Pletyzmografia: wskazania i przebieg badania

Pletyzmografia to metoda diagnostyczna, która opiera się na pomiarach zmian objętości badanej okolicy ciała, wynikających z krążenia krwi lub z ruchów oddechowych, jak to jest w przypadku klatki piersiowej. Na tej podstawie określa się przepływ krwi i ciśnienie w naczyniach tętniczych oraz żylnych albo parametry dotyczące procesu oddychania.

Pletyzmografia wykonywana jest w trzech obszarach ciała, czyli na kończynach dolnych (głównie podudzia), na kończynach górnych oraz na klatce piersiowej. Badanie wykonywane na kończynach dotyczy przepływów krwi, a w przypadku klatki piersiowej ocenia się wydolność oddechową płuc.

Pletyzmografia to badanie nieinwazyjne, bezbolesne, które pozwala ocenić stan obwodowego układu krążenia oraz układu oddechowego.

Spis treści:

1. Pletyzmografia - wskazania
2. Pletyzmografia - przygotowanie do badania
3. Pletyzmografia kończyn
4. Pletyzmografia płuc
5. Pletyzmografia - przeciwwskazania

Pletyzmografia - wskazania

Wskazaniem do przeprowadzenia badania jest podejrzenie lub występowanie objawów, które mogą wskazywać na zły stan naczyń obwodowych wynikający z takich jednostek chorobowych jak:

• zator
• miażdżyca
• zmiany towarzyszące cukrzycy
• zarostowe zapalenie tętnic
• powikłania po urazach naczyń lub zabiegach chirurgicznych
• niewydolność żył głębokich
• zapalenia żył
• niewydolność zastawek z refluksem żylnym

Wskazaniem do pletyzmografii płuc jest podejrzenie zmian obturacyjnych, odruchowego zwężenia oskrzelików, gruźlicy, włóknienia płuc lub przerzutów nowotworowych, które mogą wpływać na zmniejszenie pojemności płuc.

Pletyzmografia - przygotowanie do badania

Przed badaniem należy zrezygnować lub ograniczyć do minimum substancje, które mogą zaburzać krążenie krwi np. przez zwężenie naczyń lub ich rozszerzenie, podnosić ciśnienie czy zaburzać rytm serca. Dlatego rezygnujemy z picia kawy, mocnej herbaty, alkoholu oraz palenia papierosów.

Przed badaniem nie należy również spożywać zbyt obfitych posiłków, ponieważ wzrasta przepływ krwi przez podudzie i przez przedramię oraz zwiększają się parametry oceniane w badaniu, tj. pojemność żylna i maksymalny odpływ żylny.

Osoby przewlekle chore i stale przyjmujące leki np. rozrzedzające krew przed badaniem powinny ustalić z lekarzem prowadzącym, jaka dawka leku może być przyjęta lub też czy w dniu badania nie należy zażyć leków.

Pletyzmografia kończyn

Wykonuje się ją przy użyciu mankietów pneumatycznych, podobnych do tych, które wykorzystywane są do pomiaru ciśnienia tętniczego. Są one podłączane do precyzyjnego miernika, który rejestruje zmiany ciśnienia wywołane przez zmiany objętości (średnicy) kończyny.

Zmiany objętości kończyny wynikają z tego, że po skurczu serca, gdy fala krwi rozchodzi się do narządów obwodowych, zwiększa się wypełnienie tętnic krwią. Podobnie bada się jaka ilość krwi przepływa przez naczynia żylne.

Podstawową techniką badawczą jest pletyzmografia klasyczna, w której porównuje się przepływy krwi w badanej kończynie z przepływami w innej (górnej lub dolnej), uważanej za zdrową. Jeśli uzyskiwane wartości są podobne, wynik uważa się za prawidłowy. Duża różnica obserwowanych ciśnień wskazuje na upośledzenie krążenia tętniczego.

