Morfologia i OB - BADANIA KRWI, czyli co się mieści w kropli krwi

Podstawowe badania krwi to morfologia i OB. Stanowią punkt wyjścia w odróżnianiu człowieka zdrowego od chorego. Nazwa morfologia jest jak hasło z krzyżówki, to odpowiedź na pytanie: z czego składa się krew.

Spis treści

1. Badania krwi: morfologia, czyli z czego się składa krew
2. Badania krwi: OB - na tropie stanów zapalnych
3. Zobacz, jak przygotować się do pobierania krwi [WIDEO]

Jako wynik badań krwi otrzymujesz wydruk komputerowy zawierający symbole badań, obok ich wynik oraz często normy wskaźników, zazwyczaj w przedziale “od - do”. Jeśli wynik mieści się w tych widełkach, to znaczy, że wszystko w porządku. Jeśli jest nieznacznie poniżej lub powyżej granic normy, to sygnał, ale jeszcze nie alarm. Za normę bowiem przyjęto średnią wyników analiz u 95 proc. ludzi zdrowych. Osoba całkowicie zdrowa może mieć wyniki odbiegające od normy, bo taka jest jej indywidualna “uroda”. Dla pewności warto powtórzyć badanie, bo niekiedy mogą się podczas jego wykonywania zdarzyć się pewne nieprawidłowości (nie byłaś na czczo lub zbyt długo przechowywano próbki krwi).Normy podawane przez poszczególne laboratoria mogą się nieco różnić. To rezultat różnic w metodach oznaczania składników krwi. W nowoczesnych pracowniach np. obliczanie krwinek jest zautomatyzowane, w innych prowadzi się je tradycyjnie pod mikroskopem.Nie powinnaś sama oceniać, czy jesteś zdrowa, czy chora. Właściwie zinterpretować badanie krwi potrafi tylko lekarz, który rozpatruje łącznie różne wartości i umie wyciągnąć odpowiednie wnioski. Uwzględnia również wpływ takich czynników, jak wiek, płeć, sposób odżywiania, przyjmowane leki, wysiłek fizyczny, stres.

Co oznaczają symbole widniejące na wydruku komputerowym?

Badania krwi: morfologia, czyli z czego się składa krew

• WBC – leukocyty (krwinki białe, białe ciałka). Pełnią funkcję policji, walczą z bakteriami, pasożytami, grzybami. Dzielą się na granulocyty, których jest najwięcej (GRANU), limfocyty (LYMPH) i monocyty (MONO). Każdy rodzaj ma inne zadanie w systemie obronnym człowieka. Jeśli w badaniu podano ich wartości, jest to morfologia z rozmazem, czyli procentowym udziałem krwinek białych. Norma: 4000–9000 w milimetrze sześciennym. Wartości podwyższone (leukocytoza) nie zawsze są oznaką choroby. Zdarzają się u kobiet w ciąży i połogu, u noworodków, po znacznym wysiłku fizycznym, silnym stresie, przemarznięciu lub silnym nasłonecznieniu. Najczęściej świadczą o stanach zapalnych, zakażeniach bakteryjnych, grzybicach, zatruciach, chorobach wywołanych przez pasożyty, zawałach i ciężkich urazach. Mogą być następstwem ciężkich schorzeń układu krwionośnego, np. w białaczce. Wartości obniżone (leukopenia) występują w bardzo ciężkich zakażeniach (np. dur brzuszny), w niektórych zakażeniach wirusowych (odra, różyczka), po naświetlaniach rentgenowskich i chemioterapii nowotworowej lub jako działania uboczne leków (pewnych antybiotyków, środków przeciwreumatycznych, sulfonamidów, piramidonu).
• RBC – erytrocyty (krwinki czerwone, czerwone ciałka). Są przenośnikami tlenu dzięki hemoglobinie. Norma: kobiety 4–5,5 mln w milimetrze sześciennym, mężczyźni 4,5–6 mln.
• HGB – hemoglobina. Wiąże tlen, a krwi nadaje czerwony kolor. Norma: 12–17 g/dl.
• HCT – hematokryt. Oznacza procentową objętość masy krwinek czerwonych w pełnej krwi. Może wskazywać na jej nadmierne zagęszczenie lub rozrzedzenie. Norma: 35–52%. Wartości podwyższone tych trzech składników wskazują na choroby serca (m.in. wady wrodzone), przewlekłe choroby płuc, nerek, niektóre nowotwory. Wartości obniżone świadczą o anemii, do której mogą prowadzić rozmaite nieprawidłowości w organizmie. Trzeba wykonać dodatkowe badania.
• MCV, MCH, MCHC – wskaźniki dotyczące krwinek czerwonych. Określona ilość pomaga ustalić przyczynę niedokrwistości (np. wskazuje na anemię lub krwawienie wewnętrzne).
• MCV – średnia objętość krwinki czerwonej. Norma: 82–94 fl (femtolitr, ułamek litra).
• MCH – średnia zawartość hemoglobiny w krwince czerwonej. Norma: 28–36 pg (pikogram, ułamek grama).
• MCHC – średnie stężenie hemoglobiny. Norma: 32–36 g/dl.
• PLT – płytki krwi (trombocyty, krwinki płytkowe). Odgrywają ważną rolę w procesie krzepnięcia krwi. Norma: 140000–400000 krwinek w milimetrze sześciennym. Wartości podwyższone występują w nowotworowych chorobach szpiku kostnego, rozległych infekcjach, po usunięciu śledziony, niekiedy po porodach. Zbyt duża liczba płytek może prowadzić do zakrzepów naczyniowych (po krwotokach, udarach i operacjach chirurgicznych).Wartości obniżone mogą wystąpić po radio- i chemioterapii, w zakażeniach (odra, dury, mononukleoza), w chorobach śledziony, a także na skutek niedoborów witaminy B12 i kwasu foliowego. Zbyt mała liczba płytek prowadzi do krwawień.

