytu daje uczucie parcia na stolec i może powodować trudności w jego oddawaniu.

Wypadanie macicy powstrzymają ćwiczenia Kegla

Jeżeli podejrzewasz, że coś niedobrego dzieje się z kroczem, idź do ginekologa. To ważne, bo zanim choroba się rozwinie, można ją leczyć bez operacji i skupić się jedynie na wzmocnieniu mięśni miednicy. Ćwiczenia mięśni Kegla, bo to o nie chodzi, nie zabierają czasu i można je wykonywać w każdej sytuacji – stojąc w korku, czekając na autobus czy siedząc przy biurku. Jest wiele wariantów tych ćwiczeń. Najpierw trzeba zlokalizować te mięśnie. Jak to się robi? Gdy jesteś w toalecie, zatrzymaj na parę sekund strumień moczu i postaraj się wyczuć, które mięśnie pracują. Pamiętaj jednak, że przerywanie mikcji nie powinno być wielokrotnie powtarzane, bo może powodować zastój moczu, co sprzyja infekcji. Ale jest to najprostszy sposób nauczenia się wyodrębniania tych grup mięśniowych (mięśni przepony moczowo-płciowej), odpowiedzialnych za prawidłowe podpieranie dna miednicy. Ćwiczenia warto wykonywać z użyciem specjalnych stożków dopochwowych, których rozmiar pomoże ustalić ginekolog. Aby mieć sukcesy (pierwsze efekty zauważysz po 3 miesiącach gimnastyki), ćwiczyć trzeba regularnie, wykonując 50–100 powtórzeń każdego dnia.

Estrogen kontra wypadanie macicy

Tabletki, specjalne kremy czy żele zawierające ten hormon lekarze najczęściej zapisują kobietom dojrzałym, u których za utratę elastyczności mięśni miednicy odpowiada malejąca produkcja żeńskich hormonów płciowych. Kremy z estrogenami ujędrniają ściany pochwy, natomiast tabletki hormonalne działają kompleksowo: poprawiają elastyczność tkanek we wszystkich częściach narządu rodnego i zapobiegają nieprzyjemnym objawom menopauzy, takim jak uderzenia gorąca, nocne poty czy zaburzenia nastroju. Przyjmowanie preparatów zawierających hormony spowalnia także proces starzenia się, co sprawia, że skóra i sylwetka dłużej zachowują młody wygląd.

Wypadanie macicy: metody operacyjne

Jeżeli dolegliwości są bardzo nasilone i obniżeniu narządów miednicy towarzyszy nietrzymanie moczu, wytworzyły się uchyłki – konieczne jest leczenie operacyjne. Sposób przeprowadzenia zabiegu zależy od tego, jak poważny jest stan pacjentki. Do niedawna operacyjne leczenie obniżonych narządów polegało najczęściej na histerektomii, czyli usunięciu macicy. Okazało się jednak, że nie jest to satysfakcjonująca metoda, ponieważ po wycięciu macicy obniżała się pochwa. Obecnie stosuje się wiele technik operacyjnych. Popularne są operacje unoszące, w czasie których używa się specjalnej siatki z polipropylenu. Siatka zastępuje zniszczone więzadła i przyczepy mięśni znajdujących się w miednicy mniejszej, ponieważ wrasta w tkanki. Biomateriał, z którego została wykonana, jest obojętny dla organizmu. Implanty wszczepia się przez pochwę za pomocą specjalnego zestawu narzędzi. Jedna część implantu podczepiana jest do okolicy szyjki macicy, a kolejne do dolnych brzegów pochwy i struktur kostno-więzadłowych. Metodę tę można stosować nawet wtedy, gdy już doszło do wypadnięcia macicy. Siatka unosi wszystkie narządy, a operator może je umieścić we właściwym, naturalnym położeniu. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym lub przewodowym. Ale zdarza się, że po pewnym czasie organizm odrzuca implant.Inna metoda polega na podwieszeniu szczytu pochwy do brzusznej powierzchni kości krzyżowej. Kolejna, którą można zastosować przy uchyłku tylnej ściany pochwy, to wprowadzenie polipropylenowej taśmy w kształcie odwróconej litery U. Taśma odtwarza funkcję uszkodzonych więzadeł krzyżowo-macicznych.

• Wady i zalety operacji

Każda z metod ma wady i zalety, dlatego poszukuje się nowych rozwiązań. Operacje są obciążone ryzykiem powikłań. Może się zdarzyć, że między siatką a tkanką utworzy się krwiak, siatka zostanie odrzucona z powodu infekcji. W czasie samego zabiegu istnieje ryzyko uszkodzenia moczowodów i cewki moczowej. Operacji nie wykonuje się u kobiet w ciężkim stanie, np. z powodu poważnych schorzeń układu krążenia, ostrych stanów zapalnych wysuniętego narządu rodnego. Wiek nie ma zasadniczego znaczenia. Operacje są refundowane przez NFZ.

• Powrót do normalnego życia po operacji

Dzień po zabiegu można wstać z łóżka. Gojenie się rany pooperacyjnej trwa 6–8 tygodni. W tym czasie konieczne są wizyty kontrolne, by lekarz mógł ocenić, jak wrasta siatka. Przez 4 tygodnie po zabiegu trzeba prowadzić oszczędny tryb życia – nie dźwigać, nie uprawiać sportu i powstrzymać się od współżycia. Aby poprawić strukturę ściany pochwy, kobieta musi stosować dopochwowo estrogeny.

miesięcznik "Zdrowie"

Anna Jarosz

Konsultacja: dr n. med. Jacek Tulimowski