Biegunka infekcyjna – najczęstsze przyczyny, sposoby leczenia

Weryfikacja

Autor: Dominika Wilk

Biegunka przytrafia się każdemu raz na jakiś czas. Zwykle jest wynikiem infekcji i mija po kilku dniach. Jeśli jednak przedłuża się ponad okres dwóch tygodni, świadczy o silnym zakażaniu i słabej odporności. Zobacz, co trzeba wtedy zrobić, aby wspomóc organizm w walce z chorobą i nie dopuścić do odwodnienia.

Spis treści

1. Biegunka infekcyjna – przyczyny
2. Biegunka infekcyjna – mechanizmy jej powstawania
3. Diagnostyka biegunki infekcyjnej
4. Leczenie biegunki infekcyjnej

Biegunka jest to stan infekcyjny spowodowany przez bakterie, wirusy, pasożyty lub toksyny, który powoduje, że oddajemy więcej niż 3 stolce dziennie o półpłynnej lub płynnej konsystencji. Oddawaniu stolca mogą towarzyszyć: bóle brzusza, wymioty, gorączka, a kał może mieć domieszkę śluzu lub krwi.

Biegunka infekcyjna – przyczyny

Najczęstszymi czynnikami wywołującymi biegunkę są wspomniane wirusy, a w szczególności: rotawirusy, norowirusy, astrowirusy, sapowirusy, adenowirusy.

Z kolei w przypadku zakażeń bakteryjnych mamy do czynienia z infekcją: Campylobcater spp, Salmonella spp., Escherichia coli, Clostridium difficile, Shigella spp, Listeria monocytogenes, Yersinia spp.

Czasem może być ona wywołana też przez pasożyty takie jak: Giardia lamblia, Cystoisospora belli, Cryptosporidium paryum.

Zwykle do zakażenia dochodzi w kontakcie z zainfekowaną osobą, jak również przez spożycie zakażonej żywności, wypicie zatrutej wody. Do infekcji może dojść także podczas pobytu w szpitalu (zakażenie wewnątrzszpitalne) lub przez źle poprowadzoną antybiotykoterapię, która ułatwia aktywność takiej bakterii jak Clostridium difficile.

Biegunka infekcyjna – mechanizmy jej powstawania

Biegunka infekcyjna może powstawać w wyniku różnego działania patogenów na błonę jelit i różny sposób zakłócenia ich funkcjonowania.

• Mechanizm enteroinwazyjny, który stoi u podłoża biegunki, oznacza, że bakterie wniknęły do wnętrza enterocytu (kosmka jelitowego) i poprzez swoje namnażanie doprowadziły do pojawienia się stanu zapalnego. Proces zapalny prowadzi z kolei do pojawienia się owrzodzeń oraz doprowadza do krwawienia w jelitach. W takim przypadku możemy mieć do czynienia z biegunką krwisto-śluzową, gdzie krew i śluz widoczne będą w oddawanym stolcu.
• Mechanizm enterotoksyczny – bakterie przyczepiają się do receptorów na powierzchni kosmków jelitowych i wpływają na produkcję wtórnych przekaźników, zaburzając pracę kanałów i transporterów. Doprowadzają wtedy do spotęgowanej sekrecji chlorku do światła jelit i jednoczesnej blokady resorpcji sodu oraz wody. W rezultacie biegunka staje się bardzo wodnista.
• Mechanizm enterotoksyczny – bakterie niszczą enterocyty, co powoduje, że te nie są w stanie wchłaniać wody ze światła jelit i pojawia się wodnista biegunka. Uszkodzenia powodują także, że enterocyty uwalniają ze swojego wnętrza elektrolity, co dodatkowo potęguje objawy.
• Mechanizm enteroadherencji – bakterie układają się ciasno na powierzchni enterocytów, tworząc biofilm, rodzaj blokady, która uniemożliwia kosmkom jelitowym wchłanianie wody oraz innych substancji.

