Skończyłeś 50 lat? 9 badań laboratoryjnych, które powinieneś wykonać

Wraz z wiekiem rośnie ryzyko rozwoju wielu chorób, takich jak miażdżyca naczyń, cukrzyca, czy nowotwory. Z tego względu ważne jest, aby profilaktycznie wykonywać badania laboratoryjne w celu wykrycia wczesnych symptomów chorób. Jeśli skończyłeś 50 lat, sprawdź jakie badania powinieneś wykonać, aby żyć dłużej i w dobrym zdrowiu.

Badania laboratoryjne w dojrzałym wieku są nieodłącznym elementem profilaktyki lub wykrywania różnych chorób. Już zwykłe badanie krwi pozwoli określić stan zdrowia danej osoby. Warto również wykonać bardziej zaawansowane badania, które pozwolą ocenić pracę poszczególnych narządów. Oto 9 badań, które powinieneś wykonać:

Spis treści

1. Morfologia krwi obwodowej
2. Lipidogram
3. Wysokoczułe białko CRP (hsCRP)
4. Glukoza
5. Hormony tarczycy
6. Próby wątrobowe
7. Hormony płciowe
8. Markery nowotworowe
9. Ogólne badanie moczu

Morfologia krwi obwodowej

Morfologia krwi jest podstawnym badaniem, które powinniśmy wykonywać regularnie przynajmniej raz w roku. Badanie morfologii krwi pozwoli na ocenę liczby i wyglądu komórek krwi, a także stężenie hemoglobiny.

Jedną z najczęstszych przyczyn zmian w obrazie morfologii krwi jest stan zapalny, który niestety nasila się wraz z wiekiem i może wynikać m. in. z przewlekłych zakażeń, alergii, chorób z autoagresji lub procesu miażdżycowego.

Ponadto badanie morfologii krwi jest pomocne przy rozpoznaniu:

• niedokrwistości,
• problemów z krzepnięciem krwi,
• niedoborów składników mineralnych i witamin np. żelaza, witaminy B12,
• nowotworów np. białaczek i raka jelita grubego.

Dodatkowo wykonanie morfologii z rozmazem ręcznym pozwala na bardziej szczegółową ocenę wyglądu komórek krwi bezpośrednio pod mikroskopem.

Lipidogram

Zawał mięśnia sercowego, udar niedokrwienny mózgu oraz nadciśnienie tętnicze są jednymi z najczęstszych chorób z jakimi borykają się osoby po 50 roku życia.

Dlatego oprócz regularnego pomiaru ciśnienia krwi powinny one wykonywać lipidogram na który składają się badania cholesterolu całkowitego, cholesterolu LDL, HDL i nie-HDL oraz triglicerydów.

Lipidogram każdy 50-latek powinien wykonać raz w roku, a w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, co około 3 miesiące.

Wysokoczułe białko CRP (hsCRP)

Nasilający się wraz z wiekiem stan zapalny może przyczyniać się do powstawania wielu chorób. Białko CRP jest wytwarzane głównie przez wątrobę i stanowi najczęściej stosowany wskaźnik stanu zapalnego.

Podwyższone stężenie białka CRP we krwi może wskazywać na:

• zwiększone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych,
• choroby tkanki łącznej np. reumatoidalne zapalenie stawów,
• choroby zapalne jelit np. chorobę Leśniowskiego-Crohna,
• nowotwory np. rak jelita grubego,
• cukrzycę,
• zakażenia wirusowe lub bakteryjne i jest wskazaniem do dalszej diagnostyki.

Glukoza

Cukrzyca typu 2 jest kolejną chorobą, której częstość wzrasta wraz z wiekiem. Objawami cukrzycy są:

• zwiększone uczucie pragnienia,
• częste oddawanie moczu,
• zwiększony apetyt i uczucie głodu po posiłkach,
• utrata masy ciała,
• zmęczenie,
• pogorszenie się widzenia,
• trudne gojenie się ran.

W celu wczesnego rozpoznania cukrzycy przekraczając 50-ty rok życia należy raz w roku wykonywać badanie glukozy na czczo.

