Rokitnik - właściwości, działanie, zastosowanie rokitnika zwyczajnego

Rokitnik, a właściwie rokitnik zwyczajny znalazł zastosowanie zarówno w kuchni, jak i w kosmetyce dzięki swoim wyjątkowym właściwościom zdrowotnym. Rokitnik wyróżnia się przede wszystkim zawartością witaminy C - obok dzikiej róży ma jej najwięcej spośród wszystkich owoców. W związku z tym owoce rokitnika z pewnością przydadzą się w okresie jesienno-zimowych zachorowań. Sprawdź, jakie jeszcze właściwości ma rokitnik zwyczajny. Co wyleczy rokitnik?

Spis treści

1. Co to jest rokitnik zwyczajny?
2. Jak wygląda rokitnik?
3. Jak smakuje rokitnik?
4. Gdzie rośnie rokitnik w Polsce?
5. Rokitnik - zastosowanie w kuchni. Co można zrobić z rokitnika?
6. Rokitnik suszony czy świeże owoce?
7. Ile witaminy C zawiera rokitnik?
8. Rokitnik - właściwości lecznicze. Na co pomaga rokitnik zwyczajny?
9. Rokitnik wzmacnia serce
10. Rokitnik na wątrobę, wrzody i zgagę
11. Rokitnik na reumatoidalne zapalenie stawów
12. Rokitnik na przeziębienie
13. Rokitnik na twarz i włosy
14. Rokitnik na choroby skóry
15. Rokitnik w ciąży
16. Rokitnik w kosmetyce
17. Przeciwwskazania do stosowania rokitnika

Co to jest rokitnik zwyczajny?

Rokitnik zwyczajny ze względu na swoje wyjątkowe właściwości zdrowotne i odżywcze znalazł zastosowanie zarówno w kuchni, jak i w kosmetyce. "Złoto Syberii" - bo tak nazywają go Rosjanie - zawiera ponad 190 bioaktywnych substancji, które pozytywnie wpływają na zdrowie.

Rokitnik - witaminy. W składzie znajdują się:

• antyoksydanty,
• flawonoidy,
• aminokwasy,
• nienasycone kwasy tłuszczowe,
• mikroelementy (m.in. potas, żelazo, fosfor, mangan, bor, wapń i krzem),
• oraz witaminy (A, C, D, E, K, PP oraz te z grupy B),
• prowitaminy.

W celach leczniczych i pielęgnacyjnych wykorzystuje się owoce rokitnika, liście, a także olej z pulpy owoców lub nasion rokitnika.

Oleje te różnią się między sobą zawartością m.in. kwasów tłuszczowych, karotenoidów - silnych przeciwutleniaczy i jednocześnie barwników rokitnika (jest ich zdecydowanie więcej w oleju z pulpy owoców), a także fitosteroli i witaminy E.

Rokitnik jest rośliną częściowo chronioną. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r., rokitnik zwyczajny znajduje się na liście gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną częściową (pozycja 230).

Rokitnik w Polsce rośnie dziko jedynie wzdłuż linii brzegowej Bałtyku i w Pieninach, co oznacza, że w tych miejscach nie można zbierać jego owoców. Legalnie można je pozyskiwać tylko z krzewów uprawnych.

Jak wygląda rokitnik?

Rokitnik to dość wysoki i kolczasty krzew tworzący rozległe gąszcze, przez które trudno się przedrzeć. Wiosną zakwita drobnymi, żółtymi kwiatkami przytulonymi do gałązek.

Gdy wypuści liście, są one długie, wąskie i lancetowate, z wierzchu oliwkowozielone, a pod spodem srebrzyste, przez co rokitnik przypomina srebrzystą palmę. Jednak najbardziej efektownie wygląda wtedy, gdy na gałęziach pojawią się złociste lub pomarańczowe grona owoców, które utrzymują się na roślinie przez całą zimę, aż do wiosny.

