Pęcherzyk Graafa: budowa i rola

Pęcherzyk Graafa inaczej nazywany jest dojrzałym pęcherzykiem jajnikowym lub pęcherzykiem przedowulacyjnym. Pęcherzyk Graafa stanowi ostatnie stadium fazy rozwoju pęcherzyka jajnikowego. jak zbudowany jest pęcherzyk Graafa? Co dzieje się z pękniętym pęcherzykiem Graafa, gdy dojdzie do zapłodnienia, a co, gdy do niego nie dojdzie?

Spis treści

1. Pęcherzyk Graafa - budowa
2. Pęcherzyk Graafa: ciałko krwotoczne, żółte, białawe
3. Pęcherzyk Graafa po zapłodnieniu - ciałko żółte ciążowe

Pęcherzyk Graafa to pęcherzyk jajnikowy dojrzały - ostatnie stadium rozwoju pęcherzykowego, którego zadaniem jest wydzielenie.

Żeby pęcherzyk Graafa powstał, pęcherzyk jajnikowy pierwotny musi przeistoczyć się w pęcherzyk jajnikowy wzrastający, a ten w pęcherzyk jajnikowy dojrzewający.

Cały okres rozrodczy kobiety trwa od pierwszej miesiączki do menopauzy, czyli ustania miesiączkowania. Podzielony on jest na tzw. cykle miesiączkowe (menstruacyjne), w których wyróżnić można następujące po sobie fazy:

• krwawienie miesiączkowe
• faza folikularna (trwa ok. 14-17 dni)
• owulacja
• faza lutealna (trwa ok. 14 dni)

W każdym cyklu menstruacyjnym pod wpływem hormonów osi podwzgórze-przysadka-jajnik zachodzą okresowe zmiany w całym układzie rozrodczym - w tym w jajnikach.

Służą one m.in. wytworzeniu oocytów II rzędu, czyli komórek zdolnych do zapłodnienia. Wydzielane są one przez tzw. dojrzały pęcherzyk jajnikowy (pęcherzyk Graafa).

Pęcherzyk Graafa - budowa

Pęcherzyk Graafa znajduje się w części korowej jajnika i zazwyczaj ma średnicę 15-25 mm. Zawiera komórkę jajową, której chromosomy znajdują się w późnej profazie pierwszego podziału mejotycznego. Jest to tzw. oocyt I rzędu.

Szczyt wydzielania hormonu luteinizującego (LH), który przypada około 36 godzin przed owulacją doprowadza do dokończenia I podziału mejotycznego.

W jego wyniku powstaje oocyt II rzędu zahamowany w stadium metafazy z 23 chromosomami (tzw. haploidalna liczba chromosomów) oraz ulegające następnie degeneracji pierwsze ciałko kierunkowe - zawiera pozostały po podziale materiał genetyczny.

Powstały oocyt II rzędu znajduje się na wzgórku jajonośnym i otoczony jest następującymi po sobie warstwami (od komórki jajowej na zewnątrz):

• osłonka przejrzysta
• wieniec promienisty
• warstwa ziarnista
• błona podstawna wewnętrzna - zawiera liczne komórki o właściwościach endokrynnych i naczynia krwionośne
• błona podstawna zewnętrzna - zawiera włókna kolagenowe i włókna mięśniowe gładkie
• osłona pęcherzyka

Co ciekawe, komórki błony podstawnej wewnętrznej syntetyzują androgeny, które transportowane są do warstwy ziarnistej pęcherzyka, gdzie ulegają przekształceniu do estrogenów - następnie uwalniane są do krwiobiegu.

Natomiast komórki tworzące warstwę ziarnistą syntetyzują tzw. inhibinę F, która odpowiada za hamowanie wydzielania folitropiny (FSH).

Na początku cyklu pod wpływem hormonu folikulotropowego (FSH) około 20 spośród kilkuset pęcherzyków pierwotnych rozpoczyna wzrost. Tylko jeden z nich (rzadziej 2 lub 3) osiąga stadium pęcherzyka Graafa.

W połowie cyklu miesiączkowego pęcherzyk Graafa pęka, a komórka jajowa (oocyt II rzędu) zostaje uwolniona do jamy otrzewnej i następnie przechwycona do jajowodu przez jego strzępki.

W przypadku zapłodnienia dochodzi do zakończenia II podziału mejotycznego, wydzielenia drugiego ciałka kierunkowego i kariogamii, czyli połączenia się materiału genetycznego oocytu z materiałem genetycznym plemnika.

Pęcherzyk Graafa: ciałko krwotoczne, żółte, białawe

Po uwolnieniu komórki jajowej pęknięty pęcherzyk Graafa wypełnia się skrzepem krwi – powstaje tzw. ciałko krwotoczne.

W miejscu skrzepu zaczynają się pojawiać komórki lutealne, które pochodzą z szybko dzielących się komórek warstwy ziarnistej i błony podstawnej wewnętrznej.

Wówczas pęcherzyk razem z komórkami lutealnymi tworzy ciałko żółte. Wytwarza ono pod kontrolą gonadotropin przysadkowych progesteron i estradiol.

Jeśli nie dojdzie do zapłodnienia, to ciałko żółte po około 11 dniach ulega zmianom litycznym i degeneracyjnym, a w końcu atrofii. Traci stopniowo funkcje wydzielnicze i zamienia się w tkankę bliznowatą tworząc tzw. ciałko białawe.

Pęcherzyk Graafa po zapłodnieniu - ciałko żółte ciążowe

Gdy dojdzie natomiast do zapłodnienia uwolnionej komórki jajowej i implantacji zarodka – ciałko żółte pod wpływem produkowanej przez syncytiotrofoblast gonadotropiny kosmówkowej ulega dalszej proliferacji i powiększaniu się.

• Beta hCG - normy badania. Jak odczytać wyniki?

Określa się je wtedy ciałkiem żółtym ciążowym. Syntetyzuje hormony steroidowe (progesteron i estrogeny), które są niezbędne do prawidłowego podtrzymania i rozwoju ciąży.

Trwa to do momentu, gdy funkcję ciałka żółtego ciążowego przejmie powstające łożysko, czyli około 9-10 tygodnia ciąży. Następnie ciałko żółte ciążowe powoli zanika i po porodzie staje się ciałkiem białawym.