Biopsja fuzyjna – innowacyjna forma diagnostyki raka prostaty

Biopsja fuzyjna gruczołu krokowego to nowość w diagnostyce raka prostaty. Biopsja fuzyjna łączy tradycyjną formę biopsji gruboigłowej wykonywanej standardowo pod obrazem USG wraz z rezonansem magnetycznym, który zdecydowanie lepiej uwidacznia zmiany nowotworowe istotne klinicznie. Jak przebiega biopsja fuzyjna prostaty? Jakie niesie korzyści dla pacjenta i jak przebiega?

Biopsja fuzyjna gruczołu krokowego pozwala na wczesne rozpoznanie nowotworu i rozpoczęcie leczenia, ponieważ zmniejsza ryzyko przeoczenia zmiany. Pozwala również na zmniejszenie ilości pobieranych wycinków. Poza tym dzięki niej unikamy niepotrzebnych, dodatkowych biopsji niecelowanych, które są uciążliwe dla pacjenta i obarczają go pewnymi powikłaniami. Należy bowiem wiedzieć, że duża liczba przeprowadzanych badań tego typu może przejściowo powodować krwiomocz, hematospermię (obecność krwi w nasieniu) czy też krwawienie z odbytu.

Spis treści

1. Biopsja gruczołu krokowego - wskazania
2. Standardowa biopsja gruboigłowa prostaty
3. Biopsja prostaty a rezonans magnetyczny
4. Biopsja fuzyjna prostaty

Biopsja gruczołu krokowego - wskazania

Podejrzenie raka gruczołu krokowego następuje w przypadku występowania wysokich wartości PSA (antygen specyficzny gruczołu krokowego), niepokojącego wyniku badania per rectum, czy też wykrycia podejrzanych zmian o charakterze nowotworowym w USG przezodbytniczym lub rezonansie magnetycznym prostaty. Aby potwierdzić diagnozę, niezbędne jest wykonanie biopsji gruboigłowej.

- Biopsja prostaty jest podstawą do rozpoczęcia leczenia w przypadku nowotworu gruczołu krokowego. Jedynym sposobem potwierdzenia występowania raka stercza jest pobranie próbek z tego gruczołu i odbywa się to zawsze przy pomocy biopsji gruboigłowej. Inne rodzaje biopsji np. płynna są testami diagnostycznymi oceniającymi procentowo, jakie jest ryzyko wystąpienia choroby złośliwej, natomiast na pewno jej nie potwierdzają w stu procentach i na ich podstawie nie możemy wykonywać takich operacji jak prostatektomia radykalna w raku gruczołu krokowego – tłumaczy dr n. med. Przemysław Dudek, urolog krakowskiego SCM clinic.

Standardowa biopsja gruboigłowa prostaty

Wbrew niepokojącej nazwie, średnica igieł używanych w biopsji gruboigłowej wynosi ok. 1 mm. Przy jej pomocy pobiera się niewielkie fragmenty tkanki (wałeczki) gruczołu krokowego, które następnie utrwala się i przesyła do zakładu patomorfologii, gdzie są oceniane przez histopatologa.

Materiał może być pobierany dwojako:

• przezodbytniczo pod kontrolą USG w znieczuleniu miejscowym lub w krótkim znieczuleniu dożylnym
• albo przezkroczowo w znieczuleniu ogólnym.

Niestety, nie zawsze w wyniku standardowo przeprowadzonej biopsji udaje się uzyskać materiał potwierdzający lub wykluczający chorobę. Np. w przypadku wczesnego stadium nowotworu, kiedy ognisko raka jest nieduże, biopsja pod kontrolą USG może być fałszywie ujemna, ponieważ ok. siedemdziesiąt procent guzów prostaty nie jest widocznych w tego typu obrazie. Celujemy więc trochę na oślep mimo, że pobierane jest ok. 10 wałeczków tkankowych do badania histopatologicznego.

Część pacjentów musi więc mieć wykonywane to badanie kilkukrotnie, gdy wynik ich biopsji pod kontrolą USG jest ujemny, a jednocześnie wszystkie inne badania jak np. podwyższony pomiar PSA, nadal wskazują, że ryzyko zachorowania jest duże. Oznacza to, że ognisko raka mogło zostać pominięte przez igłę biopsyjną.

Biopsja prostaty a rezonans magnetyczny

Europejskie Towarzystwo Urologiczne zaleca, aby przed biopsją, już nawet pierwszą, wykonać również rezonans magnetyczny gruczołu krokowego. Badanie to bardzo dobrze wykrywa podejrzane tkanki. Szacuje się, że przy jego pomocy jesteśmy w stanie uwidocznić, aż ok. osiemdziesiąt pięć procent złośliwych nowotworów prostaty, choć jednocześnie trzeba stanowczo podkreślić, że sam rezonans nie jest metodą rozpoznawania raka, a jedynie oceny gruczołu krokowego.