Zobacz, jak wygląda rokitnik zwyczajny:

Zobacz galerię 3 zdjęcia

Jak smakuje rokitnik?

Owoce rokitnika są kwaśne, o charakterystycznym lekko ananasowym aromacie (stąd rokitnik określany jest również mianem rosyjskiego ananasa). Zbiera się je od sierpnia do października.

Gdzie rośnie rokitnik w Polsce?

Rosyjski ananas, zwany też polską marakują, jeszcze niedawno kojarzony był przede wszystkim z Bałtykiem i Zatoką Gdańską, gdyż faktyczne sporo go na Wybrzeżu, na klifach czy wydmach. dziś praktycznie można go spotkać wszędzie. Łatwy w uprawie krzew sprawdza się jako naturalne ogrodzenie, ozdoba parków i osiedlowych trawników.

Kiedy sadzimy rokitnik?

Czas sadzenia rokitnika to wczesna jesień. Ważne, by na pewno zdążyć przed pierwszymi przymrozkami.

Kiedy kwitnie rokitnik?

W Polsce rokitnik samopylny kwitnie na przełomie kwietnia i maja.

Kiedy zbierać owoce rokitnika?

Owoce rokitnika zbieramy wtedy, gdy są już pomarańczowe, ale niezbyt miękkie. Zwykle najlepszy czas to początek września, ale bywa, że owoce wciąż nadają się do zebrania jeszcze na początku października lub są już w pełni dojrzałe w sierpniu.

Rokitnik - zastosowanie w kuchni. Co można zrobić z rokitnika?

Owoce rokitnika przede wszystkim nadają się na przetwory, m.in. soki, dżemy, konfitury, marmolady, galaretki. to również świetny dodatek do muesli czy owsianki.

Rokitnik suszony czy świeże owoce?

Oczywiście, świeże owoce rokitnika są zdrowsze od suszonych, choćby ze względu na zawartość witaminy C (ta "ucieka" podczas procesu suszenia). Wciąż jednak obfitują w wiele bezcennych składników i warto je wprowadzić do diety. Suszone owoce rokitnika pasują do naparów herbacianych, owsianki, deserów, czy domowych wypieków, ale przed dodaniem trzeba je namoczyć.

Ile witaminy C zawiera rokitnik?

Owoce rokitnika zajmują drugą pozycję na liście owoców, które posiadają najwięcej witaminy C. Pod względem jej zawartości rokitnik ustępuje tylko owocom dzikiej róży.

Jednak zawartość kwasu askorbinowego w owocach rokitnika jest różna i zależy od miejsca występowania rośliny.

• Te rosnące u wybrzeży mórz, a także w parkach czy ogrodach zwierają średnio 200-250 mg witaminy C (a niektóre źródła podają, że nawet 315 mg) w 100 g.
• Z kolei te występujące na obszarach gór środkowej Europy aż 405-1100 mg/100 g.

Rokitnik - właściwości lecznicze. Na co pomaga rokitnik zwyczajny?

Według specjalistów z Instytutu Żywności i Żywienia, zapotrzebowanie na kwas askorbinowy wynosi średnio 40-50 mg dziennie u dzieci, 75 mg dziennie u kobiet i 90 mg dziennie u mężczyzn, co oznacza, że 100 g tych owoców znacznie przewyższa dzienne zapotrzebowanie na ten składnik odżywczy.

Dlatego rokitnik jest zalecany we wszystkich dolegliwościach spowodowanych niedoborem witaminy C, takich jak m.in.:

• brak apetytu,
• skłonność do występowania siniaków,
• rozpulchnione i krwawiące dziąsła,
• trudności w gojeniu się ran,
• bóle mięśni i stawów.

Rokitnik można również stosować profilaktycznie w okresie jesienno-zimowych zachorowań, by wzmocnić odporność.

