Plastry, które leczą: leki w plastrach dostępne na rynku

Pierwsze leki w plastrach pojawiły się w aptekach ponad 20 lat temu i zawierały substancję stosowaną przy zwalczaniu skutków choroby lokomocyjnej. Od tamtej pory oferta tego rodzaju leków znacznie się poszerzyła.

Spis treści

1. Zalety leków w plastrach
2. Wady leków w plastrach
3. Plastry w chorobie Alzheimera
4. Plastry ułatwiające oddychanie
5. Plastry przeciwmigrenowe
6. Plastry dla dzieci z ADHD
7. Plastry dla kobiet
8. Plastry na problemy skórne
9. Plastry antynikotynowe
10. Plastry przeciwbólowe
11. Plastry na chorobę lokomocyjną

Leki w plastrach, podane transdermalnie, czyli przez skórę, wchłania się do krwiobiegu szybciej i bez obciążania innych narządów.

Leki aplikowane w plastrach mogą być stosowane w wielu schorzeniach, zarówno tych mniej, jak i bardziej dokuczliwych.

Na przebieg takiej kuracji nie ma też wpływu nasza dieta czy metabolizm. Leki podawane w formie plastrów są tak samo skuteczne i bezpieczne, jak tabletki, ponieważ muszą przejść wszystkie badania potwierdzające ich działanie i bezpieczeństwo stosowania.

Zalety leków w plastrach

Wielką zaletą leków w plastrach jest to, że w tej formie terapii można stosować niższe dawki substancji czynnej niż w przypadku tabletek. Dzieje się tak, bo lek z plastra jest aplikowany przez cały czas, a stężenie substancji czynnej w organizmie utrzymuje się na stałym poziomie. Daje to odpowiedni efekt terapeutyczny, przy czym rzadziej występują objawy uboczne stosowanych preparatów. Poza tym lek doustny musi przejść przez przewód pokarmowy, co w wielu przypadkach jest dużym obciążeniem dla żołądka, trzustki czy wątroby.

Wady leków w plastrach

Leki transdermalne mają też jednak swoje wady – należą do nich podrażnienia skóry w miejscu przyklejenia oraz utrudniona kontrola stężenia substancji czynnej leku w organizmie. Taka forma terapii nie może być stosowana u osób cierpiących na atopowe zapalenie skóry, mających miejscowe odczyny alergiczne. Lek podany przez skórę nie będzie działał, jeżeli plaster zostanie źle przyklejony lub osoba, która chce go zastosować, będzie miała znaczna nadwagę.

Plastry w chorobie Alzheimera

Zastosowanie plastrów do łagodzenia średnio zaawansowanej postaci choroby otępiennej typu alzheimerowskiego ułatwia opiekę nad chorymi, którzy nie chcą lub mają trudności w połykaniu tabletek. Plastry zawierają rywastygminę, powszechnie stosowaną w leczeniu otępienia towarzyszącego chorobie Alzheimera. Dawkę leku zawsze określa lekarz. Stosowanie plastrów, podobnie jak tabletek, musi być starannie kontrolowane, gdyż substancja czynna może wywoływać objawy niepożądane: nudności i wymioty, biegunki, utratę apetytu, czego następstwem jest znaczna utrata wagi, a więc osłabienie czy nawet wyniszczenie organizmu.

Plastry ułatwiające oddychanie

Mają zastosowanie przy przeziębieniach, zapaleniu zatok lub w przypadku zaburzeń oddychania spowodowanych skrzywieniem przegrody nosowej. Warto je polecić osobom chrapiącym, sportowcom i ludziom bardzo aktywnym fizycznie. Można je stosować nadzień i na noc, u dzieci i u dorosłych. Substancje zawarte w plastrach rozszerzają kanały nosowe, co zwiększa przepływ powietrza przez nos o ponad 60%. Organizm jest lepiej dotleniony, co uwalnia od bólu głowy i uczucia zmęczenia.

