Torbiel skórzasta jajnika: przyczyny, objawy, leczenie

Torbiel skórzasta jajnika (torbiel dermoidalna) to rodzaj łagodnej zmiany nowotworowej (potworniaka) spotykanej w obrębie miednicy mniejszej. Zazwyczaj przebieg jest bezobjawowy, co utrudnia rozpoznanie i wdrożenie adekwatnego postępowania terapeutycznego. Jakie są przyczyny powstania torbieli skórzastej jajnika i jak przebiega jej leczenie?

Spis treści

1. Objawy torbieli dermoidalnej
2. Jak rozpoznać torbiel skórzastą jajnika
3. Leczenie torbieli skórzastej

Torbiel skórzasta jajnika jest przykładem łagodnego nowotworu jajnika – potworniaka dojrzałego. Zazwyczaj problem dotyczy młodych dziewcząt. Powstanie torbieli wiąże się jeszcze z okresem zarodkowym, kiedy pierwotne komórki płciowe wędrują wzdłuż pośrodkowej jamy ciała, aby w 4 tygodniu ciąży znaleźć się na wysokości zawiązków jajników.

Ostatecznie właśnie w tym miejscu dochodzi do dojrzewania komórek do postaci komórek jajowych. Zdarza się jednak, że na tym etapie część z nich podlega przemianom z zakresu kancerogenezy, czyli tworzenia nowotworów, których przykładem jest torbiel dermoidalna. Wyjściowa komórka może zatem ostatecznie przekształcić się w komórkę płciową, w komórkę nowotworową albo zupełnie odmienną, wywodzącą się z ektodermy.

Taka wielofunkcyjność w mianownictwie medycznym określana jest terminem wielopotencjalnej struktury. W związku z tym nie powinien budzić zdziwienia ostateczny skład torbieli skórzastej: gruczoły wydzielnicze, czasami włosy lub fragmenty uzębienia.

W wielu sytuacjach to przypadkowe odkrycie podczas badania ultrasonograficznego miednicy. Czasami pojawiają się dyskretne dolegliwości, ale są one mało charakterystyczne.

Mogą to być nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych czy dolegliwości bólowe podbrzusza. Postępowanie w przypadku torbieli skórzastej jajnika jest przede wszystkim zabiegowe i polega na usunięciu zmiany, obecnie głównie techniką laparoskopową, a samo rokowanie jest bardzo dobre.

Objawy torbieli dermoidalnej

W większości przypadków nie obserwuje się żadnych patognomonicznych objawów. Ale pacjentki mogą zgłaszać:

• dolegliwości bólowe podbrzusza
• krwawienia śródcykliczne
• dyskomfort w obrębie śródbrzusza – zgaga, nudności
• ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa

Zawsze należy mieć świadomość o ryzyku zaostrzenia dolegliwości, co jest wskazaniem do podjęcia pilnej interwencji chirurgicznej. Główne symptomy świadczące o raptownym pęknięciu zmiany to silny ból brzucha, przypominający ostre zapalenie wyrostka robaczkowego, objawy otrzewnowe (nadmierna tkliwość palpacyjna, deskowate powłoki brzuszne), czasami objawy ogólne tj. gorączka, dreszcze.

Jak rozpoznać torbiel skórzastą jajnika

Rozpoznanie torbieli dermoidalnej jest zwykle przypadkowe, podczas badania ultrasonograficznego miednicy albo w trakcie operacji wykonywanej z innego powodu. Morfologicznie to otorebkowany guz, wypełniony żółtą masą, bardzo często zawierający fragmenty innych tkanek, najczęściej zęby. Naturalnie na podstawie wyglądu można tylko domniemywać, że jest to torbiel skórzasta. Ostateczne rozpoznanie można postawić na podstawie wyniku badania histopatologicznego. Pomimo, że torbiel skórzasta jest zmianą łagodną, należy mieć świadomość, że istnieje ryzyko potencjalnej złośliwości.

Leczenie torbieli skórzastej

Postępowanie z wyboru polega na chirurgicznym usunięciu patologicznej struktury metodą laparoskopową. Zdarza się, że zmiana jest na tyle rozległa, że wymaga dodatkowo usunięcia całego jajnika. Zabieg operacyjny jest wskazany w szczególności, gdy mamy do czynienia z powikłaniami torbieli skórzastej tj. ewakuacja treści torbieli z rozwojem zapalenia otrzewnej czy wznowa zmiany pomimo jej uprzedniego usunięcia. Inne patologie mogące wynikać z obecności torbieli skórzastej jajnika to: skręt szypuły torbieli z martwicą przydatków, stan ropny torbieli, który może prowadzić do pęknięcia torebki.

Niekiedy torbiel dermoidalna jest punktem wyjścia dla raka płaskonabłonkowego. Przy takim podejrzeniu sugeruje się oznaczyć poziom markeru Ca-125, chociaż podwyższona wartość nie daje 100% pewności o złośliwości zmiany. Czasami wzrost obserwuje się w przebiegu endometriozy lub stanach zapalnych przydatków.