Należy zwrócić uwagę, że witamina C zawarta w owocach rokitnika jest bardzo trwała, gdyż prawie nie rozkłada się w procesie przetwarzania (np. na przetwory) i przechowywania. Jest to spowodowane brakiem enzymu rozkładającego kwas askorbinowy (askorbinazy) w rokitniku.

Rokitnik wzmacnia serce

Zawarte w dużych ilościach w owocach rokitnika witaminy C i E oraz sterole roślinne obniżają poziom "złego" cholesterolu LDL, który doprowadza do zmian miażdżycowych, a dalej do schorzeń, takich jak m.in.:

• choroba wieńcowa (niedokrwienna serca),
• udar mózgu,
• zawał serca.

Ponadto udowodniono, że sam kwas askorbinowy obniża ciśnienie krwi.

Takie same właściwości wykazuje potas, którego również nie brakuje w tych jesiennych owocach. W związku z tym rokitnik jest polecany osobom zmagającym się z nadciśnieniem tętniczym, a także w profilaktyce tej choroby.

Spożywanie owoców rokitnika może zapobiec także krwawieniom. Są one bowiem bogate w witaminę K, która jest niezbędna do produkcji w wątrobie protrombiny (czynnika II), która ogrywa najistotniejszą rolę przy krzepnięciu krwi. Pod względem zawartości tej witaminy rokitnik przewyższa inne rośliny z niej słynące - czarną aronię, jarzębinę, dziką różę i czarną porzeczkę.

Zobacz, jakie owoce są bogate w witaminę C! 

Zobacz galerię 12 zdjęć

Rokitnik na wątrobę, wrzody i zgagę

Współczesna fitoterapia poleca doustne stosowanie oleju rokitnikowego przy zgadze, a także w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy (obecnie w wielu rosyjskich szpitalach stosuje się olej rokitnikowy wspomagająco podczas leczenia wrzodów).

Przyczynia się on do znacznego zmniejszenia dolegliwości bólowych oraz wspomaga gojenie się wrzodów. Przy tego typu schorzeniu olej rokitnikowy zaleca się stosować 3 razy dziennie, po 1/2 łyżeczki (do 10 ml dziennie!) 30 minut przed posiłkiem. Jednak przed jego użyciem należy skonsultować się z lekarzem.

WAŻNE! Przeciwwskazaniem do stosowania oleju rokitnikowego są stany zapalne trzustki i wątroby oraz ostre zapalenie pęcherzyka żółciowego i kamica żółciowa.

W medycynie naturalnej olej z rokitnika stosuje się także po to, by przeciwdziałać negatywnym skutkom działania promieni rentgenowskich i toksycznemu oddziaływaniu lekarstw. Wszystko dzięki zawartym w nim kwasom organicznym. Warto wiedzieć, że olej rokitnikowy podawano rosyjskim astronautom jako ochronę przed promieniowaniem.

Rokitnik na reumatoidalne zapalenie stawów

Owoce i napary z liści rokitnika, ze względu na zawartość beta-karotenu i flawonoidów, są stosowane w stanach zapalnych, m.in.:

• układu pokarmowego,
• śluzówki i dziąseł,
• a także w przypadku reumatoidalnego zapalenia stawów (gośćca).

Substancje aktywne zawarte w rokitniku łagodzą dolegliwości reumatyczne, takie jak ból, sztywnienie i ograniczenie ruchomości stawów.

CZYTAJ TEŻ:

• Jarzębina: właściwości zdrowotne. Przetwory z jarzębiny
• GŁÓG poprawia pracę serca, obniża ciśnienie, wzmacnia i uspokaja
• TARNINA - właściwości lecznicze i zastosowanie tarniny
• DEREŃ jadalny - właściwości lecznicze i zastosowanie derenia jadalnego
• KALINA na ból miesiączkowy. Właściwości i zastosowanie kaliny koralowej
• BERBERYS - właściwości lecznicze i zastosowanie berberysu

Rokitnik na przeziębienie

Sok z rokitnika uchodzi za cennego sojusznika układu immunologicznego. Stosuj sam lub jako dodatek np. do herbaty w okresie większej zapadalności na grypę i przeziębienia.

