Wczesna menopauza jako efekt leczenia niektórych chorób

Wczesna menopauza, z całym niemiłym, towarzyszącym bagażem objawów, może być efektem leczenia niektórych chorób. Niekiedy jest to proces nieodwracalny, ale w niektórych sytuacjach udaje się przywrócić funkcję jajników. Kiedy leczenie może powodować menopauzę i czy można ten proces odwrócić?

Spis treści

1. Wczesna menopauza: skutek działania leków
2. Wczesna menopauza: przywrócić regularny cykl
3. Wczesna menopauza: następstwo operacji

Wczesna menopauza budzi niepokój. Zwykle ostatnia miesiączka występuje około 50. roku życia, choć niektóre kobiety miesiączkują o kilka lat dłużej albo krócej. Są jednak przypadki, kiedy wczesne przekwitanie wiąże się z działaniem preparatów farmakologicznych, leczeniem chirurgicznym, a także leczeniem onkologicznym (często powoduje trwałą niewydolność jajników). Wtedy menopauza „spada” na kobietę znienacka, o wiele lat za wcześnie, co może prowadzić do różnych nieprawidłowości w funkcjonowaniu organizmu i mieć destrukcyjny wpływ na psychikę.

Wczesna menopauza: skutek działania leków

Największą grupę stanowią kobiety leczone z powodu zaawansowanej endometriozy. Endometrioza polega na przemieszczaniu się endometrium (błony śluzowej wyściełającej macicę) poza macicę. Tak rozsiane skupiska komórek endometrium w czasie miesiączki również krwawią, ale ponieważ krew nie znajduje ujścia, tworzą się torbiele endometrialne lub ogniska endometriozy w obrębie innych narządów.

Leczenie endometriozy polega na usunięciu (laparoskopowo) zmian chorobowych, a następnie zastosowaniu uzupełniającego leczenia farmakologicznego, ponieważ choroba ma silną tendencję do nawracania. Obecnie w terapii stosuje się głównie leki z grupy analogów gonadoliberyny (GnRH). Na skutek ich działania dochodzi do zahamowania produkcji hormonów estrogenowych przez jajniki. Konsekwencją jest zatrzymanie miesiączkowania, co powstrzymuje rozwój ognisk endometriozy, ale jednocześnie wiąże się z wystąpieniem nasilonych symptomów przekwitania.Analogi GnRH są stosowane również jako przygotowanie do operacji usunięcia dużych mięśniaków. Przyjmowanie leków na 3-4 miesiące przed zabiegiem powoduje zmniejszenie objętości mięśniaków, dzięki czemu operacja jest łatwiejsza do wykonania, co zmniejsza ryzyko usunięcia macicy.

Wczesna menopauza: przywrócić regularny cykl

Działanie analogów GnRH jest odwracalne. W przypadku leczenia przygotowującego do zabiegu usunięcia mięśniaków regularny cykl miesiączkowy powraca w ciągu kilku miesięcy po operacji.

W leczeniu endometriozy analogi GnRH stosuje się przez około 6 miesięcy po zabiegu. Po ich odstawieniu konieczna jest dalsza obserwacja i niekiedy musi być kontynuowane leczenie farmakologiczne. Jeżeli kobieta chce mieć dziecko, bardzo często pozostaje tylko metoda zapłodnienia pozaustrojowego, gdyż endometrioza jest na tyle zaawansowana chorobą, że niszczy jajowody, powoduje zrosty, ograniczając zdolność naturalnego zajścia w ciążę.

Wczesna menopauza: następstwo operacji

Usunięcie przydatków (jajników i jajowodów) lub macicy, albo całego narządu rodnego radykalnie przyspiesza nadejście menopauzy. Najczęściej operacja jest konieczna w przypadku nowotworów szyjki macicy, endometrium, jajników i piersi. Wskazaniem do usunięcia macicy u kobiet po 30. roku życia może być stan przednowotworowy endometrium. W przypadku raka piersi u kobiet między 30. a 40. rokiem życia często zaleca się prewencyjne usunięcie jajników. To zabezpiecza przed nawrotem choroby, ponieważ rak piersi w dużej liczbie przypadków jest nowotworem estrogenozależnym.

Podobnie postępuje się u kobiet rodzinnie obciążonych rakiem piersi i u tych, u których stwierdzono mutacje genów BRCA. Usunięcie jajników bywa konieczne w zaawansowanych postaciach endometriozy, kiedy zlokalizowana jest w jajnikach, a torbiele są trudne do wyłuszczenia.