Ból pochwy: przyczyny. Jakie choroby powodują ból pochwy?

Ból pochwy może się pojawić w każdym wieku. Może mieć podłoże psychiczne lub wynikać z różnych schorzeń. Najczęściej ma związek z infekcjami dróg rodnych, ale może też być sygnałem choroby nowotworowej, zaburzeń hormonalnych, a także wad anatomicznych. Jakie są najczęstsze przyczyny bólu pochwy?

Spis treści

1. Ból pochwy: przyczyny
2. Rzęsistkowica
3. Grzybica pochwy
4. Rzeżączka (typer)
5. Nowotwory pochwy łagodne
6. Nowotwory złośliwe pochwy
7. Wady wrodzone macicy
8. Zaburzenia hormonalne
9. Zaburzenia seksualne

Ból pochwy znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie i pogarsza jakość życia seksualnego, a niekiedy uniemożliwia odbycie stosunku. Każdy ból w pochwie powinien skłonić kobietę do wizyty u ginekologa. Wcześnie postawiona diagnoza i podjęcie właściwego leczenia pozwala uwolnić się od dolegliwości bólowych.

Gdy występuje lęk przed stosunkiem, warto poprosić o pomoc seksuologa lub psychiatrę. Specjalista ustali jakie jest podłoże lęku przez zbliżeniem. Lekceważenie psychicznych przyczyn bólu w pochwie zdarza się dość często, bo wiele pań nie rozumie, że stres, lęk czy obawy przed współżyciem mogą się przekładać na dolegliwości fizyczne.

Ból pochwy: przyczyny

Infekcje pochwy i wynikające z nich zapalenie pochwy to najczęściej występujące przyczyny bólu pochwy. Zakażenie może być wywołane przez bakterie, rzęsistka, grzybicę oraz rzeżączkę.

Niespecyficzne zakażenia bakteryjne pochwy, często nazywane waginozą jest wynikiem zaburzeń flory bakteryjnej pochwy. Rozwija się, gdy dochodzi do zmniejszenia liczby pałeczek kwasu mlekowego, które odpowiadają za utrzymanie prawidłowego pH pochwy. W takich warunkach doskonale czują się bakterie (Gardnerella vaginalis, Corynebacterium vaginalis, Prevotella, Mycoplasma hominis), które szybko się namnażają.

Objawem infekcji jest szara wydzielina o przykrym, rybim zapachu, która drażni srom i pochwę, co powoduje ból. Pojawia się także świąd pochwy i sromu, oraz nadwrażliwość. Schorzenia nie należy lekceważyć. Konieczne jest zażywanie antybiotyków, które mogą mieć postać tabletek doustnych lub czopków dopochwowych. Nawet jeśli szybko samopoczucie się poprawi kurację trzeba doprowadzić do końca, aby infekcja nie powracała.

Rzęsistkowica

Rzęsistkowica to choroba wywoływana przez pierwotniaka rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis), który najczęściej przenoszony jest drogą płciową, ale zarazić można się także korzystając z cudzych ręczników lub kostiumów kąpielowych. Rzęsistek bytuje w cewce moczowej i pochwie.

W początkowym okresie infekcji nie ma żadnych objawów. Z czasem występują obfite szarawe pieniste upławy o słodkawym zapachu, silny świąd w pochwie i w jej okolicach, ból obejmujący pochwę i srom, świąd i pieczenie cewki moczowej, silne i bolesne parcie na mocz oraz rozlany ból w podbrzuszu.

Leczenie polega na przyjmowaniu antybiotyków (doustnie lub dopochwowo). Jeżeli kobieta ma więcej niż jedne W leczeniu stosuje się antybiotyki doustnie i dopochwowo. Leczeniem musi być objęty także partner (lub partnerzy) kobiety. Kuracja musi być doprowadzona do końca.

Grzybica pochwy

Grzybica pochwy najczęściej jest wywoływana przez Candida albicans. Grzybica rozwija się po długiej antybiotykoterapii, leczeniu sterydami i lekami immunosupresyjnymi. Sprzyja jej także cukrzyca, otyłość i ciąża.

