Przeciwciała anty-GAD

Przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego, w skrócie anty-GAD są istotnym markerem w diagnostyce cukrzycy typu 1. Ich obecność prowadzi do niszczenia wysp trzustkowych, które odpowiadają za produkcję insuliny, czego następstwem jest pojawiają się objawów cukrzycy. Obecność przeciwciał anty-GAD towarzyszy również bardzo rzadkiemu zespołowi sztywnego człowieka. Co oznacza wysoki poziom przeciwciał anty-GAD?

Spis treści

1. Przeciwciała anty-GAD - wskazania do badania
2. Przeciwciała anty-GAD - na czym polega badanie i ile kosztuje?
3. Przeciwciała anty-GAD - co oznacza wysoki poziom?

Przeciwciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego, w skrócie anty-GAD, należą do grupy przeciwciał mających znaczenie w powstawaniu cukrzycy typu 1. Dekarboksylaza kwasu glutaminowego (GAD) jest enzymem zlokalizowanym w mózgu i trzustce, gdzie pełni kilka ważnych funkcji. Enzym jest m. in. odpowiedzialnym za produkcję kwasu gamma-aminomasłowego (GABA) – głównego neuroprzekaźnika wyciszającego układ nerwowy.

Przeciwciała anty-GAD (dokładnie przeciwko izoenzymowi o masie cząsteczkowej 65, tzw. anty-GAD65) powstają w wyniku przewlekłego procesu autoimmunizacyjnego niszczącego komórki beta wysp trzustki, których zadaniem jest produkcja insuliny.

W następstwie sukcesywnego niszczenia wysp trzustki dochodzi do zatrzymania produkcji insuliny, której brak odpowiada za objawy cukrzycy typu 1. i konieczność przyjmowania syntetycznej inuliny.

Inne przeciwciała uczestniczące w rozwoju cukrzycy typu 1. to m. in. przeciwciała przeciwko fosfatazie tyrozyny (anty-IA-2) oraz przeciwinsulinowe (anty-IAA).

Przeciwciała anty-GAD - wskazania do badania

Badanie przeciwciał anty-GAD jest przede wszystkim wykorzystywane do zróżnicowania cukrzycy typu 1. od cukrzycy typu 2. Ma to szczególne znaczenie w rozpoznaniu autoimmunologicznej cukrzycy dorosłych o późnym początku (LADA, ang. latent autoimmune diabetes in adults), która ujawnia się dopiero w 4-5. dekadzie życia. Początkowo może być zdiagnozowana jako cukrzyca typu 2. ze względu na późny wiek rozpoznania. Przeciwciała anty-GAD występują u 70-80% osób z nowo rozpoznaną cukrzyca typu 1. i utrzymują się przez wiele lat od momentu rozpoznania choroby.

Ze względu na to, że przeciwciała anty-GAD pojawiają się na wiele lat przed pierwszymi objawami cukrzycy typu 1., mogą one być również pomocne w poszukiwaniu osób o zwiększonym ryzyku zachorowania na cukrzycę typu 1, szczególnie wśród krewnych osób już chorych na ten rodzaj cukrzycy.

Oprócz tego obecność przeciwciał anty-GAD jest stwierdzana w różnych zespołach neurologicznych jak:

• ataksje móżdżkowe
• zespół sztywnego człowieka (ang. stiff man syndrome)
• limbiczne zapalenie mózgu
• drgawki
• zaburzenia ruchów gałek ocznych
• zespół Millera-Fishera

Przeciwciała anty-GAD - na czym polega badanie i ile kosztuje?

Badanie przeciwciał anty-GAD wykonuje się z krwi żylnej pobranej ze zgięcia łokciowego. Pacjent przed wykonaniem badania nie musi być na czczo. Metody stosowane do oznaczania przeciwciała anty-GAD to metody radioimmunologicze lub immunoenzymatyczne np. ELISA.

Badanie ilościowe przeciwciał anty-GAD w klasie G (immunoglobin typu IgG) w prywatnym laboratorium kosztuje około 100 złotych.

Przeciwciała anty-GAD - co oznacza wysoki poziom?

Prawidłowy poziom przeciwciał anty-GAD zawiera się zwykle pomiędzy 0 a 10 IU/ml. Jednak zakres normy może być różny w zależności od stosowanej metody diagnostycznej w laboratorium.

Podwyższony poziom przeciwciał anty-GAD wraz ze współwystępowaniem objawów cukrzycy jak podwyższony poziom glukozy we krwi, obecność glukozy i/lub ciał ketonowych w moczu, wzmożone pragnienie i częste korzystanie z toalety, chudnięcie, czy osłabienie wskazuje na cukrzycę typu 1.

Podwyższony poziom przeciwciał anty-GAD bez objawów cukrzycy u pacjenta, ale z występowaniem w jego historii rodzinnej chorób z autoagresji, może wskazywać na rozpoczęcie procesu autoimmunizacyjnego prowadzącego do rozwoju cukrzycy typu 1.

Wysoki poziom przeciwciał anty-GAD może również towarzyszyć rzadkiemu zespołowi sztywnego człowieka. Zespół ten objawia się ciągłą sztywnością ciała, bolesnymi skurczami mięśni, do których często dochodzi pod wpływem różnych bodźców (np. hałasu, światła).

Czytaj też: 

• Immunoglobulina typu D (IgD)
• Immunoglobuliny typu E (IgE)
• Immunoglobuliny typu M (IgM)
• Przeciwciała przeciwjądrowe (ANA)
• Przeciwciała przeciwmitochondrialne (AMA) - marker pierwotnej marskości żółciowej wątroby
• Przeciwciała przeciwtarczycowe anty-TG

O autorze

dr n. med. Karolina Karabin, biolog molekularny, diagnosta laboratoryjny, Cambridge Diagnostics Polska

Z wykształcenia biolog ze specjalizacją mikrobiologia i diagnosta laboratoryjny z ponad 10-letnim stażem w pracy laboratoryjnej. Absolwentka Studium Medycyny Molekularnej oraz członek Polskiego Towarzystwa Genetyki Człowieka.Kierownik grantów naukowych realizowanych w Pracowni Diagnostyki Molekularnej przy Klinice Hematologii, Onkologii i Chorób Wewnętrznych WUM. Tytuł doktora nauk medycznych w zakresie biologii medycznej obroniła na I Wydziale Lekarskim WUM. Autorka wielu prac naukowych i popularnonaukowych z zakresu diagnostyki laboratoryjnej, biologii molekularnej i żywienia. Na co dzień jako specjalista w zakresie diagnostyki laboratoryjnej prowadzi dział merytoryczny w Cambridge Diagnostics Polska oraz współpracuje z zespołem dietetyków w Poradni Dietetycznej CD. Ze specjalistami dzieli się praktyczną wiedzą dotyczącą diagnostyki i dietoterapii chorób na konferencjach, szkoleniach oraz na łamach czasopism i portali internetowych. Szczególnie zainteresowana wpływem współczesnego stylu życia na procesy molekularne w organizmie.

Czytaj więcej tekstów tej autorki

dr n. med. Karolina Karabin