Polki wciąż się nie badają. Co może poprawić zgłaszalność na cytologię i mammografię?
Zbyt mało Polek regularnie bada się pod kątem raka piersi i szyjki macicy. Eksperci alarmują: obecne statystyki są dalekie od ideału. Na szczęście poprawa nie wymaga rewolucji, a jedynie wdrożenia prostych, skutecznych rozwiązań. Jakich? Od zaproszeń na badania po włączenie profilaktyki do medycyny pracy. Czy to wystarczy?
Dlaczego tak mało kobiet się bada?
Polska wciąż odstaje od europejskich standardów w profilaktyce raka piersi i szyjki macicy. Zaledwie 31,9 proc. Polek wykonuje mammografię, a tylko nieco ponad 11 proc. - cytologię.
Eksperci są jednak zgodni: poprawa tych statystyk nie wymaga rewolucyjnych zmian, a jedynie konsekwentnego wdrażania prostych, skutecznych narzędzi. Wysyłanie imiennych zaproszeń na badania przesiewowe lub włączenie profilaktyki do medycyny pracy to tylko niektóre z propozycji.
Fundacja OnkoCafe - Razem Lepiej zorganizowała debatę ekspercką, podczas której omawiano systemowe rozwiązania, mające na celu zwiększenie liczby kobiet regularnie poddających się badaniom profilaktycznym. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele różnych środowisk: od organizacji społecznych, przez Ministerstwo Zdrowia i NFZ, po instytuty naukowe.
Daleko nam do osiągnięcia progu przynajmniej 70 proc. badających się profilaktycznie kobiet, który stanowi warunek niezbędny do istotnego zmniejszenia umieralności z powodu obu nowotworów. Przez lata stawialiśmy pytanie: "dlaczego Polki się nie badają?". Dziś wiemy, że odpowiedzialność za tę kwestię spoczywa nie tylko na kobietach, lecz przede wszystkim na organizacji programów profilaktycznych i rozwiązaniach systemowych, które powinny ułatwiać zapisanie się na badania i niwelować przeszkody w korzystaniu z nich
- podkreśliła Anna Kupiecka, prezeska zarządu Fundacji OnkoCafe.
Przez lata utrwaliło się przekonanie, że Polki unikają cytologii, boją się mammografii i mają niewystarczającą wiedzę na temat zdrowia. Na szczęście, ta narracja ulega zmianie.
W zeszłym roku, podczas Dnia Profilaktyki zorganizowanego w Senacie RP, do bezpłatnych badań profilaktycznych ustawiła się długa kolejka kobiet pracujących w budynku parlamentu. To pokazuje, że w kwestii edukacji i budowania świadomości zdrowotnej nie jest tak źle: zdecydowanej poprawy wymaga dostępność do tych badań oraz efektywność kanałów komunikacji ze społeczeństwem
- zauważyła Dorota Korycińska, prezeska Ogólnopolskiej Federacji Onkologicznej (OFO).
Profilaktyka kluczem do sukcesu
Regularne badania profilaktyczne w przypadku raka piersi i raka szyjki macicy są niezwykle ważne, ponieważ nowotwory te, dzięki postępowi medycyny, można skutecznie leczyć.
Podczas debaty eksperci przedstawili konkretne metody, które mogłyby znacząco zwiększyć liczbę kobiet regularnie poddających się badaniom profilaktycznym. Wiele z tych rozwiązań nie wymaga dużych nakładów finansowych ani rewolucyjnych zmian.
Jednym z postulatów jest możliwość zapisania się na mammografię lub cytologię podczas wizyty u lekarza medycyny pracy. Ministerstwo Zdrowia wspominało o takim rozwiązaniu już na początku 2024 roku, ale do tej pory nie zostało ono wdrożone.
Pozytywną ewolucję przeszło samo środowisko lekarzy medycyny pracy, jeśli chodzi o ich stosunek do badań profilaktycznych. Kiedyś pacjenci przychodzili do nas "po pieczątkę", uważali tę wizytę za czystą formalność. Tymczasem wiemy, że generalnie istnieje w Polsce duży problem z regularnym badaniem swego zdrowia, stąd coraz częściej wykorzystujemy ten moment do nakłaniania pacjentek do profilaktyki
- powiedziała prof. dr hab. med. Jolanta Walusiak-Skorupa, dyrektorka Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi.
Wykorzystanie Internetowego Konta Pacjenta (IKP), powrót do imiennych zaproszeń na badania, informowanie o ich zasadności przez personel medyczny, masowa wysyłka SMS-ów z aktywnym linkiem do rejestracji - to kolejne narzędzia, które mogą pomóc w promocji pozytywnych postaw zdrowotnych.
Odbieramy pewne pozytywne sygnały, które mogą pomóc nam w walce o bezpieczeństwo i zdrowie kobiet: chociażby poszerzenie grupy wiekowej pacjentek kwalifikujących się do badań przesiewowych w ramach programu ogólnokrajowego
- dodała prezeska Fundacji OnkoCafe.
Plany Ministerstwa Zdrowia
W marcu 2025 roku do konsultacji publicznych trafił projekt rozporządzenia ministra zdrowia, który wprowadza program badań profilaktycznych „Moje zdrowie - bilans zdrowia osoby dorosłej”. Ma on zastąpić obecnie realizowaną „Profilaktykę 40 PLUS”.
Wszystkie wyniki badań będą raportowane do IKP i, za zgodą pacjenta, będą mieli do nich dostęp inni lekarze. Ministerstwo Zdrowia planuje wprowadzić program od maja 2025 r. i docelowo ma on uwzględniać m.in. umawianie pacjentek na badania w kierunku raka piersi czy szyjki macicy.
Kolejnym krokiem jest projekt nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych, który wprowadza system e-rejestracji wizyt.
Powinniśmy robić wszystko, aby powszechność tych badań była coraz lepsza. Narodowy Fundusz Zdrowia oferuje wiele narzędzi - wystarczy tylko po nie wyciągnąć rękę. Są to m.in.: Akademia NFZ, portal pacjent.gov.pl, portal diety.nfz.gov.pl, akcje mailingowe, placówki terenowe, środy z profilaktyką, kioski profilaktyczne. Ale jeśli coś nie funkcjonuje w zakresie wykorzystania wszystkich narzędzi, które Narodowy Fundusz Zdrowia daje, to znaczy, że być może powinniśmy zastanowić się nad kanałami komunikacji dla odbiorców, którzy powinni z tych narzędzi korzystać
- podkreślił Marek Augustyn, wiceprezes Narodowego Funduszu Zdrowia.
Polecany artykuł:
