Konizacja szyjki macicy – przebieg, wskazania, możliwe powikłania zabiegu

Konizacja szyjki macicy to zabieg chirurgiczny, wykonuje się ze wskazań diagnostycznych i/lub terapeutycznych. Konizacja szyjki macicy, tak jak wszystkie procedury chirurgiczne, może nieść ze sobą pewne ryzyko komplikacji. Sprawdź, jak przebiega zabieg konizacji, kiedy jest on wskazany oraz jakie mogą wystąpić powikłania.

Spis treści

1. Budowa szyjki macicy
2. Rak szyjki macicy. Stany przednowotworowe
3. Kiedy wskazana jest konizacja szyjki macicy?
4. Konizacja szyjki macicy – przebieg zabiegu
5. Konizacja szyjki macicy – przeciwwskazania
6. Powikłania po zabiegu konizacji szyjki macicy

Konizacja szyjki macicy to zabieg chirurgiczny, polegający na wycięciu fragmentu szyjki macicy o kształcie stożka (z łac. conus - stożek). Konizację wykonuje się ze wskazań diagnostycznych i/lub terapeutycznych. Celem konizacji diagnostycznej jest pobranie fragmentów tkankowych, które zostaną poddane dalszym badaniom histopatologicznym.

Konizacja terapeutyczna jest natomiast metodą leczenia zmian przednowotworowych bądź nowotworów o niskim stopniu zaawansowania. Zabieg konizacji trwa zwykle poniżej godziny, a pacjentki w większości przypadków mogą opuścić szpital jeszcze tego samego dnia. 

Budowa szyjki macicy

Szyjka macicy to najniżej położona część tego narządu, która "wystaje" w stronę pochwy. Jej długość wynosi zazwyczaj 2-3 cm.

Z punktu widzenia budowy mikroskopowej największe znaczenie ma nabłonek pokrywający szyjkę macicy. Od wewnątrz (w tzw. kanale szyjki macicy) jest ona wyścielona nabłonkiem walcowatym, zbudowanym z jednej warstwy wysokich komórek. Z kolei część pochwowa szyjki pokryta jest innym rodzajem nabłonka - tzw. wielowarstwowym płaskim, czyli złożonym z kilku warstw płaskich komórek.

Szyjka macicy jest więc miejscem, w którym spotykają się dwa typy tkanki nabłonkowej. Miejsce przejścia jednego nabłonka w drugi, zwane również strefą transformacji, to szczególna lokalizacja. To właśnie w niej najczęściej rozpoczynają się zmiany budowy komórek, będące zalążkiem rozwijających się później procesów nowotworowych.

Rak szyjki macicy. Stany przednowotworowe

Rak szyjki macicy to najczęstszy nowotwór układu rozrodczego u kobiet. W kontekście profilaktyki i leczenia raka szyjki macicy bardzo ważna jest wiedza na temat procesu jego powstawania. Zdrowe komórki nie przekształcają się w komórki nowotworowe "z dnia na dzień".

Rak szyjki macicy rozwija się ze zmian prekursorowych - tzw. stanów przedrakowych. W medycynie określa się je mianem dysplazji lub śródnabłonkowej neoplazji szyjki macicy (CIN). Stany te charakteryzują się obecnością komórek o nieprawidłowej budowie, jednakże ograniczonych wyłącznie do nabłonka i nie posiadających jeszcze zdolności do agresywnego i inwazyjnego wzrostu.

Zaawansowanie zmian struktury komórek określa się w trzystopniowej skali CIN 1/2/3, oznaczającej dysplazję odpowiednio małego, średniego i dużego stopnia.

Wiedza na temat etapów rozwoju raka szyjki macicy ma ogromne znaczenie w profilaktyce tej choroby. Komórki o nieprawidłowej budowie mogą być bowiem wykrywane w badaniu cytologicznym zanim dojdzie do rozwoju inwazyjnej formy nowotworu. Regularne badania profilaktyczne są zatem kluczowe dla wczesnego rozpoznania. Im szybciej uda się wykryć dysplazję szyjki macicy, tym większa szansa na wdrożenie leczenia we właściwym momencie i pełne wyzdrowienie.

Kiedy wskazana jest konizacja szyjki macicy?

Konizacja szyjki macicy to zabieg chirurgiczny, polegający na wycięciu tkanek szyjki macicy w kształcie stożka. Wskazania do przeprowadzenia konizacji to diagnostyka i leczenie stanów przednowotworowych oraz wczesnych stadiów raka szyjki macicy.

Konizacja diagnostyczna jest zwykle poprzedzona innymi badaniami, takimi jak cytologia oraz kolposkopia. W badaniu cytologicznym pobiera się wymaz z szyjki macicy, a uzyskany materiał jest oglądany pod mikroskopem. Stwierdzenie obecności nieprawidłowych komórek jest zazwyczaj wskazaniem do badania kolposkopowego, w którym lekarz ma możliwość dokładnego obejrzenia szyjki macicy oraz pobrania z niej wycinków do badania histopatologicznego.

