Torbiele jajników - przyczyny i leczenie. Dlaczego powstaje torbiel na jajniku?

Torbiele jajników mogą powstać niespodziewanie, nie dając żadnych dolegliwości. Jest około 40 typów torbieli jajnika. Te, które powstają w wyniku zaburzeń hormonalnych, zwykle po kilku cyklach miesiączkowych znikają same. Czasami jednak torbiele uparcie tkwią na swoim miejscu i rosną, stając się zagrożeniem dla zdrowia kobiety.

Spis treści

1. Torbiel jajnika często wykrywa się przypadkiem
2. Zmiany na jajnikach zazwyczaj są łagodne
3. 2 rodzaje cyst: o budowie prostej i złożonej
4. Kiedy usuwa się torbiele jajnika?

Torbiele jajników wyglądem przypominają balonik wypełniony płynem surowiczym, krwią lub litą tkanką.

Jest około 40 typów torbieli jajnika. Te, które powstają w wyniku zaburzeń hormonalnych, zwykle po kilku cyklach miesiączkowych znikają same.

Czasami torbiel na jajniku osiąga znaczne rozmiary. Zdarzają się torbiele wielkości grejpfruta, a nawet główki dziecka. Mogą znajdować się we wnętrzu jajnika, w jego ścianie lub urosnąć, co się zdarza rzadko, na szypułce na zewnętrznej jego powierzchni. Większość torbieli tworzy się na skutek zaburzeń hormonalnych.

Torbiel jajnika często wykrywa się przypadkiem

Torbiel jajnika (cysta) na ogół nie daje objawów. Kobieta dowiaduje się więc o jej istnieniu podczas badania ginekologicznego lub USG dopochwowego, na które zgłosiła się z zupełnie innych powodów. Czasami jednak pojawiają się symptomy pozwalające przypuszczać istnienie torbieli: pobolewanie, kłucie, uczucie ciągnięcia w podbrzuszu, wrażenie pełności, opuchnięcia brzucha. Duża torbiel może uciskać okoliczne narządy, dlatego niekiedy pojawiają się również parcie na pęcherz i objawy gastryczne, takie jak zaparcia, wzdęcia. Gdy cysta pęknie, towarzyszy temu nagły i ostry ból, niekiedy także nudności, wymioty, gorączka. Silny ból może też sygnalizować skręcenie torbieli na szypułce.

Zmiany na jajnikach zazwyczaj są łagodne

Torbiele jajnika mogą powstawać na każdym etapie życia kobiety, najczęściej jednak tworzą się w okresie rozrodczym. Większość z nich ma bowiem związek z pracą jajnika. Tuż przed owulacją, czyli przed uwolnieniem komórki jajowej, pęcherzyk Graafa osiąga średnicę 2,5-2,8 cm. Potem pęka i przekształca się w tzw. ciałko żółte, które zanika, gdy nie dojdzie do ciąży. Zdarza się jednak, że pęcherzyk Graafa nie pęka i przekształca się w torbiel. Można przypuszczać jej istnienie, gdy osiągnie rozmiar powyżej 3 cm. Taki rodzaj torbieli nazywamy czynnościowymi. Nie występują przed pokwitaniem i po przekwitaniu. Stanowią zdecydowaną większość wykrywanych torbieli. Nie zmieniają się w nowotwór złośliwy.

Powstanie torbieli po menopauzie jest zawsze niepokojącym sygnałem. Nie wolno jej bagatelizować.

• Kobiety po 45. roku życia powinny wykonywać USG dopochwowe co 1-2 lata lub zgodnie z zaleceniem lekarza, ponieważ rośnie u nich ryzyko raka jajnika.
• Nagłe powiększenie się obwodu brzucha to powód do szybkiej wizyty u ginekologa, ponieważ może świadczyć o istnieniu torbieli nowotworowej.

2 rodzaje cyst: o budowie prostej i złożonej

Torbiele o gładkich, cienkich ścianach, bez wewnętrznych struktur, wypełnione płynem to torbiele proste, które są zmianami łagodnymi. Mogą być czynnościowe lub endometrialne (tzw. czekoladowe). Te drugie, wypełnione zbrązowiałą, gęstą krwią, pojawiają się u kobiet cierpiących na endometriozę. Torbiele złożone mają grube ściany, przegrody i inne wewnętrzne struktury. Większość jest niegroźna, ale właśnie wśród nich może się kryć rak jajnika. Dlatego też wykonuje się nie tylko USG dopochwowe, ale także bada się marker raka jajnika – CA 125 (uwaga: jest podwyższony również przy innych schorzeniach, np. endometriozie, stanach zapalnych w obrębie miednicy mniejszej). Zdarzają się również torbiele skórzaste, tzw. potworniaki, które tworzą się w życiu płodowym i rosną w ciągu całego życia. Powstają z listków zarodkowych, które potem różnicują się w różne tkanki. We wnętrzu tych torbieli mogą znajdować się m.in. włosy, łój, zęby. Zmiany te są niezłośliwe.

Kiedy usuwa się torbiele jajnika?

Torbiele czynnościowe albo się obserwuje, albo leczy hormonalnie. Jeśli się nie zmniejszają, są duże, usuwa się je chirurgicznie, bo mogą powodować dolegliwości lub pęknąć. Wycina się także torbiele endometrialne i skórzaste. Zabieg ten przeprowadza się metodą laparoskopową. Usuwa się również wszystkie torbiele złożone w związku z niebezpieczeństwem przekształcenia się w raka jajnika. W ich przypadku preferuje się operację klasyczną (otwarcie powłok brzusznych), która umożliwia dokładne obejrzenie jajnika i okolicznych tkanek. W ten sam sposób usuwa się duże torbiele jajnika.

Potrzebna jest błyskawiczna interwencja chirurgiczna, gdy dojdzie do:

• pęknięcia dużej torbieli – jego następstwem może być wewnętrzne krwawienie
• skręcenia torbieli – jego skutkiem bywa zaciśnięcie naczyń krwionośnych, zatrzymanie dopływu krwi do jajnika i rozwój martwicy

miesięcznik "Zdrowie"