Badania krwi: OB - na tropie stanów zapalnych

• OB, czyli opad (opadanie krwinek czerwonych, odczyn Biernackiego). Na podstawie OB lekarz nie może postawić konkretnej diagnozy. Jest to jedynie sygnał, że w organizmie toczy się proces zapalny, który trzeba zlokalizować. Próbkę krwi umieszcza się w skalowanej probówce ustawionej w pozycji pionowej. Po godzinie odczytuje się wysokość osadu krwinek na dnie probówki. Norma (po 1 godzinie): kobiety 6–11 mm, po 50 roku życia do 30 mm; mężczyźni 3–8 mm, po 50 roku życia – do 20 mm. Wartości podwyższone spotyka się w ciąży i po porodzie (wtedy nie świadczą o chorobie). Występują też w chorobach reumatycznych, procesach zapalnych, gruźlicy, niektórych chorobach wątroby, a nawet w zawale serca. Bardzo podwyższone OB bywa w białaczkach i innych postaciach raka, niektórych chorobach nerek (zespół nerczycowy). Wartości obniżone zdarzają się rzadko, świadczą o nadkrwistości np. w czerwienicy prawdziwej.
• CRP, czyli białko C-reaktywne, tzw. białko ostrej fazy. Jest coraz częściej badane, bo powstaje w wątrobie, zanim jeszcze nastąpi podwyższenie OB. Informuje o istnieniu i rozmiarze stanu zapalnego i martwicy tkanek. W ciężkich zakażeniach stężenie CRP może wzrosnąć tysiąckrotnie w ciągu dnia. Po odpowiednim leczeniu obniża się stosunkowo szybko. Może być wskaźnikiem skuteczności leczenia. Prawidłowa wartość CRP wyklucza ostrą, uogólnioną infekcję bakteryjnej. W okresach remisji (cofnięcia się) choroby przewlekłej stężenie CRP nie zwiększa się. Norma: do 10 mg/l. Wartości podwyższone: 10-100 mg/l występują w lekkich zakażeniach bakteryjnych (np. zapaleniu oskrzeli, pęcherza moczowego), ciężkich zakażeniach wirusowych, chorobach reumatycznych i w gruźlicy, po operacjach, urazach, zawale serca. Stężenie CRP powyżej 100 mg/l występuje w ciężkich zakażeniach bakteryjnych, po ciężkich operacjach, w zakrzepicy głębokich żył podudzi, w ostrej fazie schorzeń reumatycznych.

Zobacz, jak przygotować się do pobierania krwi [WIDEO]