KLIRENS KREATYNINY (GFR) - badanie wykrywające choroby nerek

Klirens kreatyniny to badanie, którego celem jest określenie zdolności filtracji nerkowej (klirens, badanie GFR), czyli zdolności nerek do wydalania kreatyniny wraz z moczem w określonym czasie, a co za tym idzie - ocena ich funkcjonowania. Niewłaściwy poziom kreatyniny zwykle jednoznacznie wskazuje na choroby nerek, dlatego jest to podstawowe badanie, które wykonuje się przy podejrzeniu ich dysfunkcji. Na czym polega klirens kreatyniny i jak interpretować wyniki?

Spis treści

1. Klirens kreatyniny - wskazania do badania
2. Klirens kreatyniny - na czym polega badanie?
3. Klirens kreatyniny - interpretacja wyników badań

Klirens kreatyniny to badanie, którego celem jest określenie zdolności nerek do oczyszczania krwi (fachowo wartości przesączania kłębuszkowego - GFR) z kreatyniny w ciągu doby, poprzez obliczenie stosunku stężenia kreatyniny we krwi do jej stężenia w moczu. W ten sposób można ocenić, czy nerki funkcjonują prawidłowo.

Kreatynina jest produktem przemiany kreatyny - białka, które jest składnikiem komórek mięśniowych. Jej stężenie zależy od wieku (większe będzie u osób młodszych niż u starszych), ilości wody w przestrzeni pozakomórkowej, masy mięśniowej (większy będzie u mężczyzn niż u kobiet i dzieci) i ilości zjadanego mięsa (im więcej go w diecie, tym wyższy poziom kreatyniny). Codziennie ok. 1-2 proc. kreatyny jest przekształcane w kreatyninę, która dostaje się do krwi, a następnie zostaje przefiltrowana przez kłębuszki nerkowe i wydalona wraz z moczem. W przypadku znacznego ograniczenia filtracji nerkowej obserwuje się przekroczenie norm dla stężenia kreatyniny we krwi i obniżenie wartości GFR.

Klirens kreatyniny - wskazania do badania

Wskazaniem do badania GFR jest podejrzenie niewydolności nerek. W związku z tym do lekarza po skierowanie powinny się zgłosić osoby, którym dokuczają obrzęki, szczególnie wokół oczu, na twarzy i na nadgarstkach, a także osoby, które oddają pieniący się lub ciemny mocz albo zauważyły zmniejszenie objętości wydalanego moczu i dodatkowo mają problem z jego oddawaniem (np. z powodu uczucia pieczenia). Są to bowiem najczęstsze objawy zaburzenia funkcji nerek.

Wskazaniem do badania jest także konieczność zastosowania leków, których dawkę należy dostosować do wielkości filtracji kłębkowej.

Klirens kreatyniny - na czym polega badanie?

Badanie polega na pobraniu krwi i oddawaniu moczu powstającego w ciągu 24 godzin, począwszy od drugiej mikcji w dniu poprzedzającym badanie (pierwszą porcję moczu należy oddać normalnie do toalety), a skończywszy na pierwszej w dniu badania. Dobowa (24-godzinna) zbiórka moczu jest konieczna, ponieważ ilość kreatyniny w moczu waha się w ciągu dnia. Zbierając wszystkie próbki moczu, można ocenić średnie stężenie kreatyniny w ciągu całej doby, co jest lepszym wyznacznikiem funkcji nerek. Wyniki badania są nieważne, jeżeli zbiórka moczu nie jest kompletna.

Klirens kreatyniny - interpretacja wyników badań

Obniżony klirens kreatyniny może wystąpić w przypadku zmniejszenia dopływu krwi do nerek, zastoinowej niewydolności serca, niedrożności w obrębie nerki, ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek i infekcji dróg moczowych.

Podwyższony klirens kreatyniny może występować podczas ciąży, ćwiczeń fizycznych oraz u osób spożywających dużo mięsa.

Warto wiedzieć, że stężenie kreatyniny mogą obniżyć niektóre leki, takie jak antybiotyki (np. aminoglikozydy i efalosporyny), cymetydyna, cisplatyna (lek stosowany w chemioterapii). Z kolei środki odwadniające (diuretyki) mogą podwyższyć wynik tego badania.

Monika Majewska