Proteinogram: normy, wynik nieprawidłowy

Proteinogram jest to badanie krwi polegające na elektroforetycznym rozdziale białek na frakcje i oznaczeniem ich składu. Wykonuje się je, gdy wynik stężenia białka całkowitego jest nieprawidłowy. Proteinogram pomocny jest w diagnostyce chorób wątroby, zespołu nerczycowego, stanów zapalnych i nowotworów. Jak należy przygotować się do tego badania?

Spis treści

1. Proteinogram - normy
2. Proteinogram - wynik nieprawidłowy

Proteinogram to badanie krwi, które lekarz zleca w momencie, gdy wynik badania stężenia białka całkowitego we krwi jest nieprawidłowy (prawidłowy to 60-80 g/l).

W proteinogramie wykorzystywane jest zjawisko elektroforezy - białka występujące we krwi dzielone są na frakcje, na podstawie ich różnej prędkości przemieszczania się w polu elektrycznym.

Krew do badania pobierana jest na czczo, to znaczy, że od ostatniego posiłku (także małej przekąski) powinno upłynąć co najmniej 12 godzin.

Natomiast ok. pół godziny przed badaniem dobrze jest wypić szklankę wody lub niesłodzonej herbaty. Nie pijemy żadnych soków, kawy, nie wolno także żuć gumy, czy ssać cukierków odświeżających oddech.

Jeśli zaś chodzi o małe dzieci do 3 r. życia, krew pobierana jest ok. godziny od ostatniego karmienia.

Proteinogram nie jest drogim badaniem. Jego koszt waha się w granicach 20-30 zł w zależności od laboratorium. Jednak warto wiedzieć, że jest to badanie refundowane przez NFZ, więc można o nie poprosić swojego lekarza.

Proteinogram - normy

Wyróżniamy pięć grup białek:

• albuminy 35-30 g/l - które stanowią 56-65% białka całkowitego
• alfa1-globuliny - 2-5% białka całkowitego
• alfa2-globuliny - 7-13% białka całkowitego
• beta-globuliny - 8-15% białka całkowitego
• gamma-globuliny - 11-22% białka całkowitego

Proteinogram - wynik nieprawidłowy

Jeśli te wartości odbiegają od normy (które minimalnie różnią się od siebie w zależności od laboratorium), oznacza to, że w organizmie dzieje się coś niedobrego. Zaburzenia mogą wskazywać na choroby wątroby, zespół nerczycowy, jakiś stan zapalny, a nawet nowotwór. A dokładnie:

1. Albuminy są to białka produkowane przez wątrobę. Odpowiadają za utrzymywanie ciśnienia onkotycznego (ciśnienie onkotyczne to rodzaj ciśnienia osmotycznego wywieranego przez roztwór koloidalny białek obecnych w osoczu krwi) osocza i objętość krwi oraz za transport niektórych hormonów, leków, bilirubiny i kwasów tłuszczowych. Stanowią także źródło aminokwasów służących do syntezy innych białek. 
Zaburzenia w stężeniu albumin mogą oznaczać:

• wzrost – przeważnie wskazuje na odwodnienie
• spadek – choroby wątroby, niedożywienie, wrodzone defekty syntezy białek, utratę białek z moczem (a więc choroba nerek), płynami wysiękowymi do jam ciała, krwią, w przebiegu oparzeń, zaburzenia wchłaniania i trawienia (choroba jelit), nowotwory, nadczynność tarczycy, posocznicę.

2. Alfa1-globuliny dzielimy na:

• alfa1-antytrypsynę, odpowiedzialną m.in. za neutralizację enzymów trzustkowych

Spadek stężenia tego białka może spowodować np. przedłużającą się żółtaczkę noworodków lub może prowadzić do rozwoju rozedmy płuc. 
Wzrost stężenia tego białka może być spowodowany: ciążą, stanami zapalnymi, zażywaniem estrogenów, niedokrwistością z niedoboru żelaza.

• alfa1-kwaśną glikoproteinę

Wzrost jej stężenia występuje w przebiegu: przewlekłych stanów zapalnych, chorób stawów, zawału mięśnia sercowego
Spadek jej stężenia towarzyszy: utracie białka, ciąży, uszkodzeniu wątroby, wyniszczeniu i niedożywieniu.

• alfa-lipoproteinę (HDL)
• TBG - białko wiążące tyroksynę

Spadek stężenia tego białka może być przyczyną nadczynności tarczycy 

3. Alfa2-globuliny dzielimy na:

• alfa2-makroglobulinę - będącą markerem ostrego zapalenia trzustki
• haptoglobinę - zabezpieczającą nerki przed uszkadzającym działaniem hemoglobiny

Wzrost stężenia tego białka występuje w stanach zapalnych i przy uszkodzeniu tkanek.
Spadek stężenia tego białka występuje natomiast w przypadku masywnej hemolizy, chorobach wątroby oraz po krwawieniach

• cerulozplazminę – in. ferroksydaza, czyli białko transportujące miedź oraz odpowiedzialne za przyłączenie żelaza do transferyny

4. Beta-globuliny dzielimy na:

• transferynę – która transportuje żelazo do szpiku kostnego

Spadek stężenia tego białka - występuje w przebiegu: niedożywienia, uszkodzenia wątroby, zespołu nerczycowego, stanów zapalnych, chorób nowotworowych, chorób zapalnych jelit
Wzrost stężenia tego białka - towarzyszy przyjmowaniu estrogenów oraz niedoborowi żelaza

• beta-lipoproteinę (LDL)
• hemopeksynę – białko osocza krwi wiążące hem powstający w trakcie rozpadu hemoglobiny
• beta2-mikroglobulinę

5. Gamma-globuliny – tworzą w większości immunoglobuliny, czyli przeciwciała, które odgrywają istotną rolę w reakcji obronnej organizmu wobec wirusów, bakterii, pasożytów. Należą do nich wszystkie klasy przeciwciał: IgA, IgM, IgG, IgE, IgD.
Wzrost stężenia tego białka występuje przy:

• przewlekłych bakteryjnych i pasożytniczych stanach zapalnych
• reumatoidalnym zapaleniu stawów, marskości wątroby, przewlekłym zapaleniu wątroby
• szpiczaku mnogim, makroglobulinemi Waldenstroma
• sarkoidozie
• rozstrzeniach oskrzeli

Spadek stężenia tego białka występuje przy:

• wrodzonych defektach ich syntezy
• chorobach nowotworowych i przerzutach do kości
• stosowaniu leków immunosupresyjnych - glikokortykosteroidy, cyklofosfamid
• zespole nerczycowym
• chorobach zapalnych jelit

O autorze

Marta Uler

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, urodowej i psychologicznej. Z wykształcenia również dietoterapeutka. Jej zainteresowania to medycyna, ziołolecznictwo, joga, kuchnia wegetariańska i koty. Jestem mamą dwóch chłopców - 10-letniego i 6-miesięcznego.

Czytaj więcej artykułów tej autorki

Marta Uler