Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - przyczyny, objawy, leczenie

Hipofosfatemia oznacza niedobór fosforu w organizmie. Jest to niebezpieczny stan, który może doprowadzić do śmierci. Na niedobór fosforu w organizmie są narażone m.in. osoby niedożywione. Jakie są przyczyny i objawy hipofosfatemii? Na czym polega jej leczenie?

Spis treści

1. Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - przyczyny
2. Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - objawy
3. Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - diagnostyka
4. Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - leczenie

Hipofosfatemia to zmniejszenie stężenia fosforu (a konkretnie fosforu nieorganicznego, inaczej: fosforany nieorganiczne) w surowicy krwi poniżej 2,5 mg/dl (0,8 mmol/l), a w postaci ciężkiej poniżej 1 mg/dl (0,32 mmol/l). Ciężka hipofosfatemia jest przyczyną 4-krotnego wzrostu śmiertelności.

Fosfor w organizmie człowieka występuje w postaci związków organicznych i nieorganicznych. Wraz z wapniem stanowi główny składnik kości i odpowiada za to, żeby były zdrowie. To właśnie w nich jest zmagazynowana największa ilość fosforu, w mniejszym stopniu w mięśniach i innych tkankach. fosfor bierze także udział w budowie błon komórkowych,  metabolizmie glukozy czy regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej.

Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - przyczyny

• zmniejszona podaż fosforanów nieorganicznych z pokarmami z powodu:

- niedożywienia- stosowanie diety ubogobiałkowej (np. u alkoholików)- stosowanie żywienia pozajelitowego/infuzji płynów z nieuwzględnieniem fosforanów

• zmniejszone wchłanianie fosforany z przewodu pokarmowego z powodu:

- przyjmowania leków wiążących fosforany w przewodzie pokarmowym - węglan wapnia, wodorotlenek glinu, sewelamer, węglan lantanu- uporczywych wymiotów lub biegunek

• zespół ponownego odżywienia (refeeding syndrome)
• leczenie kwasicy ketonowej
• choroba nowotworowa
• zasadowica oddechowa
• zespół głodnych kości
• krzywica hipofosfatemiczna - należy do grupy rzadkich chorób określanych terminem krzywic opornych na witaminę D, a spowodowanych zaburzeniami gospodarki fosforanowej. Wyróżnia się następujące rodzaje krzywicy hipofosfatemicznej:

- krzywica hipofosfatemiczna dziedziczona autosomalnie dominująco (ADHR; ang. Autosomal dominant hypophosphatemic rickets)- hipofosfatemia sprzężona z chromosomem X (rodzinna krzywica hipofosfatemiczna)

• nadmiar glikokortykosteroidów
• przyjmowanie leków moczopędnych
• nadczynność przytarczyc
• niedobór witaminy D
• kwasica metaboliczna

Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - objawy

Hipofosfatemia może doprowadzić do rabdomiolizy, czyli rozpadu mięśni. Wówczas pojawiają się objawy, takie jak:

• osłabienie mięśni
• ból mięśni (mialgia)
• obrzęk mięśni
• łagodne zwiększenie napięcia mięśniowego
• skurcze mięśni

Choroba dotyczy wszystkich mięśni, także tych oddechowych (czego skutkiem jest niewydolność oddechowa) i sercowego, czego skutkiem są problemy krążeniowe, np. arytmia.

Objawy niedoboru fosforu

Zobacz galerię 7 zdjęć

Objawy hipofosfatemii dotyczą głównie mięśni i układu nerwowego.

Innym skutkiem hipofosfatemii jest osteomalacja (rozmięknienie kości), której objawy to:

• zwiększona wrażliwość kości na bodźce uciskowe
• bóle kości
• zaburzenia chodu - tzw. "chód kaczkowatego", podczas którego pacjent kołysze się z jednego boku na drugi

Hipofosfatemia może powodować także zaburzenia neurologiczne

• porażenia
• parestezje
• zaburzenia świadomości
• dezorientacja
• drgawki

Objawami towarzyszącymi mogą być zaburzenia żołądkowo-jelitowe – nudności, wymioty, brak apetytu.

Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - diagnostyka

Wykonuje się badania krwi i moczu w celu oznaczenia stężenie fosforanów.

Hipofosfatemia (niedobór fosforu) - leczenie

Leczenie polega na usunięciu przyczyn hipofosfatemii (jeśli jest to możliwe) i zwiększeniu podaży fosforanów w diecie (mleko, nabiał, mięso, fasola). W ciężkiej hipofosfatemii stosuje się suplementację dożylną fosforanów.

Monika Majewska