Ropień jajnika, jajowodu: przyczyny, objawy, leczenie

Ropień jajnika lub jajowodu to jeden z ostrych stanów w ginekologii, który wymaga natychmiastowej interwencji. Zbyt późne działanie albo wdrożenie nieodpowiedniego postępowania terapeutycznego może prowadzić do zapalenia otrzewnej, które z kolei jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia. Jakie są przyczyny i objawy ropnia jajnika i jajowodu? Na czym polega leczenie?

Spis treści

1. Ropień jajnika: przyczyny
2. Diagnostyka ropnia jajnika oraz obraz kliniczny
3. Ostry brzuch a ropień jajnika
4. Ropień jajnika: diagnoza różnicowa
5. Leczenie ropnia jajnika

Ropień jajnika lub jajowodu powstaje na skutek zakażeń bakteryjnych, stanów zapalnych obejmujących przydatki czy zakażeń przenoszonych drogą płciową. Główne dolegliwości, to silny ból brzucha oraz ból podbrzusza. Doskonałym narzędziem diagnostycznym jest badanie USG. Leczeniem z wyboru jest antybiotykoterapia, aczkolwiek przy braku poprawy zaleca się leczenie operacyjne.

Na podstawie danych statystycznych tylko kazuistycznie mamy do czynienia ze zmianą prostą, tzn. obejmującą swoim zasięgiem sam jajnik. Z reguły ropień dotyczy jajnika oraz jajowodu. Postawienie rozpoznania jest stosunkowo trudne, ponieważ opisywany stan daje bardzo niecharakterystyczne objawy, które mogą być interpretowane jako symptomy innych zaburzeń. Jeszcze trudniej o rozpoznanie zmiany będącej procesem przewlekłym.

Ropień jajnika: przyczyny

Najczęstszą przyczyną powstania ropnia jajnika są stany zapalne toczące się w obrębie miednicy mniejszej. Etiologia tych zaburzeń to głównie choroby przenoszone drogą płciową – chlamydioza czy rzeżączka. Ponadto mogą to być bakterie jelitowe, bakterie beztlenowe, których przykładem są szczepy Bacteroides czy tlenowe z reprezentantem pod postacią E.coli. Droga transmisji patogenów zależy od ich rodzaju. Bakterie jelitowe mogą przemieszczać się przez ściany jelita, które są zmienione zapalnie, mają perforację, co ułatwia im ten proces. Z kolei bakterie odpowiedzialne za choroby weneryczne mogą przedostawać się do miednicy mniejszej bezpośrednio poprzez szyjkę macicy czy endometrium.

Diagnostyka ropnia jajnika oraz obraz kliniczny

Ropień jajnika, a dokładniej jajnikowo-jajowodowy lokalizuje się zazwyczaj jednostronnie. Obraz kliniczny jest tożsamy dla wielu stanów chorobowych, w związku z tym może symulować wiele procesów chorobowych. Do najbardziej charakterystycznych objawów zalicza się:

• zmiana guzowata wyczuwalna podczas badania palpacyjnego
• silne dolegliwości bólowe, dolegliwości odczuwane także podczas badania palpacyjnego
• objawy ogólne: podwyższona temperatura ciała, tachykardia, w badaniach laboratoryjnych wzrost stężenia wykładników zapalenia – białko CRP, leukocytoza.

Teorii na temat powstawania ropni jajnika jest dużo. Wiele z nich wiąże się bezpośrednio ze stanem zapalnym toczącym się w obrębie miednicy mniejszej.

Wywiad z pacjentką, nawet najbardziej precyzyjnie zebrany, nie jest zbyt pomocny do postawienia diagnozy i wdrożenia odpowiedniego postępowania terapeutycznego.

Taki stan zapalny może wynikać z założenia wkładki wewnątrzmacicznej, wyłyżeczkowania jamy macicy, histerosalpingografii. Ropień jajnika nie dotyczy tylko i wyłącznie pacjentek stricte ginekologicznych. Mogą to być kobiety po poronieniu czy porodzie. Niektórzy sugerują, że transmisja bakterii może nastąpić także po zwykłym pęknięciu pęcherzyka owulacyjnego.

Ostry brzuch a ropień jajnika

Ropień jajnika poza wyżej wymienionymi objawami może manifestować się jako typowy kliniczny obraz ostrego brzucha:

• deskowaty brzuch
• dodatnie objawy otrzewnowe, w tym objaw Blumberga, który jest dodatni jeśli pacjentka odczuwa wyraźniej moment oderwania dłoni badającego od powłok brzusznych niż przyłożenia
• zaburzenia motoryki jelit, a dokładniej zaburzenia perystaltyki
• podwyższona temperatura ciała

Ropień jajnika: diagnoza różnicowa

Objawy ostrego brzucha, a zwłaszcza podwyższone napięcie powłok brzusznych, dodatnie objawy otrzewnowe, wzdęcia, zaburzenia perystaltyki są tożsame dla wielu stanów zapalnych w obrębie jamy brzusznej. W każdym przypadku należy wykluczyć zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie uchyłków, niedrożność jelit, skręt jajnika, pękniętą ciążę pozamaciczną. Zdarza się, że niektóre zaburzenia elektrolitowe czy niewyrównana cukrzyca sugerują zapalenie otrzewnej.

Leczenie ropnia jajnika

Rozpoznanie ropnia jajnika należy postawić na podstawie obrazu klinicznego pacjentki, a także badania ultrasonograficznego. W przypadku braku uszkodzenia ściany ropnia i ewakuacji patologicznej treści do jamy otrzewnej można zastosować leczenie zachowawcze. Wówczas zupełnie wystarczająca jest szerokowidmowa antybiotykoterapia.

Dużo gorszą sytuacją kliniczną jest rozlanie treści ropnia. Jedynym rozwiązaniem jest zabieg operacyjny, który polega na usunięciu chorobowo zmienionych przydatków i wykonanie drenażu jamy otrzewnej.

Zaleczenie ropnia jajnika nie jest równoznaczne z eliminacją ryzyka powikłań. Tak naprawdę każdy proces zapalny toczący się w obrębie jamy otrzewnej wiąże się z powstawaniem zrostów otrzewnowych, które mogą stanowić poważną przeszkodę w planach macierzyńskich. Zdecydowanie częściej dochodzi do powstania nieprawidłowej implantacji zarodka, poza jamą macicy, czyli tzw. ciąży ektopowej. Przebyte w przeszłości ropnie jajnika mogą być ponadto przyczyną niedrożności jelit.