Pletyzmografia segmentalna polega na porównaniu ciśnień w poszczególnych odcinkach kończyny np. w górnej i dolnej części ramienia i na przedramieniu. Zbyt duże różnice ciśnienia pomiędzy miejscem bliższym sercu a bardziej odległym sugeruje, że tętnice nie pracują prawidłowo.

Pletyzmografia żył pozwala ocenić krążenia w kończynach dolnych. Badanie przeprowadza się wykorzystując rękaw pneumatyczny, który zakłada się na cała długość podudzia. Gdy rękaw uciska nogę zmienia się ciśnienie, a jego zmiany pozwalają ocenić natężenia przepływu krwi oraz stwierdzić, czy i w jakim stopniu dochodzi do wstecznego przepływu krwi w żyłach powierzchownych, czyli refluksu żylnego.

Inną metodą badania krążenia żylnego jest fotopletyzmografia. Podczas badania do skóry przykłada się specjalną sondę, która emituje fale podczerwone. W tkankach miękkich i skórze jest ono częściowo, odbijane, co rejestrują zlokalizowane w sondzie czujniki.

Jeśli promieniowanie trafia na powierzchowne naczynie krwionośne, jest pochłaniane przez erytrocyty, czyli krwinki czerwone. Maksymalne pochłanianie światła przez erytrocyty jest obserwowane, gdy pacjent siedzi lub stoi w bezruchu, ciśnienie tętnicze jest wysokie, a żyły są maksymalnie wypełnione napływającą krwią.

Gdy ciśnienie w żyłach spada, pochłanianie światła się zmniejsza. Zmiany natężenia powracających do urządzenia impulsów pozwalają na ocenę przepływów i zdiagnozowanie ewentualnego refluksu żylnego.

Pletyzmografia płuc

Badanie przeprowadza się w szczelnie zamkniętej komorze, która ma połączenia z czujnikami ciśnienia. Czujniki zapisują zmiany objętości klatki piersiowej, które są proporcjonalne do stopnia wypełnienia jej powietrzem. Aparat rejestruje także, jak długo trwają poszczególne fazy wdechu i wydechu. Przetworzone dane pozwalają lekarzowi oszacować stopień upośledzenia wentylacji płuc i ich wydolność oddechową.

Podczas badania nie należy wykonywać żadnych ruchów, ani nie napinać mięśni, ponieważ to może zakłócić przebieg badania i dać nieprawidłowy wynik. W zależności od typu wykonywanego badania pletyzmografii lekarz może poprosić o wstanie z leżanki i wykonanie odpowiednich ćwiczeń.

Po zakończeniu badania, które trwa ok. 30 minut, technik zdejmuje czujniki. Po badaniu należy powoli wstawać z kozetki, aby zapobiec zawrotom głowy. Najpierw należy usiąść i dopiero po chwili można wstać. Po zakończeniu badania lekarz poinformuje kiedy i gdzie można odebrać wyniki.

Pletyzmografia - przeciwwskazania

Badanie jest bezpieczne i można je przeprowadzić nawet u ciężko chorych ludzi. Jeżeli pacjent cierpi z powodu owrzodzeń (rozległych i głębokich) o wykonaniu badania decyduje lekarz.

O autorze

Anna Jarosz

Dziennikarka od ponad 40 lat zaangażowana w popularyzację edukacji zdrowotnej. Laureatka wielu konkursów dla dziennikarzy zajmujących się medycyną i zdrowiem. Otrzymała m. in. Nagrodę Zaufania „Złoty OTIS” w kategorii „Media i Zdrowie”, Wyróżnienie Św. Kamila przyznawane z okazji Światowego Dnia Chorego, dwukrotnie „Kryształowe Pióro” w ogólnopolskim konkursie dla dziennikarzy promujących zdrowie oraz wiele nagród i wyróżnień w konkursach na „Dziennikarza Medycznego Roku” organizowanego przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.

Czytaj więcej artykułów tego autora

Anna Jarosz