Antytrombina - nadmiar lub niedobór

Antytombina jest istotnym białkiem biorącym udział w procesie krzepnięcia krwi. Poprzez hamowanie aktywności czynników krzepnięcia krwi opóźnia krzepnięcie krwi. Jakie są skutki zdrowotne niedoboru i nadmiaru antytrombiny? Kto powinien wykonać badanie?

Antytrombina, w skrócie AT jest białkiem należącym do grupy inhibitorów proteaz serynowych. Jego funkcją jest hamowanie czynników krzepnięcia krwi takich jak trombina, czynnika krzepnięcia IXa, XIa, XIIa, czy kalkreina. Antytrombina powstaje w wątrobie, komórkach śródbłonkowych naczyń krwionośnych oraz płytkach krwi. Dawniej antytrombina była nazywana antytrombiną III. Funkcją antytrombiny jest opóźnienie procesu krzepnięcia krwi poprzez tworzenie kompleksu z trombiną, który jest następnie eliminowany przez komórki układu odpornościowego. Czynnikiem przyspieszającym tempo wiązania antytrombiny z trombiną oraz czynnikami krzepnięcia jest heparyna.

Spis treści

1. Antytrombina - wrodzony niedobór
2. Antytrombina - na czym polega badanie i ile kosztuje?
3. Antytrombina - niedobór
4. Antytrombina - nadmiar

Antytrombina - wrodzony niedobór

Wrodzony niedobór antytrombiny jest uwarunkowany genetyczne i występuje u 1:5000 osób. Objawy choroby w postaci nawracającej zakrzepicy żylnej pojawiają się przed 40 rokiem życia. U osób z wrodzonym niedoborem antytrombiny leczenie heparyną jest nieskuteczne.

Wrodzony niedobór antytrombiny występuje w dwóch postaciach:

• niedobór ilościowy (typ I), który występuje najczęściej i jest związany ze zmniejszonym stężeniem antytrombiny o ponad 50%
• niedobór jakościowy (typ II), który wynika z utraty funkcji przez antytrombinę w wyniku punktowej mutacji. W wynikach badań ten typ niedoboru objawia się prawidłowym stężeniem antytrombiny, ale z jej obniżoną aktywnością

Antytrombina - na czym polega badanie i ile kosztuje?

Aktywność i stężenie antytrombiny oznacza się we krwi żylnej pobranej ze zgięcia łokciowego na cytrynian sodu. Następie w laboratorium z takiej krwi uzyskuje się tzw. osocze ubogopłytkowe. Badanie antytrombiny powinno być wykonane na czczo, najlepiej pomiędzy godziną 6:30 a 9:00 oraz przed wdrożeniem lub 10 dni po zakończeniu leczenia heparyną.

W laboratorium do oznaczania aktywności antytrombiny wykorzystuje się dwie metody:

• amidolityczną - polegająca na pomiarze za pomocą spektrofotometru szybkości rozszczepiania substratu w reakcji chemicznej do barwnego produktu
• koagulometryczną - polegającą na pomiarze szybkości tworzenia się skrzepu po dodaniu fibrynogenu

Do oznaczenia stężenia antytrombiny wykorzystuje się metody immunochemiczne. Cena badania aktywności antytrombiny w komercyjnym laboratorium kosztuje 30-80 zł.

Antytrombina - niedobór

Wartości prawidłowe dla stężenia antytrombiny to 0,19-0,31 g/l, natomiast jej aktywności powinna zawierać się w przedziale 80-120%. U noworodków stężenie antytrombiny jest o około 50% niższe niż u osoby dorosłej i osiąga prawidłowe wartości w wieku 6 miesięcy.

Obniżona aktywność lub niskie stężenie antytrombiny obserwuje się w:

• ciężkim uszkodzeniu wątroby
• utracie białek np. zespole nerczycowym, oparzeniach
• zespole rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC)
• posocznicy
• rozległych zabiegach operacyjnych
• urazach wielonarządowych
• leczeniu heparyną niefrakcjonowaną
• trakcie przyjmowania estrogenów
• ciąży
• chorobach nowotworowych
• dużej utracie krwi
• niewydolności nerek
• zatorowości płucnej
• we wrodzonym niedoborze antytrombiny

Warto zaznaczyć, że wrodzony lub nabyty niedobór antytrombiny powoduje zakrzepicę i/lub nieskuteczność działania heparyny. Stąd badanie antytrombiny zleca się również u osób z opornością na leczenie heparyną.

Antytrombina - nadmiar

Podwyższoną aktywność lub wysoki stężenie antytrombiny obserwuje się w:

• leczeniu antagonistami witaminy K
• niedoborze witaminy K
• cholestazie

Czytaj też:

• Zaburzenia krzepnięcia krwi - przyczyny, objawy i leczenie
• CZAS PROTROMBINOWY (PT) służy do oceny układu krzepnięcia krwi
• Koagulogram to badanie krzepliwości krwi. Jak odczytać jego wyniki?

dr n. med. Karolina Karabin