Ciało do przeglądu. Najważniejsze badania, które warto robić raz do roku

Zwykle odkładamy je na później - mimo, że zajmują ledwie chwilę, a robione regularnie mogą nawet uratować życie. Badania profilaktyczne, bo o nich mowa, warto robić systematycznie, bo to daje gwarancję, że nie przeoczymy żadnych niepokojących zmian. Które z nich każdy z nas powinien robić raz do roku?

Spis treści

1. Badania laboratoryjne
2. Badania u specjalisty
3. Badania obrazowe

Badania profilaktyczne to temat, o którym większość z nas zwykle nie pamięta. A nawet jeśli pamiętamy - to wiedzę o tym, że są konieczne i często ratują życie, umożliwiając wczesne wykrycie groźnych chorób - spychamy gdzieś w głąb podświadomości, tłumacząc sobie, że przecież nie mamy w tej chwili na to czasu.

Prawda jest jednak taka, że przy dobrej organizacji tego czasu wcale nie potrzeba aż tak dużo: wiele z nich można zrobić podczas jednej wizyty w przychodni. Taki przegląd stanu ciała warto wykonywać co roku o tej samej porze - na przykład w ramach noworocznych postanowień lub wiosną, kiedy najbardziej jesteśmy zmobilizowani, by o siebie zadbać.

Badania laboratoryjne

Badania te ze skierowaniem od lekarza rodzinnego są bezpłatne - a prywatnie również nie kosztują majątku. Najważniejsze są:

• Morfologia z rozmazem, OB, badanie ogólne moczu. Prywatnie koszt morfologi z rozmazem ok. 15 zł, badanie ogólne moczu ok. 10 zł.
• Oznaczenie poziomu glukozy we krwi - jej poziom oznacza stopień ryzyka wystąpienia cukrzycy. Prywatnie koszt ok. 10 zł.
• Lipidogram – oznaczenie poziomu frakcji cholesterolu i trójglicerydów we krwi; pomaga w ocenie ryzyka miażdżycy oraz chorób wątroby i trzustki. Prywatnie koszt ok. 26 zł.
• TSH – pozwoli określi poziom hormonów tarczycy w osoczu krwi, co pomaga monitorować pracę tego narządu, a także gospodarkę hormonalną organizmu. Prywatnie koszt ok. 20 zł.
• Krew w kale – wykonuje się je po to, by by wykryć nieprawidłowości w jelitach, m.in. nowotwór jelita grubego. Przed ukończeniem 40. roku życia powinny je robić co roku osoby z grupy podwyższonego ryzyka. Po 40. roku życia wskazane są każdemu. Prywatnie koszt ok. 25 zł.
• PSA (ang. Prostate Specific Antygen) – badanie, które powinni robić mężczyźni: określa poziom we krwi białka, które wytwarzają wyłącznie komórki prostaty, co ułatwia diagnozę wczesnego raka prostaty. Prywatnie koszt 35–60 zł.

Badania u specjalisty

Niektóre badania można wykonać wyłącznie u lekarza specjalisty. Pamiętaj, że by je wykonać w ramach NFZ, w wielu przypadkach konieczne jest skierowanie na wizytę do specjalisty od lekarza rodzinnego - a następnie skierowanie na badanie już od specjalisty. 

• Pomiar ciśnienia tętniczego. Takie badanie powinien zrobić ci lekarz podczas każdej wizyty w przychodni. Można je również zrobić prywatnie, koszt ok. 5 zł
• Przegląd stanu zębów. Najlepiej go robić częściej niż raz w roku, jednak w ramach NZF przysługuje jedna wizyta przeglądowa w roku (i ewentualne usunięcie kamienia nazębnego). Do dentysty w ramach NFZ nie potrzebujesz skierowania. Prywatnie koszt przeglądu to w zależności od gabinetu od 40 do 60 zł (wiele placówek robi je bezpłatnie). 
• Kontrola wzroku – pozwala ocenić nie tylko stan wzroku ale także ryzyko chorób, które grożą jego utratą, np. zaćmy czy jaskry. Prywatnie taka wizyta kosztuje ok. 100-150 zł.
• Kontrola znamion u dermatologa - pozwala ocenić ich stan oraz ryzyko rozwoju czerniaka. Prywatnie kosztuje ok. 100 zł.
• Cytologia - badanie, podczas którego badane są komórki nabłonka szyjki macicy w kierunku stanów zapalnych i zmian nowotworowych. Materiał do badania pobierany jest w trakcie wizyty u ginekologa. Prywatnie kosztuje ok. 60 zł.

Badania obrazowe

Pozwalają ocenić stan tkanek i narządów wewnętrznych, wskazać zagrożenie zawałem lub zmiany nowotworowe. Bezpłatnie można je wykonać ze skierowaniem od lekarza.

• USG jamy brzusznej - pokazuje stan narządów takich jak nerki, pęcherz, trzustka, wątroba, pęcherzyk żółciowy. Osoby po 50 roku życia powinny robić je co 1-2 lata, młodsze mogą raz na 5 lat. Prywatnie koszt badania to ok. 150 zł. 
• USG piersi - pozwala wykryć zmiany nowotworowe w piersiach. Skierowanie na to badanie może wypisać lekarz ginekolog albo lekarz onkolog. Prywatnie kosztuje ok. 150 zł.
• EKG serca spoczynkowe. Pokazuje, czy serce pracuje prawidłowo, z jego pomocą lekarz może ocenić zagrożenie zawałem. Prywatnie kosztuje ok. 30 zł. 
• RTG klatki piersiowej - pozwala wcześnie wykryć zmiany w płucach. Jeśli palisz, po 40. roku życia warto robić je co roku (wcześniej można co 2–3 lata). Nie jest to jednak badanie, które wykonuje się rutynowo: ze względu na rakotwórcze działanie promieniowania X lekarz wydający skierowanie musi uzasadnić potrzebę badania. Prywatnie kosztuje 30-50 zł, ale i w tym wypadku niezbędne jest skierowanie. 

Katarzyna Hubicz