Infekcja objawia się białymi, serowatymi upławami, świądem, bólem pochwy i sromu oraz pieczeniem podczas oddawania moczu.

Dla dróg rodnych najważniejsza jest pałeczka kwasu mlekowego, ale ona ginie pod wpływem np. antybiotyków. Jej miejsce bardzo szybko zajmują grzyby, które (zgodnie z fizjologią) są w pochwie, ale pałeczka kwasy mlekowego nie pozwala się im mnożyć. Gdy jej zabraknie, nic nie powstrzymuje grzybów.

Leczenie grzybicy pochwy polega na zastosowaniu środków przeciwgrzybiczych miejscowo lub probiotyku. To drugie wyjście jest o wiele rozsądniejsze, bo pozwala zregenerować florę bakteryjną w całym organizmie.

Pałeczki kwasu mlekowego, które znajdują się w pochwie mają dwa podstawowe zadanie - produkować kwas mlekowy oraz nadtlenek wodoru (wodę utlenioną), który hamuje rozwój grzybów.

Ale tu ważna uwaga. Bardzo niebezpieczne i niedopuszczalne jest stosowanie do zwalczania grzybicy pochwy wody utlenionej, dostępnej w aptece. To grozi poparzeniem pochwy.

Rzeżączka (typer)

Rzeżączka to choroba wywoływana jest przez dwoinkę rzeżączki (Neisseria gonorrhoeae), bakterię przenoszoną drogą płciową. Zaliczana jest do chorób wenerycznych.

U mężczyzn już po 3-4 dniach od zakażenia pojawia się ropny wyciek z cewki moczowej. U kobiet pierwsze objawy występują po 1-2 tygodniach i mogą przybrać postać niewielkich upławów lub zapalenia cewki moczowej czy kanału szyjki macicy. Z czasem pojawia się ból i pieczenie podczas oddawania moczu. U niektórych kobiet występuje dokuczliwy ból pochwy lub całego podbrzusza.

Leczenie polega na doustnym podaniu odpowiednich antybiotyków.

Nowotwory pochwy łagodne

Rak pochwy jest rzadką ginekologiczną chorobą nowotworową. Do łagodnych nowotworów pochwy zalicza się:

• włókniaki
• włókniakomięsaki
• torbiele
• kłykciny kończyste
• polipy

Wśród przyczyn i czynników ryzyka wymienia się np. palenie papierosów i zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Choroba przenosi się droga płciową. Najlepszą metodą zwiększającą możliwość wykrycia choroby na wczesnym etapie są regularne wizyty u ginekologa.

Objawem raka pochwy są nieprawidłowe krwawienia z dróg rodnych (np. krwiste upławy, krwawienie po stosunku) oraz ból pochwy, zwłaszcza podczas stosunku.

Łagodne zmiany usuwa się chirurgicznie.

Nowotwory złośliwe pochwy

Atakują głównie starsze kobiety. Najczęściej występuje rak płaskonabłonkowy. Drugie miejsce w statystykach zajmuje rak gruczołowy. Zwykle rak ma postać dużego guza, krwawiącego.

Objawem zmian nowotworowych w pochwie mogą być upławy podbarwione krwią, ból w pochwie, ból przy oddawaniu moczu i stolca oraz nieprzyjemny zapach z pochwy.

Pierwszym etapem leczenia jest usunięcie pochwy i macicy. Kolejnym poddanie pacjentki radioterapii. Czasem, aby zmniejszyć masę guza radioterapię stosuje się przed zabiegiem chirurgicznym.

Wady wrodzone macicy

Defekty anatomiczne są częstą przyczyną bólu pochwy. Najczęściej ból pojawia się podczas współżycia. Przyczyny wrodzonych wad pochwy nie są dokładnie rozpoznane. Wiadomo jednak, że dyskomfort może wynikać z braku pochwy, istnienia poprzecznej lub podłużnej przegrody pochwy.

