Lizyna: właściwości i występowanie

Lizyna to aminokwas egzogenny, który odgrywa ważną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Odwapnienie kości, przewlekłe zmęczenie, ciągłe uczucie rozdrażnienia i trudności z koncentracją, zawroty głowy, wypadanie włosów, niedokrwistość, brak apetytu, przekrwione oczy, opryszczka – to najczęstsze objawy, mogące wskazywać na niedobór lizyny.

Spis treści

1. Rola lizyny w organizmie
2. Lizyna z witaminą C
3. Występowanie lizyny
4. Niedobór lizyny
5. Preparaty z lizyną
6. Przeciwwskazania do stosowania lizyny

Lizyna (Lys, skrót jednoliterowy K) zaliczana jest do aminokwasów niezbędnych, które wchodzą w skład białek, w tym m.in. w mięśniach, ścięgnach i kościach, biorą udział w produkcji hormonów, enzymów i przeciwciał, przyczyniają się do tworzenia kolagenu, czyli białka, wchodzącego w skład tkanki łącznej, wspomagają wchłanianie wapnia. Jaką rolę jeszcze ogrywa?

Rola lizyny w organizmie

Lizyna uczestniczy w procesach odbudowy tkanek (w tym po różnych przeciążeniach i urazach), dlatego o jej prawidłowy poziom w organizmie powinny szczególnie dbać osoby pracujące fizycznie lub intensywnie uprawiające sport. Przy okazji zwiększa ona przyrost masy mięśniowej. Poza tym stosuje się ją wspomagająco w przypadku opryszczki, bo lizyna hamuje rozwój innego aminokwasu - argininy, który może odpowiadać za rozprzestrzenianie się wirusa opryszczki. Lizyna bierze też udział w metabolizmie tłuszczów i normuje pracę mięśni. Pełni również istotną rolę w syntezie karnityny, która z kolei wzmacnia układ sercowo-naczyniowy. Pomaga w ten sposób chronić ściany naczyń krwionośnych i zapobiega rozwojowi złogów, związanych z miażdżycą.

Lizyna z witaminą C

Ostatnie badania pokazują, że lizyna skutecznie wpływa też na układ immunologiczny. Zwiększa odporność organizmu, dlatego profilaktycznie, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, czyli w czasie większej podatności na ataki wirusów, należy stosować lizynę razem z dawkami witaminy C. Zalecane proporcje suplementów to 500 mg lizyny i 1000-2000 mg witaminy C dziennie. Lizyna z witaminą C stymulują organizm do produkcji przeciwciał odpornościowych i powodują, że dzięki ich działaniu skraca się czas trwania infekcji lub nie dochodzi do jej rozwinięcia. Trzeba tylko pamiętać, że w przypadku lizyny należy nie przekraczać zalecanych dawek, bo nadmiar aminokwasu w organizmie może skutkować rozstrojem żołądka i biegunką.

Występowanie lizyny

Organizm ludzki nie potrafi produkować lizyny, trzeba ją dostarczyć razem z pokarmem, dlatego by nie doprowadzić do niedoborów lizyny, tak ważną rolę odgrywa odpowiednio zbilansowana dieta. Gdzie występuje lizyna? Bogatym jej źródłem są m.in. jajka, ryby (np. halibut, łosoś, tuńczyk, sardynki, śledź, makrela, dorsz), sery żółte i twarogowe, żelatyna, drożdże, czerwone mięso, produkty mleczne, mięso z kurczaka i z indyka, wątróbka, produkty sojowe. Znajdziemy ją także w migdałach, pieczywie pełnoziarnistym, kakao, kaszy gryczanej, zielonym groszku, czerwonej fasoli, pietruszce, nasionach sezamu. Jak widać lizyna występuje w szerokiej gamie produktów i łatwo uzupełnić jej ewentualny niedobór. Na pewno bardziej narażeni na jej niedobory są weganie, którzy wykluczają ze swojego menu nie tylko mięso, ryby, ale też nabiał i jaja. To właśnie oni przy komponowaniu codziennego jadłospisu powinni zwrócić uwagę na produkty, w których występuje lizyna.

Niedobór lizyny

Objawy niedoboru lizyny nie zawsze są jednoznaczne. Wiele osób skarży się początkowo na zmęczenie, rozdrażnienie, brak koncentracji, podenerwowanie, które często występują, gdy żyjemy zbyt intensywnie albo mamy bardziej stresujący okres w życiu. Gdy jednak do tych ogólnych objawów dojdą kolejne, czyli m.in. zawroty głowy, wypadanie włosów, niedokrwistość, brak apetytu, przekrwione oczy, opryszczka, odwapnienie kości, zanik mięśni, a u dzieci i młodzieży widocznie spowolniony rozwój wzrostu – można podejrzewać, że mamy do czynienia z niedoborem lizyny. Na szczęście jej uzupełnienie nie jest trudne - wystarczy zmiana diety lub zastosowanie odpowiednich suplementów.

Preparaty z lizyną

Suplementy z lizyną występują zazwyczaj w formie tabletek lub kapsułek, należy spożywać jedną dziennie (zazwyczaj 500 mg) i nie przekraczać zalecanej dawki. Warto zwrócić uwagę, by lizyna w preparacie była w tzw. postaci wolnej, co oznacza, że wchłania się ona bezpośrednio do krwioobiegu, dzięki czemu organizm nie będzie musiał jej trawić. Rozpoznanie tego typu preparatów jest proste, przed nazwą suplementu powinna pojawić się litera L, czyli np. L-lizyna.

Przeciwwskazania do stosowania lizyny

Nie ma wyraźnych przeciwwskazań do stosowania lizyny, zwłaszcza w zalecanych dawkach. Preparaty nie są jedynie polecane kobietom w ciąży i karmiącym piersią oraz osobom, które mają w najbliższym czasie zaplanowane zabiegi operacyjne.