Fawizm a bób. Objawy, dziedziczenie i leczenie fawizmu

Fawizm, inaczej choroba bobowa, to dziedziczna choroba genetyczna, w przebiegu której dochodzi do zagrażającej życiu anemii. Do jej rozwoju może dojść pod wpływem różnych czynników, m.in. po zjedzeniu bobu. Jakie są objawy fawizmu (choroby bobowej)? Na czym polega dziedziczenie i leczenie?

Fawizm (choroba fasolowa, choroba bobowa, od łacińskiej nazwy bobu - Vicia faba) to dziedziczna choroba genetyczna, która może się objawić nagle, pod wpływem pozornie nieszkodliwych czynników, takich jak np. zjedzenie bobu.

Szacuje się, że fawizm dotyka ponad 200 milionów ludzi na świecie. W Polsce na to schorzenie cierpi natomiast 1 na 1000 osób.

Spis treści

1. Fawizm (choroba bobowa) - przyczyny
2. Fawizm (choroba bobowa) - objawy
3. Fawizm (choroba bobowa) - diagnostyka
4. Fawizm (choroba bobowa) - leczenie

Fawizm (choroba bobowa) - przyczyny

Przyczyną fawizmu jest niedobór enzymu dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej (G6PD) zlokalizowanego w chromosomie X.

Enzym ten odgrywa kluczową rolę w przemianach krwinek czerwonych. Zadaniem enzymu jest pobudzanie produkcji pewnego czynnika, który zapewnia krwinkom dłuższe przeżycie.

Niedobór tego enzymu prowadzi do zbyt szybkiego obumierania czerwonych krwinek. Gdy dochodzi do rozpadu erytrocytów, wchodząca w ich skład hemoglobina zostaje uwolniona do osocza (prawidłowo powinna być wbudowana w czerwone krwinki). Proces ten nazywa się hemolizą. W konsekwencji dochodzi do niedokrwistości hemolitycznej.

Jednak sama obecność wady genetycznej nie wystarczy do wystąpienia objawów fawizmu. Obok czynnika genetycznego musi istnieć jeszcze czynnik dodatkowy. Może to być:

• infekcja,
• zażycie leku (nawet witaminy C),
• zjedzenie bobu, nawet niewielkiej ilości, niekiedy nawet sam kontakt z jego pyłkiem - osoby z mutacją genu G6PD mają bowiem różny stopień podatności na zachorowanie. W medycynie wrażliwość chorego przyporządkowuje się do jednej z trzech klas).

I to właśnie od bobu fawizm wziął swoją drugą nazwę – „choroba bobowa”. Objawy tego schorzenia mogą wystąpić również po zjedzeniu innych roślin strączkowych, np. fasolki szparagowej, ciecierzycy, grochu czy soczewicy

Fawizm (choroba bobowa) - objawy

• ból głowy
• gorączka
• wymioty
• ból brzucha czy lędźwiowego odcinka kręgosłupa
• żółtaczka
• ciemne zabarwienie moczu
• uczucie zmęczenia

Fawizm (choroba bobowa) - diagnostyka

U pacjentów z podejrzeniem fawizmu wykonuje się rozmaz krwi na obecność nieprawidłowych erytrocytów, sprawdza poziom bilirubiny, hemoglobiny czy żelaza w osoczu krwi.

Ostateczne rozpoznanie stawia się na podstawie badań genetycznych.

Fawizm (choroba bobowa) - leczenie

Leczenie opiera się głównie na przetaczaniu krwinek czerwonych. Z powodu częstych i ciężkich epizodów hemolizy wykonuje się splenektomię - zabieg usunięcia śledziony. Koniecznym działaniem jest unikanie czynników wywołujących hemolizę.

Monika Majewska