Obrzęki w ciąży - skąd się biorą i jak sobie z nimi radzić

Obrzęki w czasie trwania ciąży - chyba nie ma kobiety, która nie skarżyłaby się na nie. U przyszłej mamy obrzęki nóg, szczególnie w okolicy kostek czy obrzęki rąk, przede wszystkim dłoni, są zupełnie naturalne, ale czasem może być to objaw czegoś niedobrego. Kiedy powinnaś swoje obrzęki w ciąży pokazać lekarzowi?

Spis treści

1. Obrzęki w ciąży: przyczyny
2. Sposoby na obrzęki w ciąży
3. Zwykłe obrzęki w ciąży czy groźna gestoza?
4. Jeśli obrzęki w ciąży oznaczają zatrucie ciążowe

Obrzęki w ciąży to jedna z typowych dolegliwości. Wieczorem spoglądasz na nogi i nie widzisz kostek. Łydki nie mają naturalnych wcięć, a więc całość przypomina filary mostu. Nogi są ciężkie jak z ołowiu. Zastanawiasz się, czy to normalne? Tak, jeśli obrzęki występują w drugiej połowie, a zwłaszcza pod koniec ciąży, głównie wieczorem. Pojawiają się przede wszystkim w okolicy kostek nóg i na dłoniach, a ustępują, gdy się wyśpisz albo odpoczniesz.

Obrzęki w ciąży: przyczyny

Wszystkiemu winna jest natura. Dba o to, by zabezpieczyć kobietę na wypadek, gdyby miała stracić zbyt dużo krwi podczas porodu. Wtedy zapas wody zgromadzonej w tkankach mógłby być szybko uruchomiony po to, by zniwelować straty płynów ustrojowych. Ale jest też kilka innych przyczyn powstawania obrzęków.

Pierwsza – to większa ilość krwi (o ok. 2,5 l) krążącej w organizmie przyszłej mamy. Większy obwód nóg w kostkach spowodowany jest także utrudnionym odpływem krwi na skutek ucisku powiększonej macicy na żyły biodrowe. Wtedy krew zatrzymuje się w naczyniach nóg i nie może powrócić do serca; część wody, która wchodzi w jej skład, przenika wówczas z naczyń do tkanek miękkich i tworzy tzw. obrzęki zastoinowe.

Opuchlizna może być większa, jeśli w ciągu dnia długo stałaś lub siedziałaś w jednej pozycji, gdy zbyt szybko i za dużo przytyłaś albo gdy na dworze panują upały. Na większe obrzęki skarżą się kobiety, które spodziewają się wieloraczków.

Na szczęście po urodzeniu dziecka, w ciągu kilku dni lub tygodni od porodu, nadmiar wody zostaje wchłonięty do naczyń krwionośnych, a następnie przefiltrowany przez nerki i wydalony z moczem. Zanim jednak tak się stanie, nogi po porodzie mogą przez jakiś czas puchnąć jeszcze bardziej niż podczas ciąży.

Uwaga! Obrzęki nie zawsze są widoczne. Bywa, że woda równomiernie rozkłada się w tkance podskórnej i wtedy lekarze mówią o tzw. obrzękach ukrytych. Może o nich świadczyć gwałtowne przybieranie na wadze – więcej niż 0,5 kg na tydzień. Jeśli chcesz sprawdzić, czy ten problem dotyczy także ciebie, uciśnij palcem kość piszczelową w połowie podudzia. Jeśli po pięciu sekundach będzie tam nadal małe wgłębienie, to znaczy, że masz opuchnięte nogi i powinnaś to skonsultować ze swoim lekarzem.

Sposoby na obrzęki w ciąży

Gdy dokuczają ci obrzęki, zastosuj się do prostych rad:

• jak najczęściej odpoczywaj ze stopami w górze; gdy leżysz, wkładaj pod stopy poduszkę albo zrolowany koc, by lekko unieść nogi
• nie wykonuj żadnych ciężkich prac
• nie przebywaj zbyt długo na słońcu
• noś specjalne rajstopy ściągające dla kobiet w ciąży, nie zakładaj natomiast skarpet czy podkolanówek ze zbyt obcisłym ściągaczem
• noś przewiewne buty (z naturalnych materiałów); muszą być wygodne: mieć szerokie noski, niski obcas i grubszą, elastyczną podeszwę amortyzującą wstrząsy podczas chodzenia pamiętaj o odpowiedniej diecie, która zapobiegnie nadmiernemu czy zbyt szybkiemu przybieraniu na wadze
• używaj jak najmniej soli
• pij dużo wody – płyny poprawiają filtrację nerkową i pozwalają usunąć z organizmu wiele toksyn
• do snu układaj się na lewym boku
• siedząc, często zmieniaj pozycje; od czasu do czasu wstań, pospaceruj trochę, rozruszaj się aby złagodzić uczucie ciężkości stóp i zlikwidować opuchliznę wokół kostek, po przyjściu do domu owiń łydki (niezbyt ciasno) ściereczkami zmoczonymi w chłodnej wodzie, po 15 mi-nutach zdejmij kompres; możesz też przygotować chłodną kąpiel nóg z dodatkiem kilku kropli olejku lawendowego, herbacianego, rumiankowego lub rozmarynowego albo wmasować w stopy i łydki żel chłodzący
• stosuj preparaty chłodzące

Zwykłe obrzęki w ciąży czy groźna gestoza?

Niestety, nie zawsze obrzęki w ciąży są zjawiskiem naturalnym. Jeżeli nie ustępują po dłuższym odpoczynku, pojawiają się nagle, obejmują nie tylko stopy i dłonie, ale też twarz, uda, podbrzusze, wtedy musisz szybko zgłosić się do lekarza. Z pewnością zmierzy ci ciśnienie. Jeśli okaże się, że wynosi ono 140/90 mmHg albo więcej – zleci ci także badanie ogólne moczu, aby wykluczyć ewentualny białkomocz.

Może się okazać, że obrzęki to objaw tzw. zatrucia ciążowego, do niedawna nazywanego EPH-gestozą. Każda z dużych liter jest pierwszą literą jednego z trzech angielskich słów, określających objawy towarzyszące temu schorzeniu. A więc E to eodema (obrzęk), P to proteinuria (białkomocz), zaś H – hypertension (nadciśnienie). Obecnie chorobę tę nazywamy nadciśnieniem indukowanym ciążą (NIC).

Jej objawy nie muszą występować jednocześnie, ale jeśli tak jest, lekarz może szybko postawić diagnozę. Zatrucie ciążowe nie ma nic wspólnego ze zjedzeniem nieświeżego dania, nie wywołują go drobnoustroje ani nie można się nim zarazić. Częściej dotyczy kobiet, które spodziewają się pierwszego dziecka i tych, które oczekują wieloraczków. Ryzyko choroby wzrasta, gdy u kobiety przed ciążą stwierdzono nadciśnienie tętnicze, cukrzycę, choroby nerek lub któreś ze schorzeń związanych z wadliwą pracą układu odpornościowego (np. toczeń). Specjaliści zastanawiają się też, czy nie jest ona uwarunkowana dziedzicznie.

Jeśli obrzęki w ciąży oznaczają zatrucie ciążowe

Gdy okaże się, że kobieta oczekująca dziecka cierpi na gestozę, musi stosować się do zaleceń lekarskich: dużo odpoczywać, jak najmniej stać, unikać stresu, odpowiednio się odżywiać i zażywać zaordynowane leki. Czasem lekarz zaleca pozostanie w łóżku, a nawet pobyt w szpitalu. Te zalecenia muszą być ściśle respektowane – po to, by nie doszło do tzw. stanu przedrzucawkowego, a nawet rzucawki (to drgawki przypominające napad padaczki). Mogą ją zwiastować:

• zaburzenia widzenia
• złe samopoczucie
• ból głowy
• nudności
• wymioty
• ból w górnej części brzucha.

Czasem dochodzi do utraty przytomności. Konsekwencje bywają poważne:

• przedwczesny poród
• odklejenie się łożyska
• niedotlenienie dziecka
• zaburzenia w rozwoju dziecka

Gdy lekarz stwierdzi stan przedrzucawkowy lub rzucawkę, przyszła mama musi jak najszybciej trafić do szpitala. Tu zwykle dostaje leki w kroplówce i tlen do oddychania. Bywa, że trzeba przyspieszyć rozwiązanie. Dlatego tak ważne jest, by nie lekceważyć nienaturalnych obrzęków, często mierzyć sobie ciśnienie i regularnie wykonywać kontrolne badania moczu.

miesięcznik "M jak mama"