Śluz szyjkowy

Śluz szyjkowy to wydzielina pojawiająca się w pochwie, której skład jest skorelowany z fazą cyklu menstruacyjnego kobiety. Obserwacja śluzu szyjkowego ma znaczenie w monitorowaniu płodności i bywa wykorzystywana przez wiele par podczas planowania potomstwa. Należy podkreślić, iż wartość diagnostyczna tego parametru jako wyznacznika płodności jest trudna do oszacowania, należy ocenić wpływ czynników dodatkowych modulujących jakość wydzieliny pochwowej.

Spis treści

1. Skład śluzu szyjkowego
2. Śluz szyjkowy w okresie płodnym
3. Śluz szyjkowy w okresie niepłodnym
4. Kiedy obserwować śluz szyjkowy

Śluz szyjkowy to rodzaj wydzieliny śluzowej produkowanej przez gruczoły szyjki macicy. Ilość, konsystencja, a tym samym zabarwienie są ściśle skorelowane ze stężeniem hormonów płciowych żeńskich: progesteron oraz estrogeny.

Faza cyklu menstruacyjnego ma przełożenie na jakość wydzieliny pochwowej.

Za produkcję wydzieliny śluzowej odpowiadają gruczoły wydzielnicze zlokalizowane w otoczeniu szyjki macicy, które w ciągu doby wytwarzają 20-60 mg śluzu, którego ilość sukcesywnie wzrasta i w czasie okołoowoulacyjnym, czyli największej płodności wynosi nawet 600 mg w ciągu doby.

Tak jak zostało nadmienione na początku, konsystencja śluzu , a także ilość są ściśle korelowane z fazą cyklu menstruacyjnego oraz płodnością.

W związku z tym wydzielina pochwowa albo ma za zadanie ułatwić, albo utrudnić pasaż plemników do uwolnionej komórki jajowe celem zapłodnienia.

Skład śluzu szyjkowego

Biorąc pod uwagę budowę chemiczną śluzu szyjkoweg,o około 90% składu stanowi woda. W zależności od fazy cyklu menstruacyjnego śluz szyjkowy jest bardziej lub mniej uwodniony.

W połowie cyklu, a więc w czasie okołoowulacyjnym blisko 98% to woda, a tylko 2% to pozostałe składniki. Są to przede wszystkim elektrolity, w tym wapń, sód, potas oraz związki organiczne tj. glukoza, aminokwasy oraz białka.

Głównymi przedstawicielami tej ostatniej grupy są mucyny, które odpowiadają za lepkość śluzu. Ponadto w niewielkim stężeniu śluz szyjkowy zawiera cynk, miedź, żelazo, wolne kwasy tłuszczowe.

Udowodniono, iż w niewielkim stężeniu wzbogacony jest o enzymy tj. amylazę czy substancje hormonalnie czynne - prostaglandyny.

Badając wydzielinę pochwową w mikroskopie dostrzegamy jej budowę o charakterze sieci micelarnej w której są tzw. prześwity, czyli miejsca wolne mogące pomieścić średnicę nieznacznie mniejszą niż główka plemnika.

Jest to rodzaj zabezpieczenia, który nie pozwala na przenikanie do komórki jajowej komórek rozrodczych męskich poruszających się dużo wolniej.

Śluz szyjkowy w okresie płodnym

W okresie płodnym, a zwłaszcza okołoowulacyjnym ilość wydzieliny pochwowej zwiększa się względem początkowego czy końcowego etapu cyklu menstruacyjnego. Śluz ten nazywamy estrogennym, dlatego że jego morfologia jest zależna od działania właśnie estrogenów.

Śluz szyjkowy charakterystyczny dla tego okresu daje poczucie wilgoci w pochwie, jest śliski i rozciągliwy. To wszystko zapewnia swobodny pasaż męskich komórek rozrodczych do komórki jajowej i przyczynia się do zapłodnienia.

Ponadto sam skład tego śluzu jest bardzo przyjazny plemnikom. Zawiera substancje, które działają ochronnie przed kwaśnym środowiskiem pochwy.

Śluz szyjkowy zatem spełnia kilka zasadniczych funkcji:

• po pierwsze pozwala na filtrację komórek plemnikowych i przepuszczane są tylko te zdrowe, co jest zagwarantowane przez sieć połączeń widoczną w obrazie mikroskopowym z wolnymi przestrzeniami tylko dla zdrowych plemników
• po drugie, dzięki swoim właściwościom pozwala na transport plemników do celu
• po trzecie ma też działanie polegające na przystosowaniu plemników do dalszej drogi.

Śluz szyjkowy w okresie niepłodnym

W przeciwieństwie do śluzu szyjkowego w okresie płodnym, kiedy organizm pozostaje pod wpływem estrogenów, śluz szyjkowy w czasie działania progesteronu ma działanie odwrotne.

Jego zadaniem jest uniemożliwienie komórkom plemnikowym dotarcie do komórki jajowej.

Dzieje się to dzięki zmianie charakteru śluzu. Staje się on gęsty i nierozciągliwy, co nie pozwala na przenikanie plemników do komórki jajowej.

Kiedy obserwować śluz szyjkowy

Obserwacje śluzu szyjkowego są niezwykle istotne w okresie, w którym para planuje potomstwo. Przy zachowaniu zdrowego trybu życia, zbilansowanej diecie można oszacować, w którym momencie warto współżyć, aby doszło do zapłodnienia.

Nie badamy śluzu szyjkowego znajdującego się we wnętrzu pochwy, ale każdego dnia w porze porannej należy po oddaniu moczu delikatnie zetrzeć jego resztki, a następnie podetrzeć się drugi raz i wówczas na papierze toaletowym pozostaje ślad owej wydzieliny pochwowej.

Należy ocenić jej wygląd, po dotknięciu określić rozciągliwość, a używając zmysłu węchu sprawdzić zapach, który może być pierwszym objawem infekcji.

Należy pamiętać, iż brak śluzu to także obserwacja i świadczy o dniach niepłodnych. Wszystkie te informacje należy skrupulatnie zapisywać.

Śluz szyjkowy odgrywa ponadto rolę u kobiet w ciąży. Otóż, gęsty śluz pojawiający się w tym okresie tworzy tzw. czop śluzowy, który ma na celu zamknięcie światła kanału szyjki macicy.

To uniemożliwia odpływanie płynu owodniowego, a ponadto działa ochronnie (p/bakteryjnie) na rozwijający się płód. W miarę zaawansowania wieku ciążowego i rozwierania szyjki macicy czop zaczyna stopniowo wydalać się.

Najczęściej przypada to na I okres porodu albo czas bezpośrednio przed.