Badania profilaktyczne dla palaczy

Jeśli wciąż palisz papierosy, kontroluj stan zdrowia – chociaż tyle możesz zrobić dla swego dobra. Sprawdź, które badania profilaktyczne powinni wykonywać palacze. RTG klatki piersiowej i spirometria nie wystarczą, bo skutki palenia dotyczą nie tylko płuc.

Spis treści

1. Palisz? Zadbaj o kości i stawy
2. Badania dla palaczy: spirometria
3. Palaczu, monitoruj pracę serca
4. Palenie papierosów zwiększa ryzyko AMD
5. Badania dla palaczy: RTG klatki piersiowej
6. Wrzody żołądka u palaczy goją się wolniej, dlatego regularnie odwiedzaj gastrologa

Badania naukowe nie pozostawiają wątpliwości – palenie papierosów prowadzi do katastrofy. Rośnie nie tylko ryzyko zachorowania na schorzenia układu oddechowego (POChP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc), nowotwory, ale także choroby układu krążenia oraz, jak wynika z najnowszych doniesień, na cukrzycę typu II.

Do zaprzysięgłych palaczy nie trafiają rozsądne argumenty ani statystyki medyczne, z których m.in. wynika, że wśród kobiet stale rośnie liczba nowych zachorowań na raka płuc i że obecnie panie częściej umierają z powodu raka płuc niż raka piersi.

Oczywiście, najlepiej byłoby, gdyby palacze rzucili nałóg. Niektórym się udaje. Tych, którzy ciągle nie mogą zamknąć tego etapu swego życia, zachęcamy do regularnego badania swojego stanu zdrowia. Co badać? RTG płuc to za mało...

Palisz? Zadbaj o kości i stawy

Palenie papierosów rujnuje układ kostny i może być przyczyną dolegliwości stawowych. Palacze, zwłaszcza osoby w dojrzałym wieku, znacznie częściej chorują na osteoporozę, a więc niezbędne jest wykonywanie raz na 2-3 lata badania densytometrycznego kości. Dym tytoniowy utrudnia też wytwarzanie mazi stawowej, co nasila dolegliwości bólowe i prowadzi do niszczenia chrząstki stawowej.

Badania dla palaczy: spirometria

Badanie wykonuje się spirometrem. Jest bezbolesne i polega na wdychaniu i wydychaniu powietrza przez specjalny ustnik. Uzyskany wynik pozwala zdiagnozować obturację, która występuje u wszystkich chorych na POChP i niemal zawsze jest prowokowana przez palenie papierosów. Obturacja często towarzyszy również astmie i nowotworom płuc.

Badanie trwa zaledwie od 5 do 10 minut. Pacjent od razu dostaje wydruk z wynikiem. Ponieważ spirometria wymaga nabrania w płuca dużej ilości powietrza, a następnie wydmuchania go przez ustnik, przeciwwskazaniem do jej wykonania jest wcześniejsze rozpoznanie tętniaka aorty lub tętnic mózgowych czy odwarstwienia siatkówki.

Palaczu, monitoruj pracę serca

U osób genetycznie obciążonych skłonnością do schorzeń układu sercowo-naczyniowego i palących zwiększa się ryzyko wystąpienia nadciśnienia, choroby wieńcowej i zawału. Dlatego palacze powinni raz w roku robić EKG i regularnie, przynajmniej 2, 3 razy w miesiącu mierzyć ciśnienie tętnicze krwi. Wdychając dym tytoniowy, powodujemy stałe niedotlenienie, które obniża wydolność serca.

Nikotyna przyczynia się również do szybszego odkładania się w naczyniach złogów cholesterolu. W ten sposób tworzą się blaszki miażdżycowe zwężające światło tętnic wieńcowych. W konsekwencji może dojść do całkowitego zablokowania naczynia, czyli zawału. Serce palacza bije szybciej, i szybciej się zużywa, czyli rośnie ryzyko wcześniejszego zgonu. Składniki dymu z papierosów uszkadzają śródbłonek wszystkich naczyń.

Palenie papierosów zwiększa ryzyko AMD

Palenie papierosów negatywnie odbija się także na kondycji oczu. Dym tytoniowy obkurcza naczynia i prowadzi do niedotlenienia siatkówki oka, co jest jednym z powodów jej odklejenia się. Poza tym toksyczne substancje znajdujące się w dymie wywołują wiele reakcji, w wyniku których powstają wolne rodniki uszkadzające siatkówkę. Toksyny zmniejszają też naturalne reakcje obronne oka, ponieważ we krwi brakuje antyoksydantów – luteiny i zeaksantyny. Niedobór tych substancji sprzyja rozwojowi innego schorzenia oczu – AMD, czyli zwyrodnienia plamki żółtej.

Tak więc palenie i spowodowane nim upośledzenie krążenia przyczynia się do utraty widzenia centralnego, czyli rozpoznawania szczegółów. Im więcej wypalonych papierosów, tym większe ryzyko uszkodzenia plamki. Sytuacji nie uratuje dostarczanie organizmowi dużych dawek beta-karotenu, który opóźnia rozwój AMD, ponieważ wysokie dawki beta-karotenu u palaczy zwiększają ryzyko raka płuc. Kolejnym zagrożeniem jest zaćma. Dlatego raz w roku należy odwiedzić okulistę.

Badania dla palaczy: RTG klatki piersiowej

Palacze tytoniu powinni robić prześwietlenie klatki piersiowej raz na 1,5-2 lata. Jest to podstawowe badanie diagnostyczne układu oddechowego. Pozwala ocenić upowietrzenie płuc, zróżnicować odmę, niedodmę, stwierdzić obecność płynu w opłucnej oraz wykryć zmiany w miąższu płuc i nieprawidłowości w okolicznych węzłach chłonnych. Badanie daje też możliwość wstępnej oceny układu sercowo-naczyniowego. Widoczny na zdjęciu obraz serca, jego rozmiar, położenie, pozwala ocenić stan tego organu i ewentualną niewydolność.

Kształt, szerokość i długość aorty natomiast umożliwiają wykrycie zmian miażdżycowych oraz zagrożenia nadciśnieniem tętniczym. RTG klatki piersiowej zawsze zleca lekarz, nawet jeśli jest ono wykonywane odpłatnie. Wskazaniem do badania są: uciążliwy, długotrwały kaszel, uraz klatki piersiowej, ból w klatce piersiowej, krwawienie podczas kaszlu, trudności w oddychaniu.

Wrzody żołądka u palaczy goją się wolniej, dlatego regularnie odwiedzaj gastrologa

Dym z papierosów przyśpiesza wydzielanie kwasów żołądkowych i powoduje znaczne obniżenie wydzielania substancji, które chronią śluzówkę żołądka. Stąd prosta droga do męczącej zgagi i wrzodów żołądka, które u palaczy goją się znacznie wolniej niż u osób niepalących. Dlatego gdy pojawia się zgaga lub dokuczliwe bóle brzucha, warto odwiedzić gastrologa, aby w porę rozpocząć leczenie.

Anna Jarosz

Konsultacja: dr Renata Houwald-Koronacka