CHOLESTEROL - jakie są NORMY cholesterolu?

Poziom cholesterolu we krwi zależy od wielu czynników - diety, aktywności fizycznej, ogólnego stanu zdrowia. Normy cholesterolu zaś powinno się odnosić do kondycji konkretnej osoby.

Spis treści

1. Normy cholesterolu - frakcje LDL i HDL
2. Wysoki poziom cholesterolu - porady ekspertów

Normy cholesterolu są różne w różnych krajach, np. w USA są o 100 jednostek wyższe niż w Polsce, a co ciekawe w niektórych państwach w ogóle ich się nie stosuje. W Polsce stężenie cholesterolu całkowitego we krwi na poziomie 200 mg/dl uznaje się za prawidłowe u osób zupełnie zdrowych i młodych. Jednak bezpieczniejsze  dla naszego zdrowia jest stężenie nieprzekraczające 190 mg/dl. Dotyczy to zwłaszcza osób chorych lub zagrożonych schorzeniami układu krążenia - im poziom cholesterolu całkowitego niższy, tym lepiej.

Normy cholesterolu - frakcje LDL i HDL

• Ważne są stężenia frakcji cholesterolu - LDL i HDL. U osoby zdrowej, u której nie występują dodatkowe czynniki ryzyka, np. w postaci palenia papierosów, nadwagi, spożywania dużych ilości tłuszczów zwierzęcych - za normę można przyjąć LDL na poziomie 130 mg/dl. Ale już u pacjentów po zawale, udarze, cierpiących na chorobę niedokrwienną serca powinien być znacznie niższy niż 100 mg/dl, natomiast u chorych na cukrzycę - nie przekraczać 70 mg/dl.

• HDL, zwany powszechnie dobrym cholesterolem, jest niezwykle ważny dla naszego organizmu. Zdrowi mężczyźni powinni go mieć więcej niż 40 mg/dl, a kobiety więcej niż 50 mg/dl. Ale już u osób cierpiących na schorzenia układu krążenia jego stężenie we krwi musi przekraczać 60 mg/dl. Im więcej, tym lepiej, ponieważ to HDL „wymiata” z krwi zły cholesterol. Zatem im jest go więcej, tym więcej złego cholesterolu zostanie unieszkodliwione. Tylko przy dużym stężeniu HDL tętnice zaopatrujące serce i mózg w krew i tlen będą działały niezawodnie.

• Osoby, które mają wysoki (powyżej 60 mg/dl) poziom HDL, uważa się za długowieczne, ponieważ średnio żyją one o 5–7 lat dłużej niż ci, którzy mają tzw. normalny poziom tej frakcji cholesterolu. Najskuteczniejszą formą walki z nadmiarem LDL jest ruch. To nie slogan, ale udowodniona wieloma badaniami prawda. Im więcej się gimnastykujemy, tym lepiej.

• Drugim sprzymierzeńcem w walce o obniżenie poziomu cholesterolu całkowitego i frakcji LDL jest dieta niskotłuszczowa. Jeżeli dzięki diecie uda się obniżyć o 10 proc. wartości LDL i cholesterolu całkowitego, istotnie zmniejsza się ryzyko chorób układu krążenia. Jest o co zabiegać, bo u 40-latków ryzyko to obniża się o 54 proc., u 50-latków o 39 proc., a u 60-latków o 27 proc.

• Wartości podawane na wydrukach badań, czyli te uznawane za referencyjne (normowe), mają jedynie wartość szacunkową. Dlatego ich samodzielne interpretowanie nie jest dobrym pomysłem.

Zobacz galerię 7 zdjęć

Wysoki poziom cholesterolu - porady ekspertów

• Bardzo wysoki cholesterol i podejrzenie zawału

Niedawno byłam w szpitalu z podejrzeniem zawału serca. Piekło mnie w klatce piersiowej, ale wszystkie badania "sercowe" wyszły bardzo dobrze. Mam natomiast bardzo podwyższony cholesterol, wysokie ciśnienie i niski cukier. Co może być tego przyczyną? Czy może to być na tle nerwowym? Jestem szczupłą, aktywną pięćdziesięciolatką. Biorę leki, nadal piecze mnie w klatce piersiowej. Jak obniżyć cholesterol?

Odpowiada Krystyna Knyplinternista, hipertensjolog, redaktor naczelna "Gazety dla Lekarzy"

Podwyższony poziom cholesterolu związany jest na ogół ze stosowaniem niewłaściwej diety. Inne okoliczności wpływające na poziom cholesterolu to wiek, czynniki genetyczne. Dieta odgrywa bardzo dużo rolę, bowiem poprzez jej modyfikację możemy wpływać na poziom cholesterolu. Wskazane jest, aby wyeliminowała Pani wszystkie potrawy zawierające tłuszcz, także słodycze (jest w nich tzw. tłuszcz cukierniczy – bardzo niekorzystnie oddziaływujący na cholesterol), tłuste żółte sery, wędliny zawierające tłuszcz. Wskazane potrawy wyłącznie gotowane, warzywa, owoce, chude mleko. Należy też ograniczyć objętość zjadanych porcji. Kto chce mieć prawidłowy cholesterol, nie powinien nigdy odczuwać uczucia przejedzenia lub najedzenia do syta. Ważne jest też leczenie nadciśnienia tętniczego, bowiem to ono dodatkowo nasila dolegliwości ze strony serca. Ważne są kontrolne domowe pomiary ciśnienia krwi – zwłaszcza rano po obudzeniu się i oddaniu moczu. Jeżeli wartości poranne ciśnienia są powyżej 130/80 mmHg może być konieczne bardziej intensywne leczenie nadciśnienia – wiele osób wymaga 2-3 leków aby doprowadzić ciśnienie do normy.

