Nostrzyk żółty – właściwości lecznicze i zastosowanie w medycynie

Nostrzyk żółty (Melilotus officinalis) od wieków stosowany jest przy problemach z układem krwionośnym (zwiększa krzepliwość i uszczelnia naczynia krwionośne). Nostrzyk przyspiesza też gojenie się ran, a do tego ma właściwości uspokajające - ale to niejedyne jego właściwości. Jak stosować nostrzyk żółty?

Spis treści

1. Co zawiera ziele nostrzyka żółtego?
2. Nostrzyk żółty - właściwości lecznicze
3. Nostrzyk lekarski - skutki uboczne
4. Nostrzyk lekarski - przeciwwskazania
5. Nostrzyk żółty - zastosowanie

Nostrzyk żółty (Melilotus officinalis) rośnie właściwie wszędzie: przede wszystkim na dużych łąkach, leśnych przydrożach czy też miedzach, zaroślach, nieużytkach, bardzo często przy torach kolejowych a także na rumowiskach i terenach ubogich w glebę.

Nostrzyk żółty (Melilotus officinalis) należy do większej rodziny, liczącej w sumie 22 rodzaje. Wszystkie nostrzyki to rośliny z rodziny bobowatych (Fabaceae), czyli tej samej, do której należy koniczyna, soja, lukrecja czy soczewica. Rosną one gównie w Europie, Afryce i Azji, a największa ich różnorodność występuje w rejonie Morza Śródziemnomorskiego. Natomiast w Polsce spotykane są jedynie cztery gatunki nostrzyków:

• nostrzyk biały,
• nostrzyk żółty (zwany również lekarskim),
• nostrzyk wyniosły,
• nostrzyk ząbkowany.

Co zawiera ziele nostrzyka żółtego?

Ziele nostrzyka zawiera:

• garbniki,
• flawonoidy,
• związki kumarynowe,
• melilotynę,
• allantoinę.

Nostrzyk żółty - właściwości lecznicze

Nostrzyk żółty ma wiele cennych właściwości leczniczych. Do najlepiej udokumentowanych i najbardziej znanych w medycynie ludowej zalet nostrzyka zaliczane są:

• właściwości uspokajające i wyciszające
• zdolność zmniejszania krzepliwości krwi
• wzmacnianie oraz uszczelnianie naczyń żylnych i limfatycznych, a także zdolność do zmniejszania przepuszczalności naczyń włosowatych 
• zdolność do rozkurczania naczyń krwionośnych, co pośrednio wspomaga krążenie krwi
• zdolność do zmiękczania skóry i przyspieszania gojenia się ran
• właściwości przeciwzapalne, dzięki którym nostrzyk żółty warto stosować w przypadku żylaków, w zapaleniu naczyń chłonnych oraz przy hemoroidach (również profilaktycznie).

Nostrzyk żółty zazwyczaj jest stosowany samodzielnie, ale w wielu przypadkach warto łączyć go również z innymi ziołami leczniczymi, tworząc mieszanki, które mogą być pomocne w w szybszym gojeniu ciężkich ran, ropni skóry, zapaleniach skóry, a także przy obrzękach. Niegdyś z pomocą nostrzyka żółtego leczono także choroby gardła i zapalenie spojówek, natomiast kąpiele w wodzie wzbogaconej naparem z nostrzyka żółtego pomagały leczyć choroby skóry, w tym zakażenia, pomagały również w przypadku trądziku.

Nostrzyk żółty poprawia również trawienie, ma także właściwości i przeciwbólowe - z tych powodów może być wsparciem terapii w stanach wyczerpania nerwowego, w nerwobólach, a nawet w kolce wątrobowej i kolce nerkowej. 

Nostrzyk lekarski - skutki uboczne

Jak wiele innych ziół, tak i nostrzyk żółty może dawać niepożądane skutki uboczne (dochodzi do nich wówczas, jeśli jednorazowa dawka jest zbyt zuża lub ziele przyjmowane jest przez długi okres czasu). Najczęstsze efekty uboczne, jakie daje nostrzyk żółty, mają postać nudności, wymiotów, bólu głowy, spadku libido, a w skrajnych przypadkach może dojść do uszkodzenia wątroby, trudnych do opanowania krwawień, lekkich stanów narkotycznych i porażenia mięśni gładkich. 