Badanie to należy wykonać po uzyskaniu wyników PSA oraz po badaniu przezodbytniczym, a przed biopsją. Taka kolejność ma znaczenie! – Biopsja zaburza strukturę tkanki w gruczole krokowym, co utrudnia potem pracę radiologom wykonującym rezonans wieloparametryczny. Nie mogą oni po niej dobrze ocenić zmian.

Dlatego rezonans powinien być wykonany w pierwszej kolejności, oczywiście na odpowiednim urządzeniu i przez dobrego specjalistę, który potrafi prawidłowo mapować zmiany i je opisać. Wówczas takie badanie jest bardzo przydatnym wskazaniem dla urologa i na jego podstawie lekarz może skierować pacjenta na biopsję – wyjaśnia dr n. med. Przemysław Dudek.

Biopsja fuzyjna prostaty

Nowością w diagnostyce raka prostaty jest biopsja fuzyjna gruczołu krokowego, która łączy tradycyjną formę biopsji gruboigłowej wykonywanej standardowo pod obrazem USG wraz z rezonansem magnetycznym, który zdecydowanie lepiej uwidacznia zmiany nowotworowe istotne klinicznie.

– Wykonując biopsję fuzyjną nakładamy uzyskany wcześniej obraz z rezonansu magnetycznego na obraz w przeprowadzanym podczas biopsji badaniu USG. Robimy to przy pomocy specjalnego programu komputerowego. Takie działanie pozwala nam lepiej wykryć i zaznaczyć obszary podejrzane o nowotwór, a dzięki temu następnie bardziej trafnie pobrać próbki za pomocą biopsji gruboigłowej do badania histopatologicznego – opisuje specjalista krakowskiego SCM clinic, w którym od niedawna można wykonać ten typ diagnostyki raka prostaty.

Biopsja fuzyjna ma więc wiele zalet. Przede wszystkim pozwala na wczesne rozpoznanie nowotworu i rozpoczęcie leczenia, ponieważ zmniejsza ryzyko przeoczenia zmiany. Pozwala również na zmniejszenie ilości pobieranych wycinków. Poza tym dzięki niej unikamy niepotrzebnych, dodatkowych biopsji niecelowanych, które są uciążliwe dla pacjenta i obarczają go pewnymi powikłaniami. Należy bowiem wiedzieć, że duża liczba przeprowadzanych badań tego typu może przejściowo powodować krwiomocz, hematospermię (obecność krwi w nasieniu) czy też krwawienie z odbytu.

Dlatego jeżeli pierwsze badanie nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, Europejskie Towarzystwo Urologiczne zaleca wykonanie kolejnej biopsji właśnie pod tzw. fuzją. Choć badanie to jest coraz bardziej popularne i bardzo przydatne, to niestety nadal dostępne tylko w kilku ośrodkach w Polsce.

Czytaj też:

• Prostata - gruczoł krokowy: budowa, funkcje, choroby stercza
• Biopsja prostaty: przebieg badania, które diagnozuje raka prostaty
• Badania prostaty. Mężczyźni powinni robić te badania profilaktyczne prostaty
• Powiększona prostata: przyczyny, objawy, leczenie

Dr n. med. Przemysław Dudek - specjalista urologii z krakowskiej SCM clinic (www.scmkrakow.pl)

W 1996 roku ukończył Akademię Medyczną w Warszawie. Po zdaniu europejskiego egzaminu urologicznego otrzymał tytuł FEBU (Fellow European Board of Urology). Bierze czynny udział w Kongresach naukowych Polskiego Towarzystwa Urologicznego, a także Europejskiego Towarzystwa Urologicznego oraz licznych towarzystw regionalnych oraz stowarzyszeń lekarskich. Interesuje się urologią onkologiczną oraz leczeniem kamicy układu moczowego ze szczególnym naciskiem na metody małoinwazyjne: endourologiczne leczenie kamicy moczowej zarówno górnego jak i dolnego piętra układu moczowego oraz laparoskopowe usuwanie guzów nerek moczowodów oraz pęcherza moczowego i gruczołu krokowego. W zakresie zainteresowań doktora leży także endoskopowe oraz laparoskopowe leczenie przerostu gruczołu krokowego, leczenie uchyłków pęcherza moczowego, a także wad układu moczowego u dorosłych. Od 2012 r pracuje w Klinice Urologii i Urologii Onkologicznej w Szpitalu Uniwersyteckim w Krakowie (kierowanej przez Pana Profesora Piotra Chłostę). Aktualnie pełni funkcję zastępcy Ordynatora Kliniki.

Konsultacja: dr n. med. Przemysław Dudek

Joanna Siemińska