Witamina K - jaką funkcję pełni w organizmie? Czy warto ją suplementować?

2018-06-27 12:40

Witamina K to witamina, która odpowiada za właściwą krzepliwość krwi. We krwi zdrowego człowieka znajdują się liczne czynniki krzepnięcia zależne od witaminy K, które biorą udział w tworzeniu się skrzepów i hamują krwawienia. Jakie jeszcze funkcje pełni witamina K w organizmie? W jakich produktach występuje? Jakie są objawy i skutki niedoboru i nadmiaru witaminy K w organizmie?

Spis treści

Po co nam witamina K?
Witamina K - niedobór u noworodków i dorosłych
Witamina K - źródła. Jakie produkty zawierają witaminę K?
Witamina K [wideo]

Witamina K to substancja, która naturalnie występuje w dwóch postaciach – witamina K1, syntetyzowana przez rośliny (fitochinon) oraz witamina K2, (menachinon) syntetyzowana przez bakterie. Witamina K odgrywa ważną rolę przede wszytskim w procesie krzepnięcia krwi, zmniejsza nadmierne krwawienia miesiączkowe. Jednak wykazano, że witamina K może także hamować rozwój nowotworów, ma istotny wpływ na gospodarkę wapniową oraz odpowiednie uwapnienie kości.

Po co nam witamina K?

Witamina K jest potrzebna do produkcji w wątrobie protrombiny (czynnika II) ogrywającej najistotniejszą rolę przy krzepnięciu krwi. Również inne czynniki krzepnięcia (VII, IX, X) wytwarzane w wątrobie wymagają obecności witaminy K.

Przy niedoborach protrombiny lub któregoś z wymienionych czynników krew krzepnie wolno lub nie krzepnie wcale i nawet małe skaleczenie może być przyczyną długotrwałego krwawienia.

Witamina K do grupy witamin nierozpuszczających się w wodzie, tylko w tłuszczach. Dlatego te ostatnie są potrzebne do procesu jej wchłaniania.

Witamina K jest ważna nie tylko ze względu na krzepliwość krwi, wpływa też na wychwytywanie wapnia przez kości. Dodatkowo ma działanie przeciwzapalne i przeciwbólowe. Dłuższy niedobór witaminy K może doprowadzić do powstania osteoporozy – kości wówczas stają się kruche i łatwo dochodzi do złamania.

Na szczęście niedobory takie występują rzadko i zdrowi ludzi nie potrzebują suplementów.

Ważne

Podawanie witaminy K w suplemencie należy uzgodnić z lekarzem, który zaleci właściwą dawkę. Zasadniczo witamina K nie jest toksyczna ale jej przedawkowanie może spowodować rozpad krwinek czerwonych, niedokrwistość, nadmierne pocenie się, uczucie gorąca, bóle serca, skoki ciśnienia tętniczego, a u niemowląt żółtaczkę i uszkodzenie komórek.

Witamina K - niedobór u noworodków i dorosłych

Czasami tylko noworodki nie mają wystarczającej ilości witaminy K, ponieważ w ich jelitach nie ma jeszcze bakterii, które ją wytwarzają. Niedostateczna ilość witaminy K może doprowadzić do krwawienia związanego z niedoborem witamy K (Vitamin K Deficiency Bleeding - VKDB).

W związku z tym po urodzeniu się dziecko otrzymuje profilaktycznie w iniekcji jedną dawkę witaminy K. Podaje się ją niemowlętom w dwóch dawkach dobowych doustnie do 3. miesiąca życia.

Dzienne zapotrzebowanie na witaminę K u niemowląt wynosi 5–10 mcg/kg masy ciała/dobę.

Niedobór witaminy K u dorosłych zdarza się w przypadku ciężkich chorób jelit, wątroby i przy długotrwałym leczeniu antybiotykami. Leki obniżające poziom cholesterolu we krwi hamują wchłanianie witaminy K.

U osób starszych, chorych na serce lub po udarze mózgu, przyjmujących leki przeciwzakrzepowe jej działanie jest blokowane co może stać się przyczyną osteoporozy. Długie stosowanie tych leków zwiększa złamania kości.

Polecany artykuł:

Koagulogram to badanie krzepliwości krwi. Jak odczytać jego wyniki?

To ci się przyda

Witamina K - dawkowanie

Normy spożycia zostały ustalone na poziomie wystarczającego spożycia (AI) i wyrażone w µg/os/dobę

niemowlęta - 5-10 µg
dzieci: od 1. do 3. roku życia - 15 µg; od 4. do 6. roku życia - 20 µg; od 7. do 9. roku życia - 25 µg
chłopcy: od 10. do 12. roku życia - 40 µg; od 13. do 15. roku życia - 50 µg; do 16. do 18. roku życia - 65 µg
dziewczęta: od 10. do 12. roku życia - 40 µg; od 13. do 15. roku życia - 50 µg; do 16. do 18. roku życia - 55 µg
mężczyźni - 65 µg
kobiety - 55 µg
kobiety w ciąży i karmiące piersią - 55 µg

Źródło: Normy żywienia dla populacji polskiej – nowelizacja, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2012

Witamina K - źródła. Jakie produkty zawierają witaminę K?

Pierwsza jej postać, zwana witaminą K₁, występuje m.in. w warzywach o zielonych liściach, w truskawkach, oleju sojowym i niektórych produktach pochodzenia zwierzęcego (np. jaja, wątroba wołowa). Zawartość witaminy K1 w zielonych warzywach jest proporcjonalna do zawartości chlorofilu (zielonego barwnika roślin). W związku z tym najwięcej (>100 mg/100 g) można jej znaleźć w:

Dobrym jej źródłem są także natka pietruszki, boćwina, kapusta, kalafior, wątroba wołowa oraz niektóre oleje roślinne i orzechy. Najmniej jest jej w mięsie, mleku i produktach mlecznych, a także zbożowych i owocach.

Następną postać witaminy – witaminę K₂ – wytwarzają bakterie w jelitach. Z kolei wyprodukowana sztucznie witamina K, nazywana K₃, służy do uzupełniania niedoborów i może występować pod postacią rozpuszczalną w tłuszczach lub w wodzie.