Skala BIRADS w mammografii i USG. Co oznacza dla pacjentki?

Mammografia i USG to przede wszystkim badania przesiewowe, które mają wstępnie ocenić zdrowie piersi. Zgodnie z rekomendacjami wynik najpewniej zostanie opisany w skali BIRADS (0-6) i warto coś o niej wiedzieć, nim go zlekceważysz lub niepotrzebnie się wystraszysz. W każdym razie wynik "O" wcale nie oznacza "zero raka", a "4" to nie wyrok.

Wynik "prawidłowy" lub "nieprawidłowy" - jeszcze niedawno taki opis, który niewiele mówił nie tylko pacjentce, ale też lekarzowi kierującemu na badania, dość często pojawiał się na opisie badania mammograficznego lub USG piersi.

Dziś najpewniej otrzymasz opis uwzględniający skalę BIRADS (BI-RADS), która dość precyzyjnie wskazuje, jak wysokie jest ryzyko nowotworu i co należy dalej zrobić.

Osoby, które nie mają wykształcenia medycznego, niekoniecznie prawidłowo interpretują wynik w takiej skali. Przede wszystkim zapominają, że to wstępna ocena ryzyka, która ma dopiero podpowiedzieć, co dalej należy zrobić.

Skala BIRADS, czyli co

BI-RADS to system oceny ryzyka raka piersi w badaniach obrazowych. Został stworzony przez American College of Radiology (ACR) w celu standaryzacji opisów. Aktualnie jest uznawany i rekomendowany praktycznie na całym świecie, także w Unii Europejskiej. Praktyka pokazała bowiem, że wyjątkowo precyzyjnie ocenia ryzyko i stanowi bezcenną podpowiedź co do dalszego postępowania.

Skala jest rekomendowana także w bezpłatnych badaniach mammograficznych na NFZ. Bez względu na to, jakie oznaczenie znajduje się w opisie twojego badania, wynik należy skonsultować z lekarzem-specjalistą, najlepiej ginekologiem lub onkologiem, by np. ustalić kalendarz badań profilaktycznych w przyszłości.

Kiedy jednak szukać pilnie pomocy? 

BIRADS - co wynika ze skali

Zdecydowana większość pacjentek otrzymuje wynik mieszczący się w skali 1-5.

Wynik BI-RADS 1

"1" - to dobra wiadomość. Oznacza wynik prawidłowy, czyli piersi mają jednorodną strukturę - nie ma w nich guzków czy podejrzanych zwapnień), specjalista nie zauważył żadnej zmiany, która byłaby nieprawidłowa lub nowa (gdy porównuje wcześniejsze badania).

Taki oznacza zazwyczaj koniec diagnostyki, ale warto skonsultować go z lekarzem, choćby w celu ustalenia kalendarza badań profilaktycznych w przyszłości.

Wynik BI-RADS 2

"2" to nie jest powód do niepokoju. Oznacza obecność jakiejś zmiany w piersi, ale wszystko wskazuje na jej łagodny charakter, bez konieczności leczenia. Mogą to być łagodne zwapnienia, niewielka torbiel, zmiana dysplastyczna - rzeczy, które w piersiach się robią i wcale nie muszą zapowiadać problemów w przyszłości.

Tak czy owak wynik konsultuje się z lekarzem, gdyż czasem zaleca się jednak pogłębienie diagnostyki, ale najczęściej ustala dość precyzyjnie kalendarz badań kontrolnych.

Wynik BI-RADS 3

"3" oznacza wykrycie łagodnej zmiany nowotworowej, ale statystycznie ryzyko złośliwości nie jest wyższe niż 2%.

Najczęściej tak oceniany jest wynik badania, w którym wykryto rozproszone mikrozwapnienia, torbiele powikłane, gruczolakowłókniaki czy  asymetryczne zagęszczenia.

Najpewniej nie masz powodu do zmartwienia, ale ponieważ istnieje pewne, bardzo niskie, ryzyko, że zmiana okaże się złośliwa, zapewne zostaniesz objęta monitoringiem diagnostycznym.

Możliwe, że badanie kontrolne zostanie zlecone w krótkim, niestandardowym czasie. Niewykluczone też, że lekarz zdecyduje o pogłębieniu diagnostyki, np. o biopsję w celu pobrania materiału do badania cytologicznego lub histopatologicznego. Dzieje się tak na przykład u pacjentek z obciążonym wywiadem rodzinnym. Wciąż jednak to postępowanie głównie "na wszelki wypadek". Nie można jednak tych zaleceń zlekceważyć.

Wynik BI-RADS 4

"4" oznacza wykrycie zmiany w piersi, która wymaga biopsji gruboigłowej. Klasyfikację BIRADS 4 podzielono dodatkowo na trzy stopnie 4a/b/c w zależności od prawdopodobieństwa, że zmiana ma charakter złośliwy, gdzie w stopniu:

• 4a – szacowane ryzyko złośliwości wynosi od 2% do 9%,
• 4b – w tym przypadku ryzyko złośliwości wynosi od 10% do 49%,
• 4c – wykryta zmiana może okazać się złośliwa w 50% do 95% przypadków.

Wciąż jest więc możliwe, że jesteś zdrowa, ale potwierdzić muszą to dodatkowe badania.

Wynik BI-RADS 5

Jeśli radiolog zaobserwuje zmianę o ryzyku złośliwości wynoszącym powyżej 95%, klasyfikuje ją jako BI-RADS-5. Realne ryzyko nowotworu złośliwego jest bardzo wysokie. Widząc taki wynik, skonsultuj się jak najszybciej z onkologiem. pamiętaj, że w walce o zdrowie i życie kluczowy jest czas.

Zobacz galerię 4 zdjęcia

BIRADS "0" i "6", czyli sytuacja niestandardowa

BIRADS 0 nie oznacza, że na pewno jesteś zdrowa. To sygnał, że twój wynik konieczna będzie dodatkowa ocena, czyli niezbędne jest wykonanie kolejnego lub innego badanie obrazowego (czasem bardziej precyzyjna jest mammografia, a kiedy indziej USG) czy porównanie wyniku z wcześniejszymi.

Czy ponowne badanie jest potrzebne, bo to wykonano nieprawidłowo? Nie, nieprawidłowość w obrazie czasem pozostawia wątpliwości, nawet wtedy, gdy badanie jest wykonane prawidłowo. Jeśli w wyniku nie ma zawartej informacji, co masz teraz zrobić, ustal to z lekarzem.

Jeśli otrzymałaś wynik z oznaczeniem BI-RADS 0, skonsultuj się z lekarzem, który zdecyduje o dalszym postepowaniu.

BI-RADS 6 nie dotyczy pacjentek, które nie mają jeszcze rozpoznanego nowotworu. Ta kategoria używana jest tylko do wyników mammografii, USG i rezonansu magnetycznego piersi, które zostały wykonane już po biopsji, która potwierdziła nowotwór.

Badanie ma zwykle na celu wykluczenie zmian wieloogniskowych lub ustalenie, czy stosowana terapia przynosi efekty.

Wynik mammografii i co dalej?

BI-RADS 4/BI-RADS-5 należy jak najszybciej skonsultować z onkologiem lub lekarzem, który kierował cię na badanie. 

W przypadku badań przesiewowych, bez skierowania, poradnia uczestnicząca w programie powinna cię dalej pokierować w celu pogłębienia diagnostyki i /lub leczenia.

Pamiętaj, że dotyczy to także placówek prywatnych, realizujących programy przesiewowe w ramach umowy z NFZ.

Eliza Dolecka