Albuminy - poziom we krwi. Budowa, rola i funkcje albumin

Albuminy (od łac. słowa albus oznaczającego dosłownie biały lub jasny) należą do białek, wielkocząsteczkowych polimerów zbudowanych z aminokwasów, stanowiących podstawowy składnik zarówno organizmów zwierzęcych jak i roślinnych. W ludzkim organizmie albuminy znajdują się głównie w osoczu krwi oraz przestrzeni pozanaczyniowej, a produkowane są w wątrobie.

Spis treści

1. Albuminy - funkcje
2. Albuminy – antyoksydant, zmiatacz wolnych rodników
3. Albumina w surowicy - normy
4. Przyczyny hipoalbuminemii
5. Niski poziom albumin - objawy
6. Albuminy - badanie
7. Niskie stężenie albumin - leczenie

Czym są albuminy? Chcąc poznać rolę albumin w naszym organizmie należy chociaż w niewielkim stopniu zapoznać się z budową chemiczną tych białek. Albuminy należą do grupy białek globularnych, w tej grupie znajdują się również globina (ta sama, która wchodzi w skład hemoglobiny), histony- białka wiążące się z DNA, protamina, globuliny budujące przeciwciała czy prolamina.

W przeciwieństwie do białek fibrylarnych (włókienkowych) albuminy mają kulisty kształt i są rozpuszczalne w wodzie oraz w wodnych roztworach zasad i kwasów (hydrofilne). Dzięki temu mogą przenosić różnego rodzaju nierozpuszczalne w wodzie związki, które przyłączone do albumin przemieszczają się z krwią w obrębie całego organizmu.

Kolejną szczególną cechą albumin jest amfiprotyczność. Jako amfolity, czyli elektrolity amfoteryczne, albuminy zawierają zarówno reszty kwasowe jak i zasadowe. Cecha ta pozwala im wiązać zarówno aniony jak i kationy.

Jest to kolejna, obok hydrofilności, cecha sprzyjająca wiązaniu różnych substancji i ich transportu w organizmie. Dodatkowo taka budowa jest istotna w pełnieniu jeszcze jednej funkcji albumin – tzw. bufora białkowego pomocnego w utrzymaniu stałego pH krwi.

Albuminy - funkcje

Utrzymanie stałego ciśnienia onkotycznego

Jedną z głównych ról albumin w organizmie ludzkim jest utrzymywanie stałego ciśnienia onkotycznego - czyli regulacji ilości wody znajdującej się we krwi i zapobieganie jej przesiękowi z osocza do płynu tkankowego. Funkcja ta wynika ze stężenia białka w osoczu, które jest znacząco (bo aż ok 3-4 razy) większe w porównaniu ze stężeniem w płynie międzykomórkowym.

Ciśnienie onkotyczne niejako równoważy ciśnienie hydrostatyczne krwi i uniemożliwia tym samym przechodzenie wody z elektrolitami poza naczynia. Innymi słowy zmniejsza prawdopodobieństwo powstania obrzęków. Albuminy pełnią w tym przypadku główną rolę, gdyż stanowią aż 60 % wszystkich białek osocza.

Funkcja transportowa

Albuminy transportują ogromną ilość różnych drobnocząsteczkowych substancji, poczynając od niektórych hormonów (tyroksyna, trójjodotyronina, kortyzol), leków (m.in. antybiotyki, barbiturany), kwasów tłuszczowych, lipidów i barwników żółciowych (bilirubina), witamin. Albuminy odgrywają także rolę w transporcie np. tlenku azotu.

W porównaniu do innych białek (haptoglobina, transferyna) są transporterami niespecyficznymi, ale kluczowymi. Ponadto kationy różnych metali jak wapń (Ca), sód (Na), magnez (Mg), cynk (Zn), i potas (K) także mogą wiązać się z albuminami i w tej formie przemieszczać się w organizmie.

Stąd też w wynikach badań laboratoryjnych naszej krwi, znajduje się czasem rozróżnienie na wapń zjonizowany oraz całkowity. Pozwala to na sumaryczne określenie stężenia tego białka (uwzględnienie części związanej z białkami oraz występującej w formie wolnego kationu).

Funkcja utrzymania stałego pH krwi, buforowa

Jak już wcześniej wspomniano, albuminy ze względu na swoją amfiprotyczną budowę chemiczną, wchodzą w skład buforowego układu krwi. Bufor białkowy (którego głównym składnikiem są albuminy) obok buforu węglanowego oraz fosforanowego odpowiada za utrzymanie stałego, wynoszącego ok 7,35-7,45 pH krwi.

Zaburzenia tej równowagi mogą prowadzić do kwasicy (zakwaszenie organizmu) lub zasadowicy. Stałe pH krwi naszego organizmu jest niezwykle istotne dla zachodzących w nim przemian biochemicznych. Jego stała wartość to jeden z podstawowych warunków wszystkich fizjologicznych procesów w organizmie, począwszy od oddychania i trawienia pokarmów, skończywszy na wydalaniu szkodliwych metabolitów.

Reakcje chemiczne wraz z katalizującymi ich enzymami wymagają do prawidłowej pracy odpowiedniej temperatury oraz pH.

Albuminy – antyoksydant, zmiatacz wolnych rodników

Co ciekawe, albumina ludzka, ze względu na to, że jest głównym zewnątrzkomórkowym źródłem zredukowanych grup sulfhydrylowych, zlokalizowanych w cysteinie, umożliwia wyłapywanie wolnych rodników. Wiążąc jony takich metali jak miedź, kobalt, nikiel, cynk czy żelazo, które hamują reakcje powstawania wolnych rodników, reprezentuje jeden z głównych antyoksydantów w naszym organizmie. Jest więc swoistym strażnikiem chroniącym nas przed tymi szkodliwymi produktami przemian chemicznych zachodzących w naszym organizmie.