W zależności od rodzaju wady, współżycie jest bardzo trudne i bolesne, albo wręcz niemożliwe np. gdy pochwy nie ma, lub gdy jest obecna całkowita poprzeczna przegroda pochwy. Pierwszym objawem takich zaburzeń jest brak pierwszej miesiączki. Gdy z przegrodą lub brakiem pochwy współwystępuje prawidłowo zbudowana macica, krew miesiączkowa gromadzi się nad przeszkodą. Zalegająca krew rozpiera tkanki, a to wywołuje ból w pochwie i ból w podbrzuszu.

Zaburzenia hormonalne

Ból pochwy u kobiet po menopauzie może mieć związek ze zmniejszeniem stężenia estrogenów, co przekłada się na znaczne zmiany w śluzowej pochwy. Zmienia się również pH pochwy, co sprzyja infekcjom. Pojawia się również suchość pochwy, ponieważ organizm nie wytwarza dostatecznej ilości wydzieliny pochwowej. Przez to stosunki są bolesne, a po ich odbyciu ból utrzymuje się przez wiele godzin.

Zaburzenia hormonalne okresu menopauzy leczy się dobierając odpowiednią dla każdej kobiety terapię hormonalną. Można też stosować miejscowo czopki, kremy, żele dopochwowe zawierające estrogeny.

Kobieta powinna też być pod stałą opieką ginekologa.

Zaburzenia seksualne

Przyczyną bólu w pochwie podczas stosunku płciowego mogą być zaburzenia podniecenia, niskie libido lub pochwica.

Zaburzenia podniecenia mogą powodować zbyt małe wytwarzanie wydzieliny pochwowej, której zadaniem jest zmniejszenia tarcia podczas stosunku. Przy braku odpowiedniego nawilżenia, szybko dochodzi do powstania podrażnień i otarć, co skutkuje pojawieniem się bólu.

Niskie libido, czyli zmniejszenie potrzeb seksualnych jest często niedoceniane, chociaż przez medycynę jest uznawane za zaburzenie seksualne. Często też nie zdajemy sobie sprawy z tego, że spadek zainteresowania życiem intymnym może mieć bardzo poważne podłoże. Niskie libido może może być związane z takimi chorobami jak:

• cukrzyca
• nadciśnienie tętnicze
• choroba wieńcowa
• reumatoidalne zapalenie stawów
• infekcje układu moczowo-płciowego
• dysfunkcje w obrębie narządów płciowych (np. priapizm, urazy krocza, problemy naczyniowe w obrębie miednicy mniejszej)

Wśród przyczyn spadku libido wymienia się także stosowanie wybranych grup leków. Za "zabójców" pożądania uważa się leki psychotropowe, jak np. neuroleptyki stosowane głównie w terapii schizofrenii i innych psychoz oraz leki przeciwdepresyjne. Osłabienie popędu jest również zauważane w terapii nadciśnienia tętniczego. Wykazano, że niektóre ogólnodostępne leki pochodzenia ziołowego jak np. chmiel, kozłek lekarski i melisa stosowane regularnie mogą być przyczyną problemów seksualnych.

Leczenie w takich sytuacjach polega na bardzo indywidualnym podejściu do pacjenta. W przypadku chorób przewlekłych konieczne jest prawidłowe ich leczenie, które poprawia samopoczucie chorego. Czasem konieczna jest pomoc psychologa, psychiatry lub seksuologa.

Pochwica zaliczana jest do dysfunkcji seksualnych. Polega na niezależnym od woli kobiety skurczu mięśni dna miednicy otaczających pochwę. Skurcz mięśni jest odruchowy i bardzo bolesny. Nasila się, im bliżej jest do rozpoczęcia stosunku. Często uniemożliwia to odbycie stosunku lub jest on niezwykle bolesny.

Wśród przyczyn pochwicy wymienia się lęk przed ciążą, zaburzona relacja między partnerami oraz urazy seksualne (gwałt, molestowanie seksualne w dzieciństwie, nieudana inicjacja seksualna). Inna przyczyną pochwicy może być wpojone w dzieciństwie przekonanie, że seks jest złą rzeczą i należy się go wystrzegać.

W leczeniu stosuje się połączenie farmakoterapii i różnych form psychoterapii.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Czytaj więcej artykułów tego autora

Anna Jarosz