Morfologia i OB - badania krwi. Normy a wyniki morfologii

Podstawowe badania krwi to morfologia i OB. Stanowią punkt wyjścia w odróżnianiu człowieka zdrowego od chorego. Należy je robić przynajmniej raz w roku. Jakie są normy morfologii i OB? Jak interpretować wyniki?

Spis treści

1. Jak się przygotować do badania krwi? [#TOWIDEO]

Wyniki morfologii to wydruk komputerowy zawierający symbole badań krwi, obok ich wynik oraz często normy wskaźników, zazwyczaj w przedziale "od-d". Jeśli wynik mieści się w tych widełkach, to znaczy, że wszystko w porządku. Jeśli jest nieznacznie poniżej lub powyżej granic normy, to sygnał, ale jeszcze nie alarm. Za normę bowiem przyjęto średnią wyników analiz u 95 proc. ludzi zdrowych. Dla pewności warto powtórzyć badanie, podczas którego zdarzają się pewne nieprawidłowości (np. nie byliśmy na czczo lub zbyt długo przechowywano próbki krwi). Normy podawane przez poszczególne laboratoria mogą się nieco różnić. W nowoczesnych pracowniach np. obliczanie krwinek jest zautomatyzowane, w innych prowadzi się je tradycyjnie pod mikroskopem.

WBC - leukocyty (krwinki białe, białe ciałka)

Walczą z bakteriami, pasożytami, grzybami. Dzielą się na granulocyty, których jest najwięcej (GRANU), limfocyty (LYMPH) i monocyty (MONO). Jeśli w badaniu podano ich wartości, jest to morfologia z rozmazem, czyli procentowym udziałem krwinek białych.

• Norma: 4000-9000 w milimetrze sześciennym.
• Wartości podwyższone (leukocytoza) - nie zawsze są oznaką choroby. Zdarzają się u kobiet w ciąży i połogu, u noworodków, po znacznym wysiłku fizycznym, silnym stresie, przemarznięciu lub silnym nasłonecznieniu. Najczęściej świadczą o stanach zapalnych, zakażeniach bakteryjnych, grzybicach, zatruciach, chorobach wywołanych przez pasożyty, zawałach i ciężkich urazach. Mogą być następstwem ciężkich schorzeń układu krwionośnego, np. białaczki.
• Wartości obniżone (leukopenia) - występują w bardzo ciężkich zakażeniach (np. dur brzuszny), w niektórych zakażeniach wirusowych (odra, różyczka), po naświetlaniach RTG i chemioterapii, jako działania uboczne leków (pewnych antybiotyków, środków przeciwreumatycznych, sulfonamidów, piramidonu).

Jak się przygotować do badania krwi? [#TOWIDEO]

RBC – erytrocyty (krwinki czerwone, czerwone ciałka)

RBC – erytrocyty są przenośnikami tlenu dzięki hemoglobinie.

• Norma: kobiety 4–5,5 mln w milimetrze sześciennym, mężczyźni 4,5–6 mln.

HGB – hemoglobina

Wiąże tlen, a krwi nadaje czerwony kolor.

• Norma: 12–17 g/dl.

HCT – hematokryt

Oznacza procentową objętość masy krwinek czerwonych w pełnej krwi. Może wskazywać na jej nadmierne zagęszczenie lub rozrzedzenie.

• Norma: 35–52%.

Wartości podwyższone trzech powyższych składników wskazują na choroby serca (m.in. wady wrodzone), przewlekłe choroby płuc, nerek, niektóre nowotwory.

Wartości obniżone świadczą o anemii, do której mogą prowadzić rozmaite nieprawidłowości w organizmie. Trzeba wykonać dodatkowe badania.

PLT – płytki krwi (trombocyty, krwinki płytkowe)

Odgrywają ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi.

• Norma: 140000–400000 krwinek w milimetrze sześciennym. Wartości podwyższone występują w nowotworach szpiku kostnego, rozległych infekcjach, po usunięciu śledziony, niekiedy po porodach. Zbyt duża liczba płytek może prowadzić do zakrzepów naczyniowych (po krwotokach, udarach i operacjach chirurgicznych).Wartości obniżone mogą wystąpić po radio- i chemioterapii, w zakażeniach (odra, dur, mononukleoza), w chorobach śledziony, a także na skutek niedoborów witaminy B12 i kwasu foliowego. Zbyt mała liczba płytek prowadzi do krwawień.

OB czyli opad (opadanie krwinek czerwonych, odczyn Biernackiego, ESR - erythrocyte sedimentation rate)

Na podstawie OB lekarz nie może postawić konkretnej diagnozy. Jest to jedynie sygnał, że w organizmie toczy się proces zapalny, który trzeba zlokalizować.

• Norma (po 1 godzinie): kobiety 6–11 mm, po 50 roku życia do 30 mm; mężczyźni 3–8 mm, po 50 roku życia – do 20 mm.

Wartości podwyższone spotyka się w ciąży i po porodzie (wtedy nie świadczą o chorobie).Występują też w chorobach reumatycznych, procesach zapalnych, gruźlicy, niektórych chorobach wątroby,  w zawale serca. Bardzo podwyższone OB bywa w białaczkach i innych postaciach raka, niektórych chorobach nerek (zespół nerczycowy). Wartości obniżone zdarzają się rzadko, świadczą o nadkrwistości np. w czerwienicy prawdziwej.