• Podwyższony poziom cholesterolu w ciąży

Mam 26 lat, obecnie jestem w 20 tygodniu ciąży, jest to moja druga ciąża. Moim problemem jest wysoki poziom cholesterolu całkowitego w drugim miesiącu ciąży. Wynik wynosił 180 w 18 tyg, 275 w 19 tyg ciąży, 345 i ciągle rośnie, boję się wykonać kolejnego badania. Dodatkowo mam problemy ze skórą na brzuchu oraz nogach, mam czerwone plamy, które okropnie swędzą, mam je już ok. 3 miesięcy. Dermatolog stwierdził, że to AZS, lecz po sterydach i nawilżeniu skóry, nic się nie zmienia, ciągle jest to uporczywy dla mnie problem. Czy takie skoki poziomu cholesterolu mogą mieć związek z ciążą? Spożywam bardzo mało produktów smażonych, tłustego mięsa, od czasu do czasu zjem coś słodkiego, tak jak przed ciążą. Trójglicerydy i cholesterol LDL mam w normie, tylko całkowity i HDL podwyższony.

Odpowiada Barbara GrzechocińskaAdiunkt Katedry i Kliniki Położnictwa i Ginekologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Przyjmuje prywatnie w Warszawie przy ul. Krasińskiego 16 m 50 (zapisy codziennie w godzinach 8-20).

Podwyższony cholesterol jest fizjologią podczas ciąży. Nie ma potrzeby powtarzać tego badania. Radzę powtórnie zgłosić się do dermatologa i powiedzieć o braku skuteczności dotychczasowego leczenia.

• Jak poradzić sobie z wysokim cholesterolem?

Mój mąż ma bardzo wysoki cholesterol, mianowicie ten całkowity ma 320, a zły 831. Jaką dietę ma zastosować? Ma 43 lata, waży 110 kg i ma 178 wzrostu.

Odpowiada Agnieszka ŚlusarskaWłaścicielka Poradni Dietetycznej 4LINE, główny dietetyk w Klinice Chirurgii Plastycznej dra A. Sankowskiego, tel.: 502 501 596, www.4line.pl

Mąż przede wszystkim powinien zredukować wagę. Spadek masy ciała spowoduje obniżenie poziomu cholesterolu. Ważne też, aby usunął z diety tłuszcze utwardzane, tłuszcz trans oraz nadmiar tłuszczy nasyconych. Przede wszystkim poddane obróbce termicznej w wysokiej temperaturze mięso, mięso smażone na olejach roślinnych, nieprzeznaczonych do smażenia lub z dużą zawartością wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, np. olej słonecznikowy, tłuste wędliny, kiełbasy, sery pleśniowe, żółte itp.

Warto zadbać o większy udział ryb, strączków, orzechów, pestek, oliwy z oliwek. Niezmiernie ważne są też warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste jako źródło błonnika. Należy natomiast wyeliminować cukry proste w postaci słodyczy, batonów, czekolad, ciast, pieczywa cukierniczego.

• Wysoki cholesterol - wystarczy dieta czy konieczne są leki?

Mam 56 lat, ważę 60 kg i mam wysoki cholesterol całkowity 274 , HDL 44,6 , LDL 205. Nie działa żadna stosowana dieta dotychczasowa (wyniki powtarzałam dwukrotnie). Proszę o informację, czy jest sposób na ustalenie przyczyny takiego stanu i czy tylko farmakologicznie można go obniżać biorąc do końca tabletki. Biorę OMEGA-3, nie jem mięsa, masła itd.

Odpowiada Krystyna KnyplInternista, hipertensjolog, redaktor naczelna "Gazety dla Lekarzy"

Najczęstsza przyczyna nieskuteczności diety jest jej nieprzestrzeganie. Wprowadzenie kilku wyrzeczeń typu „ nie jem masła” niej jest jednoznaczne z wprowadzeniem diety pozwalającej na obniżenie cholesterolu. Z mojego doświadczenia wynika, że są dwa najczęstsze błędy w przekroczeniach dietetycznych – jest to podjadanie małych porcji nieodpowiedniego pożywienia pomiędzy posiłkami oraz jedzenie słodyczy. Klasycznym przykładem są różnego rodzaju batony czekoladowe – wydają się dla wielu osób „niewinna przekąską”, reklamowaną jako coś godnego naszej uwagi w wielu programach telewizyjnych czy gazetach. Tymczasem w czekoladach, batonach i innych tego rodzaju przegryzkach jest tłuszcz cukierniczy, który w bardzo niekorzystny sposób wpływa na stężenie cholesterolu. Druga sprawa to jajka i wszystkie pokarmy do wytworzenia których jajka były użyte. I trzecia to sosy, śmietany, śmietanki oraz lody. Jeśli wyeliminuje pani te pokarmy w 100% to poziom cholesterolu powinien obniżyć się. Zdarza się, że są przypadki tzw. dietooporne – ale jest to nie więcej niż 10 -20% wszystkich osób z podwyższonym cholesterolem. Leczenie dietetyczne można prowadzić do 6 miesięcy, jeżeli po tym okresie cholesterol nie obniży się zwykle jest wdrażana farmakoterapia.

Anna Jarosz

Konsultacja: Małgorzata Żuławnik