RTG (rentgen, zdjęcie rentgenowskie) – wskazania, przygotowanie, przebieg, szkodliwość

Badanie rentgenowskie, w skrócie RTG, a potocznie rentgen lub prześwietlenie to jedno z podstawowych badań, wykorzystywanych w diagnostyce obrazowej szeregu schorzeń – w tym urazów i złamań, problemów z układem oddechowym, pokarmowym, kłopotów z zębami, a nawet podejrzenia nowotworów. Badanie rentgenowskie jest proste i szybkie, jest też skuteczne i nieinwazyjne – mimo to nie można go robić zbyt często. Czy na rentgen trzeba mieć skierowanie? Jak się przygotować do zdjęcia rentgenowskiego i jakie są przeciwwskazania do tego badania?

RTG, czyli badanie lub zdjęcie rentgenowskie (rentgen) to jedna z najpopularniejszych metod diagnostyki obrazowej. Ze względu na to, że rentgen nie jest obojętny dla zdrowia, badanie to może być wykonywane jedynie na zlecenie lekarza.

Dlatego odpowiedź na pytanie, czy na badanie RTG konieczne jest skierowanie, brzmi: tak – i jest tak zarówno w przypadku badań RTG, które wykonywane jest w ramach NFZ, jak i badania rentgenowskiego, za które pacjent płaci z własnej kieszeni.

Spis treści

1. Na czym polega badanie RTG?
2. Badanie RTG – rodzaje i wskazania
3. Badanie RTG – jak się przygotować?
4. Badanie RTG – przeciwwskazania

Na czym polega badanie RTG?

Zdjęcie rentgenowskie pozwala wykryć zmiany – w tym urazy, zmiany zapalne, zwyrodnieniowe czy nowotworowe - i nieprawidłowości w narządach ciała, np. w płucach, zębach, jamie brzusznej czy w kościach i stawach. Wynik badania RTG pomaga lekarzowi postawić właściwą diagnozę – np. potwierdzić chorobę lub ją wykluczyć.

W trakcie RTG wykorzystywane jest promieniowanie rentgenowskie – promieniowanie X, emitowane przez aparat rentgenowski. Podczas badania przez krótki czas i w ściśle określonym miejscu emitowana jest wiązka tych promieni – dzięki temu, że tkanki pochłaniają je w różny sposób, na zdjęciu RTG widoczne są wszelkie odstępstwa od normy. 

Badanie RTG – rodzaje i wskazania

Do najczęściej wykonywanych badań RTG należą badania RTG kręgosłupa, RTG klatki piersiowej, a także RTG jamy brzusznej. RTG często wykonywane jest również w stomatologii, zwłaszcza w leczeniu kanałowym. W ten sposób można badać również macicę i narządy rodne - badanie RTG tych narządów określa się skrótem HSG.

Do najczęstszych wskazań do badania RTG zalicza się:

• podejrzenie urazu lub ocena stopnia jego nasilenia
• podejrzenie zmian pourazowych
• podejrzenie wad zwyrodnieniowych
• podejrzenie zmian rozwojowych
• ból w obrębie badanej okolicy
• podejrzenie wielu chorób układu oddechowego lub układu moczowego
• bóle układu mięśniowo-szkieletowego
• stany nagłe – np. obrzęk płuc, podejrzenie perforacji układu pokarmowego lub niedrożności narządu (np. jelita)
• podejrzenie stanu zapalnego
• podejrzenie zmian nowotworowych
• palenie papierosów (palacze powinni wykonywać RTG klatki piersiowej raz do roku).

Badanie RTG – jak się przygotować?

Mimo, że badanie RTG jest proste i szybkie, do niektórych typów tego prześwietlenia należy się odpowiednio przygotować.

• W przypadku RTG głowy (np. RTG zatok), RTG kręgosłupa, RTG klatki piersiowej lub płuc należy zdjąć kolczyki, łańcuszki, spinki i wszelkie elementy metalowe, które mogą wpłynąć na wynik badania. Bielizna nie może mieć nadruków ani metalowych elementów, np. haftek.
• W przypadku RTG jamy brzusznej i RTG kręgosłupa lędźwiowego przed badaniem trzeba przez kilka dni przyjmować preparat przeczyszczający lub ułatwiający eliminację gazów, nie pić napojów gazowanych i stosować dietę lekkkostrawną, a na prześwietlenie stawić się na czczo. Określony sposób przygotowania do badania często zależy od czułości aparatu, jaki wykorzystywany jest w gabinecie, warto więc upewnić się wcześniej, jakie zasady obowiązują w konkretnej przychodni.

Badanie RTG – przeciwwskazania

Do badania RTG praktycznie nie występują przeciwwskazania – należy go jednak unikać w ciąży i u dzieci (jeśli istnieje bezwzględna konieczność jego wykonania, stosowane są specjalne środki ostrożności).

Katarzyna Hubicz