Albumina w surowicy - normy

Prawidłowy poziom albuminy w surowicy organizmu ludzkiego powinien oscylować w granicach 35-50 mg/ml krwi. Pamiętajmy jednak, że wartości badań laboratoryjnych należy zawsze odnosić do norm podanych przez jednostkę oznaczającą. Zależą one bowiem zarówno od płci, wieku pacjenta jak i metody oznaczania. Otrzymany wynik zawsze przedstawiamy swojemu lekarzowi.

Przyczyny hipoalbuminemii

Na wstępie należy zaznaczyć, że obniżenie stężenia albumin (hipoalbuminemia) jest zjawiskiem zdecydowanie częstszym niż jej zwiększona wartość (hiperalbuminemia).

Hipoalbuminemia- czyli obniżenie wartości albuminy poniżej dolnej granicy normy. Może być to związane zarówno ze zmniejszoną produkcją tych białek przez hepatocyty jak również wskazywać na ich utratę przez organizm.

Niewydolność wątroby może mieć różną etiologię, prowadzić do stłuszczenia wątroby, a spadek albumin jest jednym z podstawowych parametrów umożliwiających ocenę czynności tego narządu. Wątroba jest miejscem produkcji tych białek. Albumina (obok pozostałych białek oznaczanych w proteinogramie) wchodzi w skład tzw. profilu wątrobowego, czyli zestawu badań pozwalającemu częściowo ocenić jej stan.

Ponadto oznaczone zostają m.in. takie parametry jak:

• bilirubina całkowita
• Aspat
• Alat
• GGTP
• ALP
• LDH
• proteinogram
• badania w kierunku wirusowych zapaleń wątroby

Zespół nerczycowy. Gdy nasze nerki są chore, a filtracja krwi nie zachodzi prawidłowo, organizm traci wraz z moczem różne składniki m.in. białka. Gdy utrata białka z moczem przekracza 3,5 g na dobę, a dodatkowo występują specyficzne objawy, możemy rozpoznać zespół nerczycowy.

Warto dodać, że sam proces wydalania białek z moczem (albuminuria) jest do pewnego stopnia zjawiskiem fizjologicznym. Gdy utrata białka jest zbyt duża, należy podjąć diagnostykę w kierunku uszkodzenia kłębuszków nerkowych. Do najczęstszych przyczyn uszkodzenia kłębuszków nerkowych należą: cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, glomerulopatie.

Stany zapalne – albumina należy do grupy tzw. ujemnych białek ostrej fazy, jej stężenie spada w zapaleniach. Na marginesie. Białkiem należącym do dodatnich białek ostrej fazy jest np. często oznaczane CRP (z ang.C Reactive Protein).

Przewodnienie - gdy nasz organizm zaczyna gromadzić nadmierną ilość wody, na przykład z powodu upośledzonej funkcji nerek czy w zespole nieodpowiedniego wydzielania ADH (SIADH) poziom albumin spada poniżej normy.

Choroby przewodu pokarmowego takie jak choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia czy PLE. Enteropatia wysiękowa (PLE-protein losing enteropathy) to choroba, w której również dochodzi do utraty białka. Patologia ta związana jest z zapaleniem błony śluzowej jelit oraz z zaburzeniami budowy i czynności ich naczyń chłonnych.

Niedożywienie - poziom albumin umożliwia również monitorowanie stanu zdrowia - zwłaszcza stopnia odżywienia organizmu, w przypadku jego niedożywienia (wynikającego z różnych przyczyn: zarówno z braku pokarmu, choroby nowotworowej jak i anoreksji). W tych przypadkach poziom albumin (prealbumina, transtyretyna) jest znacznie obniżony. Jest to więc ważne badanie przy poszukiwaniu przyczyny gwałtownej utraty masy ciała.

Ciąża – to także moment gwałtownych przemian w organizmie kobiety, a zmniejszenie ilości albumin może wynikać m.in. z fizjologicznego wzrostu objętości krwi krążącej w organizmie matki.

Proces nowotworowy - w chorobach nowotworowych również możemy stwierdzić zmniejszony poziom albumin. Należy jednak pamiętać, że jest to pojedyncze badanie i nie możemy na jego podstawie wysnuć zbyt wielu wniosków.

Zdecydowanie rzadszą sytuacją jest stwierdzenie podwyższonego poziomu albumin w surowicy, gdy główną przyczyną jest odwodnienie organizmu.

Niski poziom albumin - objawy

Objawy związane z hipoalbuminemią są bardzo niespecyficzne i wymienić możemy tu m.in.:

• osłabienie
• złe samopoczucie
• nudności i wymioty
• przewlekła biegunka
• wodobrzusze
• obrzęki wokół kostek, ale także opuchnięte oczy
• niedożywienie a w skrajnych przypadkach nawet wyniszczenie

Albuminy - badanie

Oznaczenia albumin w surowicy wykonuje się z krwi pobranej od pacjenta pozostającego na czczo. Ostatni posiłek powinien zostać spożyty do godziny 18:00 dnia poprzedzającego badanie.

Niskie stężenie albumin - leczenie

Samo zaburzenie wartości albumin nigdy nie może być powodem do rozpoczęcia leczenia. Analizie muszą zostać poddane wyniki wszystkich oznaczanych parametrów laboratoryjnych, a przede wszystkim, stan kliniczny pacjenta. W razie jakichkolwiek wątpliwości należy skonsultować się z lekarzem, który może zadecydować o wykonaniu dalszych badań, a także wdrożeniu ewentualnego leczenia.