Plastry przeciwmigrenowe

Uśmierzają silne bóle głowy, które utrzymują się kilka godzin lub nawet kilka dni. Można z nich korzystać także w przypadku silnego bólu spowodowanego stresem, przemęczeniem. Plaster nasączony wyciągiem z roślin znoszących ból nakleja się na skroń lub kark przy pierwszych sygnałach migreny. Działa 8-12 godzin. Plastrów nie należy stosować w przypadku wysypki.

Plastry dla dzieci z ADHD

Zespół nadpobudliwości ruchowej (ADHD) wymaga często nie tylko psychoterapii, ale także zastosowania leków, które wyrównują poziom dopaminy oraz noradrenaliny. Przyklejenie plastra nie likwiduje wprawdzie przyczyn dolegliwości, ale obniża nadpobudliwość dziecka, co ułatwia jego funkcjonowanie w grupie. Plastry zawierają metylofenidat – lek psychostymulujący, powszechnie stosowany w łagodzeniu objawów ADHD. Można je stosować u dzieci od 6. do 12. roku życia. Plastry zawierają różne dawki substancji czynnej, co pozwala dopasować ich stosowanie do nasilenia objawów. Przykleja się je raz dziennie. Niestety, w Polsce są one trudno dostępne.

Plastry dla kobiet

• Antykoncepcyjne zawierają takie same hormony, jak dwuskładnikowe pigułki, czyli estrogen i progestagen. Z naklejonego na skórę plastra systematycznie uwalniają się hormony i przenikają do krwi, przez co zapobiegają owulacji, co oznacza, że komórka jajowa nie jest uwalniana z jajnika, a więc nie może dojść do jej zapłodnienia. Zaletą tej formy antykoncepcji jest również to, że hormony w dużym stopniu omijają wątrobę. Są więc nieco łagodniejsze dla organizmu. Nawet jeśli plaster odklei się lub nie zostanie wymieniony na nowy, daje 24-godzinną ochronę antykoncepcyjną.

• W okresie menopauzy – odpowiednio stosowane zapobiegają występowaniu objawów wypadowych, czyli związanych z obniżającymi się poziomami hormonów płciowych, jak uderzenia gorąca, zlewne poty, bóle głowy, kołatania serca, zmęczenie, bezsenność, zmiany nastroju. Poza tym chronią kobietę przed osteoporozą i schorzeniami kardiologicznymi. Nie dochodzi także do zmian w śluzówce pochwy (nadmierna suchość), które utrudniają, a czasem uniemożliwiają współżycie.

Plastrów, tak samo jak to jest w przypadku tabletek hormonalnych, nie mogą stosować kobiety z nowotworem macicy, piersi lub jajników, endometriozą,  cierpiące na schorzenia wątroby, zakrzepicę, zapalenie żył, cukrzycę ze zmianami naczyniowymi.

Plastry na problemy skórne

• Na blizny – są stosowane nie tylko do leczenia już istniejących blizn, ale także do zapobiegania ich nieprawidłowemu rozrostowi. Stosuje się je po operacjach brzusznych, cesarskim cięciu, usunięciu tarczycy, ale także po zranieniach czy oparzeniach. Plaster powinien być nałożony na skórę w chwili, gdy rana pokryta jest już nowym nabłonkiem. Kurację należy kontynuować przez co najmniej miesiąc. Opatrunek z żelem powinien być noszony minimum 12 godzin na dobę. Można go nosić przez całą dobę, ale wtedy należy go dwukrotnie odkleić, przemyć chore miejsce, osuszyć je starannie i ponownie nałożyć plaster. Skóra pod plastrem oddycha.

• Na pęcherze – stosuje się plastry hydrożelowe, które tworzą wokół rany wilgotne środowisko, dzięki czemu szybciej się ona goi. Pęcherzy, które powstały wskutek otarcia skóry, nie powinno się przekłuwać, by nie zakazić rany. Na chore miejsce najlepiej przykleić plaster, który leczy, łagodzi ból oraz wchłania pojawiające się w pęcherzu osocze.

