Dysplazja szyjki macicy - przyczyny, objawy i leczenie

Dysplazja szyjki macicy to stan przedrakowy. Dysplazja szyjki macicy może się przekształcić w raka szyjki macicy - drugi (zaraz po raku piersi) najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet. Jednak ryzyko to zależy od stopnia zaawansowania zmiany. W związku z tym im szybciej dysplazja szyjki macicy zostanie rozpoznana, tym większa szansa na wyleczenie. Jakie są przyczyny i objawy dysplazji szyjki macicy? Na czym polega leczenie?

Dysplazja szyjki macicy, inaczej wewnątrz- lub śródnabłonkowa neoplazja szyjki macicy (ang.: cervical intraepithelial neoplazja, CIN) oznacza nieprawidłowe zmiany w budowie tkanek szyjki macicy. Zmiany te mogą ulec zezłośliwieniu i przekształcić się w raka szyjki macicy. Ryzyko przekształcenia się dysplazji szyjki macicy w raka zależy od stopnia jej zaawansowania:

1. zmiany małego stopnia (w terminologii medycznej - CIN1)
2. zmiany dużego stopnia (HG-CIN)

• śródnabłonkowa neoplazja średniego i dużego stopnia (odpowiednio CIN2 i CIN3)
• rak gruczołowy in situ

Spis treści

1. Dysplazja szyjki macicy - przyczyny
2. Dysplazja szyjki macicy - objawy
3. Dysplazja szyjki macicy - diagnostyka
4. Dysplazja szyjki macicy - leczenie

Dysplazja szyjki macicy - przyczyny

Dysplazja szyjki macicy najczęściej jest wynikiem przewlekłego zakażenia onkogennymi typami (związanymi z rozwojem nowotworu) wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV).

Największy związek z występowaniem zmian przednowotworowych (a także raka szyjki macicy) wykazuje typ 16 i 18 wirusa HPV (choć znane są przypadki dysplazji szyjki macicy wywołanej typami nieonkogennymi).

Dysplazja szyjki macicy - objawy

Dysplazja zazwyczaj przebiega bezobjawowo. Czasami mogą się pojawić upławy i plamienia po stosunkach.

Dysplazja szyjki macicy - diagnostyka

Dysplazję szyjki macicy można wykryć dzięki cytologii (ocenianej wg systemu Bethesda lub, dawniej - wg skali Papanicolau).

Jeśli u kobiet w wieku 21-24 lata rozpoznane zostaną zmiany małego stopnia, należy dwukrotnie powtórzyć cytologię w odstępach 12 miesięcy. Jeśli dwukrotnie otrzyma się wynik prawidłowy, kolejne cytologie wykonuje się standardowo - raz na 3 lata.

Podstawowym badaniem w diagnostyce dysplazji szyjki macicy, a także wczesnych postaci raka, jest kolposkopia. Nie można stwierdzić występowania dysplazji szyjki macicy oraz podjąć właściwego leczenia tylko na podstawie wyników badań cytologicznych.

Jeśli wyniki badań są nieprawidłowe, konieczne jest badanie kolposkopowe (wziernikowanie szyjki macicy), które pozwala na precyzyjne zdiagnozowanie zmian na szyjce macicy oraz pozwala na dobranie odpowiedniej metody leczenia.

Jeśli po badaniu cytologicznym i kolposkopii istnieją wskazania do dalszej diagnostyki, pobiera się materiał tkankowy z szyjki macicy do badania histopatologicznego, którego celem jest ostateczne wykluczenie lub potwierdzenie podejrzeń obecności zmian na szyjce macicy.

Dodatkowo wykonuje się test w kierunku zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, który określa, czy wirus jest obecny i jakie jest ryzyko rozwoju raka szyjki macicy.

Inaczej postępuje się u kobiet powyżej 25. roku życia. Jeśli u nich zostaną rozpoznane zmiany małego stopnia, nie wykonuje się cytologii, lecz od razu kolposkopię i - jeśli istnieje taka konieczność - badanie histopatologiczne, a także test HPV.

Dysplazja szyjki macicy - leczenie

Zmiany małego stopnia (CIN1) często ulegają cofnięciu bez leczenia. Poza tym rzadko przekształcają się w zmiany dużego stopnia w ciągu dwóch lat od obserwacji. W związku z tym podlegają jedynie regularnej kontroli u ginekologa.

W przypadku neoplazji średniego i dużego stopnia (CIN2 i CIN3) wykonuje się konizację chirurgiczną lub laserową. Następnie należy wykonywać kontrolną kolposkopię i cytologię (co 6 miesięcy) i test na obecność wirusa HPV.

W przypadku dodatniego wyniku testu oraz nieprawidłowych wyników badania cytologicznego i kolposkopowego, należy wykonać biopsję oraz wyłyżeczkować kanał szyjki macicy. Jeśli wyniki badań są prawidłowe, należy co roku (przez okres 20 lat) wykonywać badania przesiewowe.

W przypadku wystąpienia raka gruczołowego in situ, zalecana jest jedna z trzech metod:

• konizacja chirurgiczna
• trachelektomia (amputacja szyjki macicy)
• histerektomia, czyli usunięcie macicy (u kobiet, które nie planują już dzieci) wraz z węzłami chłonnymi. Po histerotomii wykonuje się radioterapię i chemioterapię.

Monika Majewska