Nostrzyk lekarski - przeciwwskazania

Nostrzyka żółtego nie mogą spożywać dzieci, kobiety w ciąży oraz będące w okresie karmienia piersią, a także osoby mające nadwrażliwość lub alergię na nostrzyka żółtego.

Ostrożnie należy  go również stosować w przypadku niewydolności nerek i wątroby. Przyjmowanie nostrzyka żółtego wykluczone jest również u osób ze skłonnością do skaz krwotocznych oraz przyjmujących leki przeciwzakrzepowe.

Ponieważ nostrzyk żółty może wchodzić w interakcje z substancjami leczniczymi, ważne jest by - w przypadku przyjmowania leków, również tych bez recepty, a także preparatów ziołowych - upewnić się, czy w tym czasie wolno stosować preparaty z nostrzyka żółtego. 

Nostrzyk żółty - zastosowanie

Jak można samodzielnie sporządzić preparaty na bazie nostrzyka?

• Nostrzyk przeciw żylakom

Zmieszaj po 20 g nostrzyka i kory kruszony, 40 g korzenia arcydzięgla i 10 g korzenia goryczki. Tak przygotowaną mieszankę przesyp do torebeczki. Preparat do picia przygotowujemy bezpośrednio przez spożyciem: łyżkę mieszanki należy przesypać do rondelka, zalać szklanką ciepłej wody, podgrzać do wrzenia i gotować pod przykryciem przez trzy minuty.

Następnie odstawiamy rondelek na 10 minut, a po tym czasie przecedzamy miksturę przed sitko. Pół szklanki takiej mieszanki należy pić przez trzy tygodnie dwa razy dziennie przed jedzeniem. 

• Kąpiel z nostrzyka odmładzająco-regenerująca skórę

Pomaga również w zapaleniu żył, hemoroidach, żylakach, zakrzepach żylnych i obrzękach. Zmieszaj 50 g ziela nostrzyka i po 75 g ziela lnicy i liści babki lancetowatej. Całość przesyp do dużego garnka, zalej 5 l ciepłej wody, podgrzej do wrzenia i gotuj pod przykryciem przez 25 minut. Po tym czasie odstaw na 15 minut, a następnie przecedź przez sitko  bezpośrednio do wanny. Warto pilnować czasu kąpieli: kąpiel w nostrzyku nie powinna trwać dłużej, niż kwadrans. 

• Macerat z nostrzyka

Szklankę świeżo zmielonego nostrzyka zalej szklanką przegotowanej wody o temperaturze pokojowej, odstaw na 8 godzin, a po tym czasie przecedź. Macerat z nostrzyka można pić trzy razy dziennie (nie więcej, niż 100  ml na raz) - pozostałą porcję należy przechowywać w lodówce. 

• Napar z nostrzyka

Dwie łyżki nostrzyka zalej dwiema szklankami wrzątku i odstaw na 20 minut - gdy przestygnie, przecedź przez sitko. Napar z nostrzyka można pić 4 razy dziennie po 100 ml lub 3 razy dziennie po 150 ml. 

• Nalewka nostrzykowa

Pół szklanki ziela nostrzyka żółtego zalej 250 ml alkoholu 40 proc. i odstaw na 14 dni. Po tym czasie przefiltruj nalewkę i odlej do szczelnie zamykanej butelki. Nalewkę z nostrzyka można pić Aby wykonać samodzielnie nalewkę z nostrzyka, należy pół szklanki ziela zalać 250 ml alkoholu 40% i wytrawiać 14 dni. Po tym czasie nalewkę można przyjmować 3-4 razy dziennie po pół łyżeczki.

• Sok z nostrzyka żółtego 

Można go otrzymać w wyciskarce wolnoobrotowej albo korzystać z metod tradycyjnych: świeże ziele nostrzyka trzeba zblendować lub zmielić w maszynce do mleka, następnie masę zalać do połowy wysokości przegotowaną wodą o temperaturze pokojowej i odstawić pod przykryciem na sześć godzin. Warto pilnować proporcji, np. na dwie szklanki zmielonej masy dać szklankę wody. 

Po upływie sześciu godzin masę roślinną trzeba wyjąć, wyciąg przefiltrować przez sitko, masę zmielić w sokowirówce i połączyć z płynem. Do soku, który powstał w ten sposób można dodać miód i alkohol 40 proc. (pilnując proporcji, tzn. na każde 100 ml soku trzeba dać 100  ml miodu i 100 ml alkoholu). Tak przygotowany sok można pić 4 razy dziennie po 2 łyżki.