Próba Valsalvy - zwiększanie ciśnienia w jamie brzusznej

Próba Valsalvy pierwotnie była stosowana w celu oceny stanu ucha środkowego, jednak znalazła zastosowanie także w diagnozowania zaburzeń układu nerwowego, serca, a nawet żylaków powrózka nasiennego. W jakim jeszcze celu wykonuje się próbę Valsalvy? Na czym ona polega?

Spis treści

1. Próba Valsalvy a drożność trąbki słuchowej
2. Próba Valsalvy w kardiologii
3. Próba Valsalvy w neurologii
4. Próba Valsalvy a żylaki powrózka
5. Próba Valsalvy po wyrwaniu zęba

Próba Valsalvy (Valsalva maneuver) pierwotnie była stosowana w celu udrażniania trąbki słuchowej i wyrównania ciśnienia w jamie bębenkowej z ciśnieniem powietrza otaczającego.

Jednak obecnie próba Valsalvy ma szerokie zastosowanie w medycynie, m.in. w kardiologii, w badaniach nad układem autonomicznym, a także w medycynie lotniczej czy podczas nurkowania (jest wykorzystywana przez nurków i pasażerów samolotów w celu wyrównania ciśnienia w uchu środkowym).

Próba Valsalvy a drożność trąbki słuchowej

Dzięki próbie Valsalvy można ocenić drożność trąbki słuchowej. Pacjent wydmuchuje powietrze z płuc do nosa przy zamkniętych ustach i uciśniętych skrzydełkach nosa. Szmer powietrza, który przechodzi przez trąbkę słuchową, jest wysłuchiwany specjalnym przyrządem - tzw. nasłuchiwaczem - przez lekarza, który ocenia, czy są prawidłowe.

Próba Valsalvy w kardiologii

Próba Valsalvy w kardiologii polega na wykonaniu nasilonego wydechu (po uprzednio wykonanym maksymalnym wdechu) przy zamkniętej głośni, po wcześniejszym głębokim wdechu.

Można także silnie wydmuchać powietrza (po uprzednio wykonanym maksymalnym wdechu) przez ustnik połączony z manometrem i utrzymywaniu ciśnienia 40 mm Hg (bez przekraczania wartości 50 mm Hg) przez 10-30 s (przynajmniej 7 sekund). 

Manewr powoduje zwiększenie ciśnienia w klatce piersiowej i zmniejszenie rzutu serca. Lekarze oceniają pracę układu sercowo-naczyniowego - częstość pracy serca i ciśnienie tętnicze.

Próba Valsalvy jest pomocna w różnicowaniu szmerów wewnątrzsercowych, powstałych na skutek m.in.:

• niedomykalności zastawki trójdzielnej
• niedomykalność zastawki dwudzielnej
• stenozy aortalnej
• stanozy płucnej
• kardiomiopatii przerostowej

Znajduje także zastosowanie u chorych z zastoinową niewydolnością serca, z chorobą niedokrwienną serca.

Próba Valsalvy w neurologii

Próba Valsalvy może być wykorzystana także w celu wykrycia zaburzeń czynności autonomicznego układu nerwowego i oceny stopnia ich zaawansowania, np. w diagnostyce i monitorowaniu postępu autonomicznej neuropatii cukrzycowej, a także poalkoholowej neuropatii autonomicznej.

Jest również przydatna chorobach ośrodkowego układu nerwowego z zajęciem ośrodków autonomicznych (autonomiczny układ nerwowy to część układu nerwowego, która kontroluje i wpływa na czynności narządów wewnętrznych, w tym mięśni gładkich, mięśnia sercowego oraz gruczołów - łzowych, ślinowych, potowych).

Będą to takie choroby, jak choroba Parkinsona czy mnoga układowa atrofia.

Próba Valsalvy a żylaki powrózka

Próba Valsalvy w jamie brzusznej polega na napinaniu mięśni brzucha, tak samo jak podczas kaszlu. Ciśnienie w jamie brzusznej gwałtownie rośnie, co pozwala na zdiagnozowanie różnych dolegliwości, np.: żylaków powrózka nasiennego.

Następuje też niezależny od woli odruchowy skurcz zwieracza zewnętrznego odbytu, na podstawie którego można potwierdzić stresowe nietrzymanie kału (podczas kaszlu) oraz ocenić odruch hamowania odbytniczo-odbytowy.

Próba Valsalvy po wyrwaniu zęba

Próbę Valsalvy może być także wykonana po ekstrakcji (wyrwaniu) zęba szczęki. Dzięki temu lekarz może sprawdzić, czy nie nastąpiło otwarcie zatoki szczękowej.

Jeśli doszło do takiego stanu, słychać charakterystyczny świst bądź pojawiają się bąbelki krwi w zębodole. Jednak obecnie nie jest zalecana z powodu ryzyka wystąpienia odmy.

Monika Majewska