Hormony tarczycy

Kończąc 50 lat powinniśmy się również zatroszczyć o naszą tarczycę, szczególnie dotyczy to kobiet. Zaburzenia czynności tarczycy są częstsze u osób starszych i mogą przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo.

Do oceny czynności tarczycy stosuje się oznaczanie:

• tyreotropiny (TSH),
• wolnej trijodotyroniny (fT3)
• i wolnej tyroksyny (fT4) we krwi.

Dodatkowo warto wykonać USG tarczycy oraz oznaczanie przeciwciał przeciwtarczycowych we krwi (anty-TG i anty-TPO), których obecność może wskazywać na chorobę Hashimoto.

Próby wątrobowe

Wątroba jest narządem, który stanowi centrum detoksykacyjne naszego organizmu. Niestety wątroba jest słabo unerwiona i jej ból świadczący o patologii może pojawić się dopiero, gdy jest ona powiększona i uciska otaczające narządy.

Objawami źle funkcjonującej wątroby mogą być:

• nudności,
• niestrawność
• i wzdęcia.

W celu oceny funkcji wątroby raz w roku po ukończeniu 50 lat powinniśmy wykonać tzw. próby wątrobowe, na które składają się badania:

• aminotransferazy alaninowej (ALT) i asparaginowej (AST),
• glutarylotranspeptydaza (GGTP)
• oraz bilirubiny z krwi.

Hormony płciowe

Menopauza u kobiet i andropauza u mężczyzn najczęściej pojawia się po 50. roku życia. W obydwu przypadkach dochodzi do spadku poziomu hormonów płciowych, co może wiązać się z takimi objawami jak:

• spadek nastroju,
• przyrost masy ciała,
• spadek libido,
• zmęczenie,
• problemy z koncentracją.

Dlatego każda osoba kończąca 50 lat u której pojawią się objawy menopauzy lub andropauzy powinna zbadać stężenie hormonów płciowych we krwi, u kobiet:

• estradiolu,
• progesteronu,
• hormonu folikulotropowego (FSH),
• hormonu luteinizującego (LH).

Natomiast u mężczyzn:

• testosteronu,
• androstendionu,
• dehydroepiandrosteronu (DHEA).

Markery nowotworowe

Liczba incydentów nowotworów złośliwych, takich jak:

• rak prostaty,
• rak piersi,
• rak jajnika
• i rak jelita grubego rośnie wraz z wiekiem.

Ogromne znaczenie w leczeniu nowotworów ma ich wczesne rozpoznanie.

Choć nie istnieje jeden marker wykrywający wszystkie nowotwory, regularne badania krwi i obserwacja własnego organizmu mogą pomóc w szybkiej diagnozie.

Aktualnie jest wiele programów obejmujących badania przesiewowe w kierunku nowotworów finansowanych przez Ministerstwo Zdrowia.

Badania laboratoryjne, które warto wykonać profilaktycznie to:

• krew utajona w kale (diagnostyka raka jelita grubego)
• markery CA 19-9 i CEA we krwi (rak jelita grubego)
• marker CA 72-4 we krwi (diagnostyka nowotworów przewodu pokarmowego)
• antygen gruczołu krokowego (PSA) we krwi (diagnostyka raka prostaty)
• markery CA 15-3 i CEA we krwi (diagnostyka raka piersi)
• marker HE-4 we krwi (rak jajnika)
• marker CA-125 we krwi (rak jajnika)

Ogólne badanie moczu

Kończąc 50 lat raz w roku warto wykonywać badanie ogólne moczu. Podobnie jak morfologia krwi jest to badanie proste i tanie, które może być źródłem informacji o toczącym się procesie chorobowym.

W ramach badania ogólnego moczu ocenia się jego:

• barwę,
• przejrzystość,
• pH,
• ciężar,
• zawartość białka, glukozy, ciał ketonowych, leukocytów, erytrocytów i bakterii.

Badanie ogólne moczu pozwoli zarówno na ocenę funkcji całego układu moczowego, jak i innych organów np. rozpoznanie cukrzycy lub nowotworów.

Czytaj też: 

• Morfologia krwi – co może powiedzieć o zdrowiu i jak często należy ją wykonywać?
• „Na czczo” - co to znaczy? Jakie badania należy wykonywać „na czczo”?

dr n. med. Karolina Karabin