Jeżeli wyniki powyższych badań nadal nie pozwalają ustalić rozpoznania, wskazana jest konizacja. Pobranie większej objętości tkanki umożliwia lepszą ocenę rodzaju i stopnia zaawansowania zmian w szyjce macicy.

Oprócz dużej przydatności konizacji jako metody diagnostycznej, zabieg ten może być jednocześnie formą leczenia. W tym przypadku do wskazań należą stany przednowotworowe szyjki macicy (szczególnie dysplazja średniego i dużego stopnia), a także bardzo wczesne stadia rozwoju raka szyjki macicy. Jeżeli poprzez konizację uda się usunąć wszystkie nieprawidłowe komórki, zwykle nie jest potrzebne dalsze leczenie.

Konizacja szyjki macicy - przebieg zabiegu

Zabieg konizacji jest przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym lub w znieczuleniu ogólnym. Decyzję podejmuje anestezjolog po rozmowie z pacjentką. Zabieg poprzedza zwykle wprowadzenie cewnika do pęcherza moczowego.

Po znieczuleniu do pochwy zakładane są specjalne wzierniki i narzędzia, dzięki którym szyjka macicy zostaje dobrze uwidoczniona. Samo wycięcie stożka wykonywane jest za pomocą skalpela, lasera lub tzw. pętli elektrochirurgicznej.

Konizacja szyjki macicy może być połączona z łyżeczkowaniem jamy macicy - dzięki temu możliwe jest poszerzenie diagnostyki o ewentualne zmiany w endometrium. Pod koniec zabiegu lekarz tamuje wszystkie źródła krwawienia.

Jeśli istnieje taka potrzeba, może również założyć samowchłanialne szwy na szyjkę macicy. Pacjentka po wybudzeniu pozostaje na kilkugodzinnej obserwacji. W przypadku braku komplikacji, powrót do domu jest możliwy tego samego dnia.

Konizacja szyjki macicy - przeciwwskazania

W związku z ryzykiem wystąpienia krwawienia po zabiegu, unika się przeprowadzania konizacji w trakcie ciąży, chyba że istnieją istotne do niej wskazania.

Podobnie jak w przypadku innych procedur chirurgicznych, przed zabiegiem należy wyleczyć ewentualne infekcje, mogące być źródłem pooperacyjnych zakażeń. Szczególnie dotyczy to stanów zapalnych w obrębie układu rozrodczego.

Przeprowadzenie konizacji może być również niemożliwe ze względów anatomicznych (na przykład w przypadku wyjątkowo krótkiej szyjki macicy). Przed zabiegiem konizacji szyjki macicy konieczne jest również odstawienie (po konsultacji z lekarzem) leków hamujących krzepliwość krwi.

Powikłania po zabiegu konizacji szyjki macicy

Całkowite zagojenie rany po konizacji może trwać kilka tygodni. W pierwszych dniach po zabiegu często występuje plamienie z dróg rodnych oraz niewielkie dolegliwości bólowe. Najpoważniejszym powikłaniem konizacji jest intensywne krwawienie, które może wystąpić podczas zabiegu bądź w okresie pooperacyjnym. W większości przypadków lekarz wykonujący konizację zabezpiecza potencjalne źródła krwawienia za pomocą lasera lub odpowiednich szwów.

Innym powikłaniem konizacji szyjki macicy jest zakażenie pooperacyjne. W przypadku zwiększonego ryzyka infekcji, lekarz może przepisać profilaktyczną antybiotykoterapię. Do objawów zakażenia należą uporczywe upławy oraz podwyższenie temperatury. W przypadku ich wystąpienia należy koniecznie skonsultować się z lekarzem. Po zabiegu konizacji wskazane jest również powstrzymanie się od współżycia płciowego przez okres 3-4 tygodni.

Pacjentki po przebytej konizacji i usunięciu zmian dysplastycznych powinny poddawać się regularnym badaniom profilaktycznym - cytologicznym oraz kolposkopowym. Pomimo skutecznego zabiegu, nieprawidłowe komórki mogą powtórnie pojawić się w szyjce macicy i wymagać dalszego leczenia.

Ostatnim problemem nurtującym pacjentki są kwestie związane z utrzymaniem ciąży po zabiegu konizacji. Uważa się, że przebycie konizacji niesie za sobą niewielkie ryzyko niewydolności cieśniowo-szyjkowej oraz, będącego jej skutkiem, porodu przedwczesnego. Ryzyko to może być zwiększone przez dużą głębokość przeprowadzanego zabiegu. Badania naukowe niestety nie dają w tych kwestiach jednoznacznej odpowiedzi. Wiele z nich nie wykazuje związku między przebytą konizacją a zwiększonym ryzykiem niewydolności szyjki macicy.

O autorze

Krzysztofa Białożyt

Studentka medycyny na Collegium Medicum w Krakowie, powoli wkraczająca w świat ciągłych wyzwań pracy lekarza. Szczególnie zainteresowana ginekologią i położnictwem, pediatrią oraz medycyną stylu życia. Miłośniczka języków obcych, podróży i górskich wędrówek.

Czytaj więcej artykułów tej autorki

Krzysztofa Białożyt