Diagnostyka biegunki infekcyjnej

Przy biegunce, której towarzyszy odwodnienie, wykonuje się badania krwi w celu oceny stopnia odwodnienia. Należą do nich: morfologia, ocena poziomu elektrolitów, badanie stężenia mocznika i kreatyniny. Oprócz tego można wykonać mikroskopowe badanie stolca na obecność lekukocytów.

W przypadku ostrej biegunki infekcyjnej, której towarzyszą niepokojące objawy, warto wykonać badanie stolca, które wykaże (choć nie zawsze), jaki patogen może być przyczyną zakażenia. Symptomami, które powinny skłonić do zrobienia tego typu badania, są np.:

• krwista i śluzowa biegunka,
• towarzysząca jej gorączka powyżej 38 stopni,
• bardzo mocne bóle brzucha,
• oddawanie powyżej 6 stolców na dobę,
• towarzyszące odwodnienie,
• bardzo ciężki przebieg choroby.

Wskazaniem do badania stolca będzie też wiek powyżej 70 lat oraz podejrzenie ogólnego zatrucia grupowego. Badanie kału wykonuje się w kierunku obecności takich patogenów jak: Campylobacter spp, shigella, Yersinia, Salmonella spp., Escherichia coli, Clostridium difficile.

Pacjenci z obniżoną odpornością lub zakażeni wirusem HIV powinni oprócz tego zrobić badania na obecność: cytomegalowirusów, Microsporidia, Cyclospora, Cryptosporidium, Mycobacterium avium complex.

Osoby z podejrzeniem biegunki podróżnych, podróżujące do krajów tropikalnych, u których w badaniu stolca nie znaleziono źródła zakażenia, mogą wykonać badanie molekularne w celu diagnostyki zarażenia pasożytami.

Dużą zaletą tego typu badań jest ich duża czułość i wykrycie już nawet jednej kopii DNA lub RNA w zakażonym materiale.

Leczenie biegunki infekcyjnej

Jeśli biegunka ma łagodny charakter, podstawowym zaleceniem jest odpowiednie nawodnienie osoby chorej, co wiąże się z regularnym podawaniem nie tylko wody ale i elektrolitów. Taki sposób postępowania pozwala ochronić przed odwodnieniem, które może być już groźne dla zdrowia i życia.

Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia nawadnianie doustne powinno dostarczać płynu nawadniającego w ilości 1,5 raza większej niż wynosi objętość wydalanego kału w ciągu całej doby.

Na każdy litr płynu chory musi otrzymać 2,5 g węglanu sodu, 20 g glukozy, 1,5 g chlorku potasu oraz 3,5 g chlorku sodowego. Przy łagodnej postaci biegunki pomocne będą też typowe leki na biegunkę dostępne w aptece, jak również lekkostrawna dieta.

Jeśli nawadnianie doustne jest niemożliwe, bo biegunce towarzyszą wymioty, wówczas konieczne jest dostarczenie elektrolitów dożylnie, najczęściej w szpitalu.

O tym, kto powinien być hospitalizowany podczas biegunki, decyduje stopień odwodnienia oraz ogólny stan chorego. Zwiększonym czynnikiem ryzyka są choroby przewlekłe i wyniszczające, wiek starczy oraz niemowlęctwo.

Hospitalizacja wymagana jest też zawsze w przypadku niżej wymienionych symptomów:

• spadku masy ciała poniżej 10%,
• zaburzenia świadomości,
• dużego pragnienia przy jednoczesnej bardzo dużej suchości jamy ustnej,
• tachykardii,
• bólu głowy,
• zmniejszenie objętości wydalanego moczu,
• krwista biegunki,
• podejrzenia sepsy lub duru brzusznego,
• biegunka trwającej ponad 7 dni,
• otrzymywania antybiotyków na kilka dni przed rozpoczęciem biegunki.

Dominika Wilk