• Na odciski – zmiękczają zrogowaciałą skórę, dzięki czemu łatwiej ją usunąć. Mogą być nasączone kwasem salicylowym lub nie zawierać kwasu. Zmniejszają ból i rozmiękczają skórę. Zwykle nosi się je tak długo, aż same się odkleją. Wtedy też najłatwiej usunąć tzw. korzeń odcisku.

• Na opryszczkę – po naklejeniu na usta stwarzają warunki dogodne do wygojenia się bolesnej krosty. Jednocześnie pochłaniają wydzielający się z niej płyn i ograniczają możliwość przeniesienia wirusa w inne miejsce. Plaster jest niewidoczny na ustach, a te można nawet pomalować szminką. Opatrunek utrzymuje się przez 8 godzin. Zakładamy go na dzień i na noc, by przyśpieszyć gojenie izapobiec wysychaniu skóry. Plastra nie wolno przykleić, gdy skóra ust jest pęknięta.

Plastry antynikotynowe

Pomagają zerwać z nałogiem, bo nikotyna zawarta w plastrze stopniowo przenika do krwi i palacz nie odczuwa głodu, a tzw. objawy odstawienia przebiegają o wiele łagodniej. Plastry zawierają różne dawki nikotyny, które można dopasować do stopnia uzależnienia. Palący więcej niż 10 papierosów dziennie powinni zacząć od plastrów z największą dawką nikotyny. Terapię zaleca się stosować przez ok. 3 miesiące. W tym czasie należy powstrzymać się od palenia. Przeciwwskazaniem do stosowania plastrów są choroby skóry, niestabilna dławica piersiowa, świeży zawał serca lub udar mózgu, arytmia oraz wiek poniżej 18 lat.

Plastry przeciwbólowe

Mogą rozgrzewać lub chłodzić. Plastry rozgrzewające zawierają wyciągi roślinne z pieprzowca, ostrej papryki, które powodują miejscowe przekrwienie naczyń i dzięki temu zmniejszają ból. Zalecane są przy bólach mięśni, nerwobólach, zapaleniu korzonków, neuralgii, lumbago. Można je nosić nawet 2 dni, jeśli oprócz ciepła nie odczuwamy swędzenia czy pieczenia skóry. Perforowana powierzchnia plastra pozwala skórze oddychać. Plastry chłodzące zawierają mentol i wyciągi z ziół o działaniu przeciwzapalnym. Łagodzą ból i obrzęk po urazie, stłuczeniu. Przykleja się je na 2-8 godzin. Żelowa powłoka lecznicza zabezpiecza skórę przed wysuszeniem i odparzeniem. Plastrów tych nie stosuje się przy nadwrażliwości na składniki, przy otwartych ranach. W ciąży i w czasie karmienia piersią można używać po konsultacji z lekarzem. U osób cierpiących z powodu bólu nowotworowego stosuje się plastry zawierające morfinę. Są one wydawane na receptę.

Plastry na chorobę lokomocyjną

Łagodzą zawroty głowy, wymioty. Zalicza się je do plastrów akupresurowych. Wystarczy przykleić je 15 minut przed podróżą na oba nadgarstki. Miejsca właściwe do przyklejenia plastra pokazane są w ulotce. Przymocowany do plastrów stożek wykonany ze specjalnego tworzywa uciska punkt neiguan – według medycyny chińskiej jego stymulacja pozwala zapobiegać dolegliwościom charakterystycznym dla choroby lokomocyjnej. Plastry mogą być wykorzystane tylko raz. Zdejmujemy je zaraz po zakończeniu podróży. Nie należy ich używać przy wysypce i uszkodzeniu skóry nadgarstków.

Anna Jarosz

Konsultacja: Ewa Czernicka-Cierpisz