Spirytus salicylowy - właściwości lecznicze i zastosowanie

Spirytus salicylowy służy do odkażania skóry i dezynfekcji ran – ale nie tylko. Właściwości spirytusu salicylowego są na tyle bogate, że znalazł on zastosowanie między innymi w lecznictwie i kosmetyce. Do czego przydaje się spirytus salicylowy i dlaczego warto mieć go w domu?

Spis treści

1. Spirytus salicylowy: właściwości i zastosowanie
2. Spirytus salicylowy, a ciąża i karmienie piersią
3. Spirytus salicylowy - przeciwwskazania i działania niepożądane

Spirytus salicylowy to dwuprocentowy roztwór kwasu salicylowego w alkoholu etylowym i wodzie. 100 g spirytusu salicylowego zawiera 2 g kwasu salicylowego, który ma właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybiczne, oraz 30 proc. wody i 68 proc. etanolu, który jest jego głównym składnikiem.¹

Alkohol etylowy działa niezbyt silnie przeciwbakteryjnie, ale dość skutecznie w odpowiednich stężeniach, bakteriobójczo na większość często spotykanych bakterii chorobotwórczych.¹ Spirytus salicylowy ma wiele właściwości, dlatego znalazł szerokie zastosowanie w lecznictwie, a także kosmetyce. Jego lecznicze działanie nie ogranicza się tylko do dezynfekcji ran.

Spirytus salicylowy: właściwości i zastosowanie

Spirytus salicylowy stosuje się zewnętrznie, zarówno w postaci czystej, jak i rozcieńczonej - sposób zastosowania zależy zarówno od problemu, jak i od efektów, jakich oczekujemy.

1. Spirytus salicylowy do odkażania skórySpirytus salicylowy stosuje się miejscowo, aby odkazić skórę. Wykazano, że roztwór o optymalnym stężeniu, zawierający 70% alkoholu etylowego (a takim jest spirytus salicylowy), zastosowany na skórę zmniejsza liczbę drobnoustrojów o 90% w ciągu 2 minut, pod warunkiem, że skóra przez cały ten czas jest zwilżona alkoholem. Jednorazowe przetarcie skóry wacikiem i pozostawienie do wyschnięcia zmniejsza liczbę drobnoustrojów najwyżej o 75%.¹
2. Spirytus salicylowy na otarcia naskórkaSpirytus salicylowy można tez zastosować na otarcia naskórka. Wówczas należy przecierać doraźnie skórę tamponem lub wacikiem nasączonym spirytusem salicylowym. 
3. Spirytus salicylowy na trądzik i zaskórnikiKwas salicylowy, który jest składnikiem spirytusu salicylowego, przenika przez warstwę sebum na skórze i wnika w głąb mieszków włosowo-łojowych. Tam rozpoczyna swoją działalność bakteriobójczą i łagodzącą, usuwając nadmiar tłuszczu i zanieczyszczeń. Z tego powodu jest on polecany osobom skórą trądzikową. Ma też inne właściwości - redukuje keratynizację, czyli nawarstwianie się martwych komórek naskórka w okolicach ujść mieszków włosowych. Jest to kolejna cecha pomagająca zwalczać przyczyny trądziku. W przebiegu trądziku należy przecierać miejsca chorobowo zmienione 1 -2 razy dziennie. Jednak nie można stosować spirytusu salicylowego przez dłuższy czas.Zawarty w nim etanol - ma działanie wysuszające. Przecieranie twarzy spirytusem salicylowym przez dłuższy czas powoduje przesuszenie skóry, a w konsekwencji zwiększoną pracę gruczołów łojowych, które w ten sposób uzupełniają braki w nawilżeniu.
4. ŁojotokW tym przypadku spirytus salicylowy działa na tej same zasadzie, co w przebiegu trądziku. Również należy go stosować doraźnie, aby nie doprowadzić do nadmiernego przesuszenia skóry. Można samodzielnie w domu wykonać tonik do przecierania skóry. Najprostszy sposób na uzyskanie toniku, to zmieszanie go ze spirytusem salicylowym i wodą w stężeniu: 20% spirytusu salicylowego i 80% wody. Po aplikacji toniku należy odczekać do 60 min. przed nałożeniem kremu lub serum. W trądziku należy przecierać miejsca chorobowo zmienione 1 -2 razy dziennie. Warto wiedzieć, że spirytus salicylowy ma również właściwości regenerujące oraz keratoplastyczne, to znaczy, że stymuluje odnowę naskórka.
5. Grzybica paznokciW tym przypadku spirytus salicylowy jest jednym z środków pomocniczych. W przebiegu grzybicy stóp należy codziennie myć dokładnie stopy, dobrze osuszać, wrażliwsze miejsca dodatkowo przecierać spirytusem salicylowym lub płynem antyseptycznym. W ciągu dnia stosować antyperspirant lub posypywać stopy i przestrzenie międzypalcowe – talkiem, szczególnie tym przeznaczonym do profilaktyki przeciwgrzybiczej stóp – zawierającym undecylenian cynku, a także inne składniki pielęgnujące stopy.

Spirytus salicylowy, a ciąża i karmienie piersią

Spirytus salicylowy stosowany miejscowo na małe obszary skóry nie wpływa na rozwój płodu. Nie ma zatem przeciwwskazań do jego stosowania. Można go także stosować także podczas karmienia piersią, omijając oczywiście skórę piersi.

Ale uwaga – należy stosować go z umiarem, gdyż, jak każda substancja potencjalnie drażniąca, może wywołać problemy ze skórą, która w okresie ciąży i po porodzie jest nadmiernie wrażliwa i skłonna do podrażnień.

Spirytus salicylowy - przeciwwskazania i działania niepożądane

Spirytus salicylowy zawiera kwas salicylowy, który ma umiarkowane działanie drażniące i u osób, które mają uczulenie na salicylany może powodować wystąpienie miejscowego zapalenia kontaktowego skóry.

Z powodu zawartości alkoholu, częste stosowanie może powodować podrażnienie i nadmierne wysuszenie skóry.

Ze względu na zawartość kwasu salicylowego unikać kontaktu z błonami śluzowymi. Nie należy stosować leku na otwarte rany i duże powierzchnie skóry ze względu na wchłanianie etanolu i możliwość wystąpienia objawów zatrucia kwasem salicylowym.

Spirytusu salicylowego nie należy stosować u osób nadwrażliwych na salicylany ani u niemowląt i małych dzieci. Od kilku lat nie stosuje się go już u niemowląt do pielęgnacji kikuta pępowiny - przecieranie pępka spirytusem, jak wykazały badania, opóźnia gojenie się rany i odpadanie kikuta. 

Zastosowanie na większe powierzchnie ciała lub przypadkowe wypicie powoduje obniżenie zdolności obsługi maszyn i prowadzenia pojazdów mechanicznych.

O autorze

Monika Majewska

Dziennikarka specjalizująca się w tematyce zdrowotnej, a zwłaszcza obszarach medycyny, ochrony zdrowia i zdrowego odżywiania. Autorka newsów, poradników, wywiadów z ekspertami i relacji. Uczestniczka największej Ogólnopolskiej Konferencji Medycznej "Polka w Europie", organizowanej przez Stowarzyszenie "Dziennikarze dla Zdrowia", a także specjalistycznych warsztatów i seminariów dla dziennikarzy realizowanych przez Stowarzyszenie.

Przeczytaj więcej tekstów tej autorki

Monika Majewska