Rokitnik na twarz i włosy

Olej z rokitnika przeznaczony jest przede wszystkim do pielęgnacji cery dojrzałej, ale także problematycznej. Chociaż olej kojarzy się nam z czymś tłustym, ten nie zatyka porów skóry i łatwo się wchłania.

Działa przeciwzapalnie, ujędrniająco, wyraźnie poprawia stan skóry przesuszonej. Optycznie zmniejsza bruzdy i zmarszczki. poprawia też koloryt skóry. Olej działa też jako naturalny filtr słoneczny przeciw promieniowaniu UVB.

Stosowanie oleju z rokitnika na włosy ma wzmacniać ich cebulki, zapobiegać przedwczesnemu wypadaniu, działać przeciwłupieżowo i przeciwzapalnie na skórę głowy. Z pewnością jednak sprawdza się raczej profilaktycznie niż leczniczo.

Rokitnik na choroby skóry

Napary z liści i olej z rokitnika (w formie okładów) stosuje się w licznych schorzeniach skóry, by przyśpieszyć proces gojenia, m.in. w oparzeniach, odmrożeniach, odleżynach, uszkodzeniach skóry przez promienie słoneczne i rentgenowskie, w przypadku trudno gojących się ranach i grzybicach. Co ciekawe, w niektórych krajach rokitnika używa się przy uszkodzeniach skóry po promieniowaniu nuklearnym, czyli przy poparzeniach na skutek wybuchów jądrowych.

Rokitnik w ciąży

Rokitnik to zdrowy produkt spożywczy. Sok z rokitnika czy spożywanie owoców nie jest przeciwwskazane w ciąży. Ewentualne stosowanie preparatów ziołowych, suplementów etc. w okresie ciąży zawsze wymaga konsultacji z lekarzem.

Rokitnik w kosmetyce

Rokitnik, ze względu na sporą dawkę beta-karotenu, barwi na pomarańczowo. W związku z tym jest naturalnym barwnikiem dodawanym do wszelkiego rodzaju kosmetyków - m.in. do płukanek koloryzujących do włosów i samoopalaczy (poprawia i wyrównuje koloryt skóry, nadając jej złocisty odcień).

Olej z rokitnika jest dodawany także do szamponów i odżywek do włosów, ponieważ, dzięki wysokiemu stężeniu polifenoli, witamin i minerałów, regeneruje ich strukturę, a tym samym wpływa na elastyczność i połysk kosmyków. Poza tym kosmetyki do włosów z dodatkiem oleju z rokitnika wykorzystuje się pomocniczo w leczeniu łupieżu i przy wypadaniu włosów (gdyż olej stymuluje wzrost włosów).

Rokitnik jest również dodawany do kremów, m.in. tych przeznaczonych do pielęgnacji skóry suchej, starzejącej się. Poza tym jest wykorzystywany do produkcji preparatów do opalania się (pełni rolę naturalnego blokera promieni UVA i UVB).

Warto wiedzieć, że kremy z rokitnikiem mają żółtawy odcień. Jednak po otwarciu opakowania i długotrwałym stosowaniu tracą one swój kolor. Jest to naturalny proces utleniania się i nie pogarsza on właściwości kremu.

Przeciwwskazania do stosowania rokitnika

Nie każdy może cieszyć się efektami, jakie daje stosowanie rokitnika - spożywania tej rośliny nie zaleca się m.in. osobom chorującym na kamicę nerkową i inne choroby nerek. Przeciwwskazaniem do stosowania rokitnika są również wrzody żołądka i dwunastnicy - objawy choroby mogłyby się nasilić ze względu na to, że wśród substancji aktywnych obecnych w rokitniku znajdują się kwasy mogące podrażniać błonę śluzową żołądka. 

Źródło: x-news.pl/Dzień Dobry TVN

Monika Majewska